| Căng thẳng leo thang giữa Đức - Nga liên quan đến vụ đầu độc thủ lĩnh đối lập Nga Navalny khiến dự án Dòng chảy phương Bắc 2 có nguy cơ bị đổ bể. (Nguồn: AFP) |
Số phận mong manh
Vụ đầu độc Navalny đã làm dấy lên một cuộc tranh luận về mức độ mà Đức và Liên minh châu Âu (EU) nên chống trả bằng các biện pháp kinh tế trong cuộc xung đột với Điện Kremlin. Biện pháp trừng phạt chống lại Nga và việc chấm dứt dự án Dòng chảy phương Bắc 2 đang được thảo luận.
Theo giới phân tích, khả năng gây thiệt hại cho nền kinh tế Nga bằng các lệnh trừng phạt kinh tế là rất lớn: 42% hàng xuất khẩu của Nga - đặc biệt là nguyên liệu thô - được xuất sang 27 nước EU năm 2019. EU là khách hàng quan trọng nhất của Nga và là nhà đầu tư lớn nhất ở nước này.
Truyền thông cho rằng Chính phủ Đức đang “mắc kẹt” với dự án đường ống Dòng chảy phương Bắc 2 gây tranh cãi. Tuy nhiên, dự án này (hiện đã gần hoàn thành) sẽ bị ảnh hưởng do vụ đầu độc Navalny, Berlin sẽ không thể kết thúc nó.
Về lý thuyết, Đức vẫn có thể ngăn chặn việc hoàn thành đường ống, vì ngày càng nhiều chính trị gia ở nước này đang yêu cầu đáp trả vụ đầu độc. Nhưng làm thế nào để việc dừng dự án có thể được thực thi vẫn chưa rõ ràng.
Tất cả các giấy phép cần thiết cho việc xây dựng Dòng chảy phương Bắc 2 đã được cấp từ lâu. Nếu bị thu hồi, các nhà khai thác sẽ phải đối mặt với yêu cầu bồi thường thiệt hại cao khi khoảng 10 tỷ Euro đã được đầu tư xây dựng đường ống.
Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Đức Norbert Röttgen ngày 3/9 chỉ trích và lên án một cách khắc nghiệt về vụ đầu độc nhân vật đối lập Alexei Navalny. Ông Röttgen kêu gọi một điều thực tế song cũng là điều cấm kỵ trong chính phủ liên bang trong nhiều năm: Sự kết thúc của Dòng chảy phương Bắc 2.
Đại dự án Dòng chảy phương Bắc được coi là dự án bất khả xâm phạm của mối quan hệ Đức-Nga trong 15 năm qua. Cựu Thủ tướng Đức Schröder và Tổng thống Putin đã đồng ý xây dựng một đường ống dẫn khí đốt dưới đáy biển Baltic giữa Nga và Đức vào năm 2005.
Dự án Dòng chảy phương Bắc 1 đã hoạt động từ năm 2012. Dòng chảy phương Bắc 2 đã được xây dựng từ năm 2018 và sẽ chạy song song, mang thêm nhiều khí đốt của Nga đến Đức, không đi qua Đông Âu.
Đức "tiến thoái lưỡng nan"
Nhóm nghị sĩ Quốc hội FDP cho rằng, việc xây dựng đường ống không thể tiếp tục trong bối cảnh này. Trong khi đó, người phát ngôn chính sách đối ngoại của nhóm nghị sĩ SPD tỏ ra thận trọng đối với Dòng chảy phương Bắc 2, bởi ông này cho rằng sử dụng dầu khí làm vũ khí chính trị là "con dao hai lưỡi" vì các bên phụ thuộc lần nhau về an ninh năng lượng.
Theo giới phân tích, vụ án Navalny chưa phải là bước ngoặt với dự án Dòng chảy phương Bắc 2. Không phải các chuyên gia y tế, mà là Chính phủ Đức công bố kết luận điều tra vụ đầu độc. Đại sứ Nga đã được triệu tập.
Một chính trị gia hàng đầu trong đảng của Thủ tướng Đức Merkel đã lên tiếng chất vấn về dự án. Nhưng Dòng chảy phương Bắc 2 rất khó có thể bị thay đổi chỉ vì vụ đầu độc ông Navalny, bởi nhiều điều trước đó cũng bị bỏ qua mà không có hậu quả gì.
Thủ tướng Merkel dường như không muốn nhân cơ hội này để chấm dứt dự án Dòng chảy phương Bắc 2. Gần đây, bà Merkel cũng đã tái khẳng định rằng dự án sẽ được hoàn thành. Ngay cả khi đối mặt với các mối đe dọa trừng phạt từ Quốc hội Mỹ, bà Merkel coi những biện pháp trừng phạt vượt ra ngoài lãnh thổ của Mỹ là bất hợp pháp.
Thủ tướng Merkel vẫn lên tiếng ủng hộ việc hoàn thành Dòng chảy phương Bắc 2. Nếu Đức không từ bỏ dự án, đó sẽ là tín hiệu rõ ràng nhất cả về mặt kinh tế và biểu tượng cho Kremlin rằng sự phẫn nộ về vụ tấn công bằng chất độc nhằm vào ông Navalny sẽ không có hậu quả gì.
Thủ tướng Merkel gắn bó với Dòng chảy phương Bắc 2 cũng không có nghĩa là bà bỏ qua vụ đầu độc Navalny. Hiện vẫn chưa rõ liệu bà Merkel có nhượng bộ trước áp lực từ các nước EU khác hay không. Giới chuyên gia đề xuất một giải pháp hợp lý là gắn việc hoàn thành Dòng chảy phương Bắc 2 với các yêu cầu chính trị.
Bà Merkel đã bác bỏ đường lối khắc nghiệt của Mỹ, vì vậy bà được lòng nhiều nước châu Âu. Tuy nhiên, với việc ủng hộ Dòng chảy phương Bắc 2, bà Merkel và nước Đức ngày càng bị cô lập ở châu Âu. Trong vụ việc Navalny, Chính phủ Đức đã tự đặt mình vào tình thế mâu thuẫn. Nếu Đức muốn phản ứng lại vụ tấn công bằng chất độc cùng với EU, nước này phải tính đến đường ống Dòng chảy phương Bắc 2. Khi Chính phủ Đức đưa ra bằng chứng về vụ đầu độc Navalny, động thái này đã đặt nước Đức vào thế khó.
Nếu Đức tính đến các lệnh trừng phạt mới chống lại Nga, Berlin không thể bỏ qua dự án Dòng chảy phương Bắc 2. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng Đức khó lòng loại bỏ dự án sau khi đã đầu tư hàng tỷ USD và vận động hành lang cho dự án, và việc dừng dự án sẽ gây tổn thất rất lớn cho Berlin.
Các biện pháp trừng phạt có mục tiêu, như tịch thu tài sản ở nước ngoài của các nhân vật thuộc Chính phủ Nga, có thể sẽ được đưa ra, song dự án Dòng chảy phương Bắc 2 vẫn sẽ đứng vững.