Thực tế cho thấy, bên cạnh những điểm tiến bộ, nhiều “tế bào” đang bộc lộ các khiếm khuyết. Tỷ lệ ly thân, ly hôn cùng các tệ nạn gia tăng khiến nền tảng xã hội không còn vững chắc. Khi mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình xuất hiện rạn nứt cũng là lúc con người bắt đầu cuộc hành trình đi tìm bến bờ của hạnh phúc. Trong hành trình ấy, nhiều người đã trở về với đạo Phật - cũng như nhiều tôn giáo khác hướng con người tới Chân - Thiện - Mỹ, chứa đựng những giá trị đạo đức cơ bản giúp cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn.
| Gia đình là “tế bào”, là nền tảng của xã hội. |
Cuộc đời là một chuyến đi dài, yên bình có, bão giông có và gia đình chính là con tàu mạnh mẽ nhất giúp con người vượt qua tất cả. Để con tàu ấy đủ sức trước mọi thách thức, người vợ và người chồng phải luôn nhớ chữ “đồng”. Theo kinh Tăng chi, Đức Phật dạy: "muốn quan hệ hôn nhân bền vững thì ít nhất phải có bốn sự tương đồng: tương đồng về nhận thức, tương đồng về niềm tin, tương đồng về chuẩn mực đạo đức và tương đồng về lòng hỉ xả, vị tha". Tuy nhiên hiện nay, những tương đồng này đang bị xem nhẹ. Không chỉ một bộ phận giới trẻ mà ngay cả những người có công danh, sự nghiệp cũng chưa nhận thức hết giá trị của hôn nhân và ý nghĩa thiêng liêng của “gia đình”. Khi những xúc cảm thăng hoa, họ bắt đầu “sống thử” hoặc vội vàng kết hôn để rồi những tổ ấm đó nhanh chóng tan vỡ vì nhiều lý do. Hòa vào guồng quay kinh tế ngày nay, thời gian dành cho gia đình giảm dần để nhường chỗ cho công việc và nhiều nhu cầu khác. Trong kinh Tăng Chi, Đức Phật dạy: "con người hiện nay đang “trói buộc” nhau bởi tám yếu tố “với sắc, với tiếng cười, với lời nói, với lời ca tụng, với nước mắt, với áo quần, với vật tặng, với xúc chạm”. Đôi khi họ quên rằng, nghệ thuật gìn giữ ngọn lửa hôn nhân phải được khởi đầu bằng sự phân định rõ ràng và thực hiện trọn vẹn trách nhiệm của cả vợ và chồng.
Nhắc tới gia đình văn hóa, điều đầu tiên người ta nghĩ tới là một gia đình có nền tảng đạo đức tốt và cuộc sống hạnh phúc. Đạo đức ở đây được biểu hiện thông qua các mối quan hệ cơ bản: giữa vợ và chồng, giữa cha mẹ và con cái, giữa ông bà và con cháu. Những mối quan hệ có hòa thuận hay không đều nằm ở nếp sống, cách đối nhân xử thế của từng thành viên trong gia đình. Xã hội phát triển đem đến cho gia đình hiện đại nhiều luồng gió mới, giúp quan hệ mẹ chồng - nàng dâu cởi mở hơn, hiện tượng “cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy” giảm dần và vai trò của người phụ nữ trong gia đình cũng như ngoài xã hội được đề cao. Song thực tế vẫn còn nhiều mái ấm rơi vào tình cảnh “cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt”. Nhiều bậc ông bà, cha mẹ tự cho mình quyền áp đặt suy nghĩ lên con cháu. Ngược lại, nhiều người là phận con cháu nhưng bỏ ngoài tai mọi lời khuyên của người thân, tự mình quyết định mọi việc để rồi lĩnh hậu quả khôn lường khiến ông bà, cha mẹ đau lòng. Những điều ấy đều bắt nguồn từ sự thiếu nhận thức về vai trò, trách nhiệm giữa bề trên và bề dưới trong một gia đình.
Kinh Thiện Sinh Đức Phật dạy rằng: Phận làm con phải lấy năm điều để kính thuận cha mẹ. Đó là: cung phụng, hiếu dưỡng cha mẹ; làm điều gì phải thưa cho cha mẹ biết; kính thuận cha mẹ không được chống báng; không trái với những điều cha mẹ dạy; không ngăn việc làm thiện, tu phúc của cha mẹ. Cha mẹ phải quan tâm con cái với năm điều: ngăn con nghe, xem và làm điều ác; chỉ dạy cho con điều chân chính; thương yêu thắm thiết, lấy tâm bình đẳng đối xử với các con; chọn nơi nhân hậu tác hợp vợ chồng cho con; tùy thời mà phân chia tài sản, cung cấp cho con những điều cần dùng. Nếu các gia đình đều biết, hiểu và áp dụng đúng thì chắc chắn gia đình sẽ hòa thuận, xã hội sẽ tốt đẹp.
Hạnh phúc hay không là do duyên. Duyên đó lại nằm trong tay của chính chúng ta. Hy vọng, mỗi người có thể hiểu hơn về đạo Phật và tự xây dựng cho mình một lối sống lành mạnh, hướng thiện để tổ ấm luôn đong đầy hạnh phúc.