Tại trường mẫu giáo Tsukamoto, trên các bức tường treo rất nhiều ảnh các thành viên Hoàng gia Nhật Bản. Hằng sáng, các em nhỏ được hướng dẫn chào cờ, hát Quốc ca và cúi đầu trước những bức hình trên như một nghi lễ thiêng liêng. Đây chỉ là một nét nhỏ trong chương trình giáo dục lòng yêu nước cho học sinh ở xứ sở Mặt trời mọc.
Khắc sâu trong tâm tưởng
Vốn là người rất chú trọng đến việc tôn vinh các giá trị truyền thống, ngay từ khi lên nắm quyền ở nhiệm kỳ thứ nhất năm 2007, Thủ tướng Shinzo Abe đã đề nghị Quốc hội thông qua luật yêu cầu giáo dục lòng yêu nước. Đã gần 10 năm trôi qua, luật được triển khai và áp dụng rộng rãi. Theo đó, đạo đức là môn học bắt buộc đối với học sinh các cấp học, từ lớp 1 đến lớp 9. Với các trường cấp I, hàng tuần, thời lượng dành cho bộ môn này là một tiết học 45 phút, còn với các học sinh bậc cao hơn là 50 phút.
| Một lớp học tại Nhật Bản. (Nguồn: BrightSide) |
Có thể khoảng thời gian trên là quá ít ỏi. Tuy nhiên, tại Nhật Bản, các nội dung liên quan đến giáo dục các giá trị truyền thống, nhân cách hay quy tắc ứng xử đều được lồng ghép vào các hoạt động hàng ngày hoặc các chương trình ngoại khóa, ngay từ bậc mẫu giáo, mà trường Tsukamoto là ví dụ điển hình. Chính sự lặp đi lặp lại mang tính đồng bộ trên cùng với sự kiên trì của giáo viên đã khiến tinh thần dân tộc và tình yêu quê hương được khắc họa sâu đậm trong mỗi học sinh, ngay từ khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường.
Giáo dục giá trị truyền thống và lòng yêu nước là một nội dung quan trọng trong triết lý giáo dục đạo đức thuộc khung chương trình giáo dục quốc gia của Nhật Bản. Kế thừa các giá trị văn hóa dân tộc, nỗ lực hình thành phát triển một xã hội dân chủ là hai trong 6 mục tiêu của chương trình giáo dục đào tạo. Các mục tiêu đó là triết lý giáo dục đạo đức, được ghi cụ thể trong khung chương trình quốc gia, nhằm rèn luyện con người. Với những nội dung được cụ thể hóa như trên, việc trải qua quá trình học tập bài bản, dần dần, tư duy và phương pháp của học sinh được “mài sắc”. Đây chính là tiền đề để giáo dục nên những công dân ưu tú, có tinh thần yêu nước, lòng tự tôn dân tộc được đề cao.
Trước những điều luật mà chính quyền của Thủ tướng Abe áp dụng, có những ý kiến lo ngại về sự nảy sinh làn sóng truyền bá chủ nghĩa dân tộc. Song theo ông Yasunori Kainore, hiệu trưởng trường mẫu giáo Tsukamoto, những gì đang được giáo dục ở các cấp học là nhằm gìn giữ lòng yêu nước, giúp mở rộng tinh thần và giá trị của quốc gia này ra toàn thế giới.
Rèn luyện từ tấm bé
Không chỉ có Nhật Bản, việc giáo dục lòng yêu nước được chính phủ nhiều quốc gia đặc biệt chú trọng. Năm 2010, cựu Tổng thống Nga Dmitri Medvedev đã yêu cầu các trường phổ thông ở nước này đưa vào chương trình nội khóa bài học “Lòng dũng cảm” dành cho học sinh lớp 10 và 11 ngay từ ngày khai giảng. Để bài giảng được sinh động, các tiết học còn có sự giao lưu của nhiều cựu chiến binh. Việc giáo dục được thông qua những tấm gương xả thân vì nước, cung cấp cho các học sinh kiến thức cơ bản để sẵn sàng bảo vệ tổ quốc.
| Các câu lạc bộ dạy trẻ em yêu nước và cách bảo vệ đất nước là cái nôi nuôi dưỡng lòng yêu nước cho trẻ em Nga. (Nguồn: The Moscow Times) |
Cho tới năm 2015, trên khắp nước Nga có tới gần 10 nghìn câu lạc bộ dạy trẻ em yêu nước và cách bảo vệ đất nước được mở. Các câu lạc bộ tạo nên một phần không thể tách rời của sáng kiến “giáo dục quốc phòng và lòng yêu nước”, một chương trình giáo dục được áp dụng trên quy mô toàn quốc do Chính phủ hỗ trợ kinh phí và rất có hiệu quả. Chương trình nhằm mục đích khuyến khích tinh thần và trách nhiệm với đất nước của giới trẻ, chuẩn bị cho họ khả năng bảo vệ quê hương, tăng cường hiểu biết về lịch sử đất nước và thúc đẩy lòng tự hào dân tộc. Với sự điều phối của cơ quan thanh niên Rosmolodezh, chính sách giáo dục này đang được tiến hành đồng bộ, nhằm tăng tính đoàn kết xã hội và góp phần phát triển một Liên bang Nga bền vững.
Trong bài phát biểu mới đây nhất tại lễ trao tặng giải thưởng Nhà nước, Tổng thống Putin đã nói những lời đầy tự hào: “Ngay từ lúc còn thơ ấu, việc dạy dỗ cho con người ý thức trách nhiệm, sẵn sàng giúp đỡ mọi người, lòng yêu nước là thực sự quan trọng. Bằng tình yêu quê hương, lòng can đảm và trí tuệ, bạn sẽ nhân lên vinh quang và niềm tự hào của nước Nga”.