Hội nghị Cấp cao ASEAN 37 thành công tốt đẹp, những con đường mới được mở ra, hợp tác được nâng tầm

Trong phần đầu của buổi Họp báo, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã thông tin chung về kết quả Hội nghị Cấp cao 37 và những Hội nghị liên quan, cụ thể:

Lễ bế mạc Năm ASEAN 2020 của Việt Nam vừa diễn ra. Với một tuần hoạt động, Hội nghị Cấp cao ASEAN 37 và các cấp cao liên quan, có thể nói, Việt Nam cùng các các nước ASEAN và các nước đối tác đã có một năm ASEAN, một kỳ họp thành công tốt đẹp. Kỳ họp đạt nhiều kết quả rất quan trọng với hơn 20 phiên họp cấp cao, có trên 80 văn kiện đã được thông qua, đây là khối lượng văn kiện được thông qua và ký kết kỷ lục từ trước đến nay.

Hội nghị Cấp cao ASEAN 37 diễn ra tại Hà Nội đã thảo luận, bàn bạc những vấn đề hết sức thiết thực, cụ thể đối với các nước, với gần 630 triệu người dân ASEAN. Trước hết, chúng tôi đã thảo luận cùng với các nước ASEAN và các đối tác những giải pháp cần thiết để phòng chống dịch bệnh Covid-19 trong ASEAN tốt nhất với những biện pháp cụ thể, mạnh mẽ và sự hợp tác tốt giữa các nước.

Thứ hai, chúng tôi đã thảo luận những biện pháp để phục hồi nên kinh tế ASEAN, để thực hiện mục tiêu kép là vừa phòng, chống dịch bệnh, vừa phát triển sản xuất kinh doanh, giải quyết việc làm trong nội khối ASEAN. Trong đó, có một sự kiện nổi bật, đó là Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) giữa 10 nước ASEAN và 5 đối tác đã được ký kết, thông qua vào sáng nay. Đây là một sự kiện quan trọng không chỉ với ASEAN mà còn có tầm quan trọng với thương mại toàn cầu, cũng như đưa ra các biện pháp khác để giảm sự đứt gẫy chuỗi cung ứng, duy trì dòng lưu chuyển thương mại, đầu tư nội khối ASEAN và các đối tác.

Thứ ba, ASEAN đã thảo luận các vấn đề an ninh, hòa bình trong khu vực ASEAN, nhất là trong khu vực biển ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác có liên quan, để hiểu biết nhau hơn, có môi trường tốt hơn dựa trên luật pháp quốc tế.

Trên tình thần “không ai bị bỏ lại phía sau”, chúng tôi đã nhất trí sẽ nỗ lực hơn nữa, thu hẹp khoảng cách phát triển, đưa hợp tác khu vực lên tầm cao mới với việc trao đổi sâu hơn, kỹ hơn về hợp tác tiểu vùng, đưa các vùng miền xa xôi như Mekong, những tam giác phát triển ASEAN hội nhập với dòng chảy chung của Cộng đồng. Tại Hội nghị lần này, lần đầu tiên ASEAN đã tổ chức Thượng đỉnh Phụ nữ ASEAN với sự góp mặt của đông đảo các nhà lãnh đạo nữ trong khu vực và trên thế giới nhằm đề cao vai trò, đóng góp của phụ nữ trong một thế giới hậu Covid-19. Trong khuôn khổ kỳ hội nghị, cũng có Hội nghị Thượng đỉnh kinh doanh ASEAN, chúng tôi đánh giá cao đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp ASEAN. Đặc biệt, với 2.500 doanh nghiệp đã tạo không khí mới cho hợp tác giai đoạn mới sau khi hiệp định RCEP được thực hiện.

Nhân dịp này, tôi muốn nhấn mạnh thêm, trong nhiều năm qua, quan hệ đối ngoại đã trở thành bộ phận quan trọng trong hợp tác ASEAN. Đặc biệt lần này, Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) giữa 10 nước ASEAN và 6 nước đối tác đã thảo luận một cách khách quan, trách nhiệm, hợp tác và đề cao vai trò trung tâm của ASEAN trong khu vực, thể hiện một lần nữa hình ảnh năng động, tinh thần kết nối gần gũi, thân ái của ASEAN, nâng cao vị thế của ASEAN.

Tại kỳ hội nghị lần này, các nhà lãnh đạo đều khẳng định, trong giai đoạn khó khăn của đại dịch Covid-19, vấn đề hợp tác vì hòa bình, ổn định trở nên cấp thiết hơn lúc nào hết. Một tinh thần thượng tôn pháp luật, tôn trọng chủ quyền và các quyền chính đáng của các quốc gia theo luật pháp quốc tế đã được Hội nghị khẳng định. Lãnh đạo các nước đều quyết tâm và khẳng định cùng nhau xây dựng khu vực Biển Đông hòa bình, ổn định, hữu nghị, hợp tác. Nơi tự do hàng hải và hàng không phải được bảo đảm, mọi hoạt động trên biển đều dựa trên khuôn khổ luật pháp quốc tế, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982).

Các nước dự Hội nghị đề cao kiềm chế, thực hiện nghiêm túc Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), ASEAN và Trung Quốc sớm xây dựng Bộ Quy tắc của các bên tại Biển Đông (COC) hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982.

Cấp cao Đông Á (EAS) lấy mục tiêu dùng đối thoại làm công cụ, với hợp tác là phương châm, sau 15 năm hình thành và phát triển, đã thống nhất cần nâng tầm trao đổi về các vấn đề liên quan tới hòa bình và ổn định của khu vực rộng lớn nhất thế giới.

