Đặc phái viên LHQ về Syria Staffan de Mistura cho rằng đây là cơ hội lịch sử để chấm dứt cuộc xung đột đã cướp đi hàng trăm nghìn sinh mạng, khiến hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa và kích động sự tham gia của các cường quốc bên ngoài.
"Vẫn còn nhiều việc phải làm"
Cuộc gặp lần này có sự tham gia của các đại diện chính quyền và phe đối lập, nhằm thúc đẩy một tiến trình chính trị để chấm dứt những nỗi đau mà người dân Syria phải chịu đựng suốt gần 6 năm qua. Ông Staffan de Mistura được hãng tin AP dẫn lời nói: “Tất cả người dân Syria muốn chấm dứt cuộc khủng hoảng này, và chúng ta đều biết điều đó. Họ đang mong chờ đến lúc được chấm dứt tất cả những khổ ải này và mơ ước được đi trên con đường nhằm thoát khỏi cơn ác mộng, hướng đến một tương lai với một cuộc sống bình thường”.
| Đặc phái viên LHQ Staffan de Mistura. (Nguồn: Yahoo) |
Ngày 23/2, ông Staffan de Mistura đã có các cuộc gặp riêng với đoàn đại biểu chính quyền và phe đối lập, chủ yếu là để thảo luận về mục tiêu và phương thức tiến hành đàm phán. Ông cho biết có ý định tổ chức một cuộc gặp chung vào cuối ngày song kế hoạch này đã phải hoãn lại do bất đồng nảy sinh.
AP dẫn lời ông Staffan de Mistura trao đổi với báo giới rằng việc xóa bỏ sự hoài nghi giữa hai phái đoàn là một trở ngại lớn, và rằng ông không kỳ vọng sẽ có những phép màu xảy ra. Số phận của Tổng thống Syria Bashar al-Assad tiếp tục là một chủ đề gây tranh cãi bởi trong khi Ủy ban Đàm phán Cấp cao (HNC), nhóm đối lập chính, nhấn mạnh rằng trong mọi thỏa thuận phải có điều khoản về sự ra đi của nhà lãnh đạo này, thì Damascus lại khẳng định tương lai của tổng thống không phải là điều có thể đem ra đàm phán. Văn phòng của ông Staffan de Mistura nói rằng các cuộc gặp tập trung chủ yếu vào việc “chuyển giao chính trị”. Ông Staffan de Mistura cũng thừa nhận “vẫn còn nhiều việc phải làm” để có thể thống nhất phe đối lập vốn đang có nhiều rạn nứt.
Sau cuộc gặp nói trên, một nguồn tin thuộc phe đối lập trao đổi với phóng viên hãng tin AFP rằng họ biết LHQ muốn tổ chức một cuộc họp bàn tròn với sự tham gia của tất cả các bên, tuy nhiên thực tế là nội bộ phe đối lập đang tồn tại khá nhiều bất đồng giữa HNC - vốn muốn các cuộc đàm phán trực tiếp với chính quyền - và đoàn đại biểu từ Cairo và Moscow.
“Trách nhiệm đầy thách thức và khó khăn”
Cơ sở để tiến hành các cuộc đàm phán tại Geneva là thỏa thuận ngừng bắn được thảo luận tại Astana (Kazakhstan) giữa Nga - quốc gia đã triển khai một chiến dịch không kích để hỗ trợ quân đội của Tổng thống Assad giành lại lãnh thổ, và Thổ Nhĩ Kỳ - vốn ủng hộ quân nổi dậy chống chính quyền. Tuy nhiên, lệnh ngừng bắn này thường xuyên bị vi phạm.
AP cho biết ông de Mistura dự kiến sẽ có các cuộc gặp riêng với cả hai bên trong ngày 24/2 để tìm cách xây dựng một kế hoạch tiến tới các cuộc đàm phán về các vấn đề cụ thể như việc điều hành đất nước, hiến pháp mới, hay các cuộc bầu cử. Có một thực tế là sáng kiến ngoại giao đang được các bên thúc đẩy, được gọi là Hội nghị Geneva IV sau 3 vòng đàm phán, diễn ra trong bối cảnh những diễn biến bạo lực mới lại bùng nổ ở Syria.
Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và lực lượng đối lập Syria đã giành được trung tâm thị trấn al-Bab vốn do IS nắm giữ sau một tuần giao tranh khốc liệt. Việc chiếm được thị trấn này đưa Ankara tới gần hơn với mục tiêu của chiến dịch mà họ tiến hành tại Syria suốt nhiều tháng qua là quét sạch IS khỏi vùng biên giới, và ngăn quân nổi dậy người Kurd nối liền các vùng lãnh thổ ở phía Tây và phía Đông Syria dọc biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, chiến thắng này càng phản ánh thực tế phức tạp trong việc phân chia lãnh thổ ở Syria. Quân ủng hộ chính quyền chỉ cách thị trấn al-Bab 3km, mặc dù giao tranh ở khu vực này ít khi xảy ra.
