Hơn cả tính biểu tượng

Tôn trọng sự khác biệt về hệ thống chính trị

Đại sứ Ted Osius cho biết, việc lãnh đạo hai nước khi ký Hiệp định Đối tác Toàn diện Việt – Mỹ năm 2013 nhất trí tôn trọng thể chế chính trị của nhau là một việc có ý nghĩa. Sự tôn trọng thể chế chính trị này tiếp tục được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Obama khẳng định trong cuộc đàm phán tại Phòng Bầu dục cũng như trong Tuyên bố về Tầm nhìn chung.

“Tôi nghĩ rằng điều này còn hơn cả tính biểu tượng. Mặc dầu có hệ thống chính trị khác nhau, chúng ta vẫn có thể hợp tác, thảo luận về những chủ đề còn khác biệt, thậm chí còn có thể làm sâu sắc thêm quan hệ trong nhiều lĩnh vực… Không cần phải có hệ thống chính trị giống hệt nhau mới có thể thúc đẩy quan hệ”, Đại sứ nói.

Đại sứ cũng chia sẻ, khi ông đến California, có người đặt câu hỏi: “Mỹ có chương trình nào để thay đổi hệ thống chính trị của Việt Nam không?”. “Tôi đã trả lời ngay: Đấy không phải là chính sách của Mỹ. Chính sách của Mỹ là tôn trọng sự khác biệt trong hệ thống chính trị của các nước khác. Nếu chúng tôi muốn xây dựng quan hệ với nước khác thì không thể không tôn trọng hệ thống chính trị của họ”, ông kể.

Ông khẳng định, lợi ích của Mỹ là muốn thấy Việt Nam trở thành một đối tác vững mạnh, thịnh vượng, tôn trọng nhân quyền và pháp quyền. Đại sứ cũng cho rằng Việt Nam có một chính sách đối ngoại độc lập và Chính phủ Việt Nam luôn mong muốn phát triển quan hệ tốt đẹp với tất cả các nước trong khu vực. Mỹ ủng hộ chính sách này, ông nói. “1.000 bạn bè cũng không đủ, còn một kẻ thù là quá nhiều”, Đại sứ nhắc lại câu nói của một cựu chiến binh Mỹ từng tham chiến tại Việt Nam.

Không thể tốt hơn

Đại sứ Osius cho rằng, khi ký hiệp định Đối tác Toàn diện Việt – Mỹ năm 2013, hai bên đã nói đến việc tăng cường hợp tác giữa các đảng. Việc Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam lần đầu tiên thăm Mỹ là để thực hiện điều đó. Ngoài ra, bên cạnh cuộc gặp giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Obama, các nhà lãnh đạo Đảng của Việt Nam cũng đã có các cuộc gặp với lãnh đạo Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ của Mỹ. “Hoàn toàn hợp lý khi nói rằng quan hệ giữa các đảng giữa hai bên hiện tốt nhất từ trước đến nay. Chúng tôi cũng tin rằng mối quan hệ này sẽ tiếp tục phát triển hơn nữa”, Đại sứ nói.

Hài lòng với mức độ hợp tác hiện nay trong lĩnh vực an ninh-quốc phòng, Đại sứ cho rằng “không cần phải đẩy lên mức độ cao hơn”. Theo ông, chuyến thăm thành công của Bộ trưởng Quốc phòng Ashton Carter đến Việt Nam cuối tháng Năm vừa qua, và Biên bản ghi nhớ về hợp tác trong lĩnh vực gìn giữ hòa bình được ký nhân dịp Tổng Bí thư thăm Mỹ là những minh chứng cho việc hợp tác Việt – Mỹ từ phạm vi khu vực đã “tiến đến cấp độ toàn cầu”. “Chúng ta cũng hợp tác tốt đẹp trong những lĩnh vực như khắc phục hậu quả chất da cam/dioxin, rà phá bom mìn, tìm kiếm người mất tích, mở đường cho quan hệ tốt đẹp trong lĩnh vực an ninh”, ông nói.

Đại sứ chia sẻ, vào thời điểm chứng kiến Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, các thành viên của Bộ Chính trị Việt Nam, cùng với Tổng thống Mỹ Barack Obama và các nhà lãnh đạo hàng đầu của nước Mỹ có mặt tại Phòng Bầu dục hôm 7/7, ông đã phải… “tự cấu mình”. “Tôi phải dùng từ này vì đó là cách nói của người Mỹ khi không tin nổi về những gì đang diễn ra, nhưng rất vui vì điều đó. Đây thực sự là thời điểm rất quan trọng trong lịch sử quan hệ Việt – Mỹ. Có thể nói không có cuộc gặp nào lại có kết quả tốt hơn thế”, Đại sứ Ted Osius nói.

Obama muốn thăm Việt Nam

Đại sứ Ted Osius cho biết, trong chuyến thăm Mỹ vừa qua, Tổng Bí thư đã mời Tổng thống Obama thăm Việt Nam, Tổng thống đã trả lời là ông “cần xem lại lịch làm việc của mình”, nhưng nói rằng ông “rất muốn thăm Việt Nam”.

Trong tháng Tám tới, sẽ có hai chuyến thăm của Bộ trưởng Ngoại giao và Chánh án Tòa án Tối cao Mỹ đến Việt Nam. Theo ông Osius, dự kiến trong chuyến thăm, Ngoại trưởng John Kerry sẽ có cuộc gặp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và dự các sự kiện kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ Việt – Mỹ.

Đại sứ Osius cũng cho rằng đàm phán TPP hiện đang ở giai đoạn chót và các bên sẽ phải có những quyết định khó khăn. Việt Nam cũng vậy, nhưng muốn hưởng lợi từ việc tham gia TPP thì điểm cốt lõi là Việt Nam sẽ phải tuân thủ các tiêu chuẩn về lao động quốc tế. Đại sứ hy vọng hai bên sớm mở đường bay thẳng để đi lại giữa hai nước dễ dàng hơn.

Lạc quan về việc hai bên có thể tiếp tục đà phát triển trong thời gian tới, nhưng Đại sứ Osius cho rằng tiến trình hòa giải giữa hai nước vẫn đang diễn ra và không thể hoàn tất chỉ sau một chuyến thăm. “Chúng ta phải có các bước đi để những người vẫn giữ nỗi đau chiến tranh tham gia vào tiến trình hòa giải đó. Bởi quan hệ hai nước không chỉ là quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo, giữa hai Chính phủ, mà là quan hệ giữa nhân dân hai nước”, Đại sứ Ted Osius nói.

Ông cũng cho rằng cộng đồng người Mỹ gốc Việt có rất nhiều tiềm năng để có thể đóng góp vào tiến trình hòa giải này.

Nguyễn Kim