Hội nghị Cấp cao ASEAN 37 và các Cấp cao liên quan đã thành công tốt đẹp, mở ra những con đường mới cho ASEAN và nâng tầm hợp tác với các đối tác để cùng hợp tác, cùng phát triển hòa bình, thịnh vượng trong thời gian tới.

Tại phần 2 của buổi Họp báo, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã trả lời các câu hỏi của phóng viên liên quan tới kỳ hội nghị:

Trả lời câu hỏi của phóng viên liên quan tới cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, được cho là một trong những thách thức lớn đối với ASEAN trong năm 2020, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, việc cạnh tranh nước lớn này cũng làm cho đoàn kết, thống nhất trong ASEAN bị ảnh hưởng.

Theo Thủ tướng, các nước lớn đóng vai trò quan trọng trong đảm bảo hòa bình, duy trì ổn định và thúc đẩy thịnh vượng toàn cầu, trong đó có các nước Đông Nam Á. ASEAN nói chung và Việt Nam nói riêng đều mong muốn các nước có quan hệ tích cực, cạnh tranh lành mạnh, tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN trong khu vực, từ đó đóng góp hiệu quả, thực chất cho hòa bình, an ninh, hợp tác trong khu vực và trên thế giới.

Xây dựng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng, trên tinh thần đó, Việt Nam đã đoàn kết cùng các nước thành viên ASEAN thống nhất trong lập trường, nhất quán trong hành động, chân thành trong hợp tác cùng với đối tác phấn đấu vì một khu vực rộng mở, minh bạch và hoạt động dựa trên luật lệ. Quan điểm này được thể hiện rõ trong các văn kiện của ASEAN trong năm 2020, đặc biệt trong tuyên bố chung về tầm quan trọng trong việc duy trì hòa bình, ổn định Đông Nam Á nhân dịp 53 năm thành lập.

Hội nghị các nước Đông Á bao gồm các định chế quốc tế lớn nhất như Liên hợp quốc, Ngân hàng thế giới và các nước lớn tham gia cùng ASEAN đều thống nhất rất cao trong quá trình giải quyết vấn đề đặt ra, nhất là trong vấn đề trên biển đều phải được giải quyết theo luật lệ quốc tế, đặc biệt ở Biển Đông.

Liên quan tới các câu hỏi của phóng viên về hiệp định RCEP, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, RCEP có quy mô 26 nghìn tỷ USD, với dân số 2,2 tỷ người, chiếm 30% dân số và 30% tổng GDP của thế giới. Xác định tầm quan trọng như vậy, các nước ASEAN, năm nay Việt Nam là Chủ tịch ASEAN, đã cùng thảo luận, bàn bạc để đi đến quyết định cuối cùng là ký kết hiệp định RCEP. Đây không những là hiệp định thương mại có ảnh hưởng trong khu vực mà còn có ảnh hưởng đến thương mại của toàn cầu với quy mô rộng lớn.

Theo Thủ tướng, Ấn Độ là nước đầu tiên tham gia đàm phán RCEP nhưng sau đó Ấn Độ vẫn chưa trực tiếp ký kết để trở thành thành viên RCEP. Tuy vậy, các nước ASEAN, Chủ tịch ASEAN 2020 cũng nói rằng, các nước ASEAN luôn luôn mở cửa để Ấn Độ có thể tham gia và chào đón Ấn Độ trong thời gian tới, tạo mọi điều kiện để Ấn Độ có thể tham gia thuận lợi hiệp định nếu Ấn Độ thấy điều đó là cần thiết. Sau đây, các nước sẽ phê chuẩn trong nội bộ để Hiệp định RCEP trở thành có hiệu lực, phát huy tác dụng trong hệ thống 15 nước đã ký kết.

Trả lời câu hỏi của phóng viên về quan điểm của ASEAN đối với cuộc Bầu cử Mỹ 2020 cũng như quan hệ ASEAN-Mỹ, Thủ tướng nhấn mạnh Việt Nam cũng như nhiều nước tôn trọng quyết định của người dân Mỹ. Dù ứng cử viên nào là người thắng cử, Mỹ vẫn là người bạn có quan hệ tốt đẹp với Việt Nam trên tinh thần hiểu biết, tôn trọng lẫn nhau. Trong truyền thống quan hệ giữa ASEAN và Mỹ cũng có quan hệ tốt như vậy.

Lần này, tại Hội nghị EAS, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ đã thay mặt Tổng thống Donald Trump dự và phát biểu, điều này thể hiện mối quan tâm của Mỹ với khu vực ASEAN. Tới đây, dù ứng cử viên Joe Biden hay ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, ASEAN và Mỹ cũng vẫn sẽ có quan hệ tốt đẹp, hiểu biết lẫn nhau. Hợp tác lớn nhất giữa hai bên hiện nay là hợp tác kinh tế thương mại đầu tư, Mỹ là đối tác thương mại lớn thứ 2 của ASEAN, đồng thời là nhà đầu tư FDI lớn nhất của ASEAN với tổng mức đầu tư trên 360 tỷ USD. Bên cạnh đó, Mỹ là đối tác quan trọng của ASEAN trong hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực của ASEAN, thông qua nhiều chương trình và dự án. Mỹ còn tích cực tham gia vào nỗ lực thu hẹp khoảng cách phát triển của ASEAN.

Đây thực sự trở thành cơ sở của sự phát triển lâu dài trong quan hệ ASEAN-Mỹ. ASEAN đánh giá cao mối quan hệ đối tác chiến lược với Mỹ, trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền lẫn nhau cùng mong muốn xây dựng khu vực hòa bình, phát triển và phồn vinh. "Tôi tin rằng quan hệ đối tác ASEAN - Mỹ đã phát triển trong hơn 4 thập kỷ qua sẽ tiếp tục phát triển tốt trong thời gian tới", Thủ tướng nhấn mạnh.