Chính quyền Assad nhiều lần chỉ trích sự hiện diện của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ là hành vi vi phạm chủ quyền của Syria và là cái cớ của một cuộc xâm lược, song hai bên chưa từng đối đầu trực tiếp. Thay vào đó, quân đội Syria chủ yếu tập trung vào cách nỗ lực đánh bật quân nổi dậy khỏi các trọng điểm xung quanh thủ đô Damascus, và chiến đấu chống lại quân nổi dậy ở Daraa, cũng như IS tại phía Đông và phía Bắc đất nước.
AP dẫn lời ông de Mistura nói: “Chúng ta đang đối mặt với một trách nhiệm đầy thách thức và khó khăn. Mọi chuyện sẽ không đơn giản, sẽ có nhiều căng thẳng và người dân sẽ phải tiếp tục gánh chịu nhiều thiệt thòi, song chúng ta cần phải thực hiện nhiệm vụ này. Chúng ta đều biết rõ điều gì sẽ diễn ra nếu chúng ta lại thất bại: sẽ có thêm nhiều người chết, thêm nhiều thiệt hại, thêm nhiều sự tàn ác, chủ nghĩa khủng bố sẽ gia tăng và số người tị nạn sẽ tăng lên”.
Đối với phe đối lập Syria, việc đạt được một kết quả gì đó tại hội nghị hòa bình lần này là điều hết sức cấp bách, bởi theo người phát ngôn của HNC, “người Syria chắc chắn sẽ không muốn tiến tới Geneva lần thứ 5 với cái giá mà họ đang phải trả ở Syria. Chúng tôi muốn chấm dứt mọi chuyện ở đây”. Phát biểu trước cuộc gặp tại Geneva, ông Yahya al-Aridi, một thành viên phái đoàn đại biểu của phe đối lập nói với phóng viên hãng tin AP rằng họ muốn đạt được “ít nhất là điều gì đó liên quan đến nhân quyền: có thể là dỡ bỏ bao vây ở một số khu vực, đem viện trợ đến cho những người đang ở trong khu vực bị bao vây… Thế giới cần chấm dứt những điều đau khổ này, thế giới cần chấm dứt những sự bạo tàn này”.
| Đàm phán diễn ra trong bối cảnh chiến sự vẫn tiếp diễn ác liệt ở Syria. (Ảnh: Getty Images) |
Nasr al-Hariri, một thành viên cấp cao của phái đoàn phe đối lập, cho rằng Iran chính là trở ngại lớn nhất trong việc ổn định cuộc xung đột tại Syria và hối thúc Washington ngăn chặn quốc gia này. Ông cũng lên tiếng chỉ trích việc lệnh ngừng bắn liên tục bị vi phạm trong thời gian qua. AP dẫn lời ông nói: “Những nước bảo trợ, nhất là Nga, không thể kiểm soát chính quyền và các tay súng ủng hộ. Họ không thể kiểm soát Iran”.
Trước đó, sáng 23/2, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã bày tỏ hy vọng về thành công của giải pháp chính trị và cho rằng giải pháp này sẽ giúp ngăn chặn chủ nghĩa khủng bố. Các nhóm khủng bố bị LHQ liệt vào danh sách đen như tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, Fatah al-Sham, một nhánh của al-Qaeda tại Syria, đã bị loại khỏi các cuộc đàm phán tại Geneva.
Theo AFP, Hội đồng Bảo an LHQ dự kiến trong tuần tới sẽ tiến hành bỏ phiếu về một bản nghị quyết trừng phạt Syria do hành vi sử dụng vũ khí hóa học, song Nga chắc chắn sẽ phủ quyết biện pháp này. Được biết Anh, Pháp và Mỹ đang thúc đẩy việc triển khai lệnh cấm bán máy bay trực thăng cho Syria và áp lệnh trừng phạt với 10 cá nhân và 10 tổ chức của Syria do có liên quan tới vụ tấn công bằng chất hóa học trong cuộc chiến kéo dài gần 6 năm này. Biện pháp nói trên được đưa ra sau cuộc điều tra chung của LHQ và Tổ chức Chống Phổ biến Vũ khí Hóa học (OPCW) vừa kết thúc hồi tháng 10/2016 với kết luận rằng quân đội Syria đã tiến hành ít nhất 3 vụ tấn công hóa học trong năm 2014 và 2015.