EVFTA sau 5 năm: Bệ phóng cho quan hệ đối tác chiến lược EU-Việt Nam

Đại sứ EU tại Việt Nam Julien Guerrier nhấn mạnh điều đó trong trả lời báo chí nhân dịp kỷ niệm 5 năm EVFTA có hiệu lực (1/8/2020-1/8/2025). Theo ông, EVFTA đã trở thành nền tảng vững chắc cho mối quan hệ đối tác giữa hai bên, trong bối cảnh thương mại toàn cầu nhiều biến động.

Đại sứ EU tại Việt Nam Julien Guerrier phát biểu tại sự kiện. (Ảnh: Tuấn Việt)

Một hiệp định thương mại mang tính đột phá

EVFTA là hiệp định thương mại tự do đầu tiên của EU với một nền kinh tế lớn ở Đông Nam Á, sau Singapore, một trong những FTA tham vọng nhất EU từng ký với một nền kinh tế mới nổi. Việc tự do hóa đến 99% dòng thuế quan đã không chỉ mở cửa thị trường, mà còn định hình một khung pháp lý - kinh tế bền vững, khuyến khích đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng và tạo lợi ích cho cả hai bên.

Trong giai đoạn 2020-2024, kim ngạch thương mại hàng hóa giữa Việt Nam và EU đạt hơn 64 tỷ EUR, trong khi thương mại dịch vụ tăng mạnh lên 8,4 tỷ EUR. Đáng chú ý, đầu tư trực tiếp từ EU vào Việt Nam cũng đã lên tới 10,7 tỷ EUR – con số thể hiện niềm tin ngày càng tăng của doanh nghiệp châu Âu đối với thị trường Việt Nam.

Những ngành hưởng lợi và dư địa phát triển

Về phía Việt Nam, EVFTA mở rộng cơ hội xuất khẩu cho các ngành chủ lực như máy móc - thiết bị (với giá trị xuất khẩu 28 tỷ EUR năm 2023–2024, tăng 20%), dệt may, da giày và đặc biệt là nông sản, trái cây và rau quả – những lĩnh vực đang khai thác ngày càng hiệu quả các ưu đãi thuế quan.

Ở chiều ngược lại, EU đặt nhiều kỳ vọng vào dược phẩm, đặc biệt khi các loại thuốc tiên tiến được phê duyệt nhanh hơn tại Việt Nam. Tuy nhiên, một số rào cản kỹ thuật và thủ tục hành chính vẫn tồn tại trong nhập khẩu nông sản và thực phẩm châu Âu, cần được tiếp tục tháo gỡ để tận dụng trọn vẹn tiềm năng của EVFTA.

Việt Nam – trung tâm sản xuất và đổi mới của EU tại châu Á?

Theo Đại sứ Julien Guerrier, EVFTA không chỉ giúp tăng trưởng thương mại mà còn nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Việt Nam đang hội tụ nhiều yếu tố để trở thành trung tâm trung chuyển, sản xuất và đổi mới sáng tạo cho doanh nghiệp EU: năng suất được cải thiện, môi trường đầu tư minh bạch, cùng một Chính phủ cải cách mạnh mẽ.

Tuy vậy, để duy trì đà phát triển này, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện thể chế, tháo gỡ rào cản pháp lý không cần thiết và đảm bảo thực thi đầy đủ các cam kết trong EVFTA, kể cả những cam kết khó khăn nhất. Đây là điều kiện then chốt để củng cố lòng tin từ phía doanh nghiệp và nhà đầu tư châu Âu.

Phát triển bền vững - một trụ cột chiến lược

EVFTA đặt phát triển bền vững là trụ cột quan trọng, bao gồm các tiêu chuẩn về lao động, môi trường và khí hậu. EU hiện đang hỗ trợ Việt Nam thông qua các sáng kiến như Đối tác Chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) và hợp tác trong các lĩnh vực như kinh tế tuần hoàn, năng lượng tái tạo và chuyển đổi xanh.

Đại sứ Guerrier nhấn mạnh, các quy định như chống phá rừng, điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) không phải là rào cản, mà là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam thích ứng, nâng cấp chuỗi sản xuất và hội nhập sâu hơn vào thị trường EU.

Một biểu tượng của thương mại công bằng và minh bạch

EVFTA được coi là hình mẫu tiêu biểu của thương mại tự do, minh bạch và dựa trên luật lệ, đặc biệt trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ gia tăng toàn cầu. Đây là cơ sở để EU tiếp tục đàm phán FTA với các quốc gia khác trong khu vực như Ấn Độ, Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Philippines.

Đồng thời, EU đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong WTO, nhất là khi nước này tham gia Thỏa thuận Trọng tài phúc thẩm tạm thời đa phương (MPIA), cho thấy Việt Nam là một đối tác có trách nhiệm và chủ động trên trường quốc tế.

Tương lai quan hệ chiến lược EU – Việt Nam

Kỷ niệm 5 năm EVFTA là dịp để đánh giá lại chặng đường đã qua, nhận diện những rào cản còn tồn tại, đồng thời mở ra tầm nhìn cho giai đoạn hợp tác sâu rộng tiếp theo. Trong bối cảnh bất ổn địa chính trị, Đại sứ Julien Guerrier khẳng định EU coi Việt Nam là đối tác “ổn định và chiến lược” trong tái cấu trúc thương mại và đầu tư toàn cầu.

Với sự đồng hành từ phía EU và nỗ lực cải cách từ Việt Nam, EVFTA đang dần chuyển mình từ một hiệp định thương mại thành một biểu tượng của mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện – hướng tới một tương lai thương mại công bằng, bền vững và dựa trên luật lệ.