“Hút” FDI nhờ phương thức trọng tài thương mại

Thông tin đáng chú ý vừa được đưa ra tại Hội thảo “Trọng tài Thương mại - Tăng thêm tự tin cho hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài” tại Hà Nội.

Hội thảo có sự tham dự của hơn 100 đại biểu đến từ khối doanh nghiệp FDI, các doanh nghiệp có quan hệ kinh doanh với đối tác là doanh nghiệp FDI, các luật sư, hiệp hội doanh nghiệp, các chuyên gia hàng đầu trong và ngoài nước đến từ Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) và Toà Trọng tài Phòng Thương mại Quốc tế (ICC).

Xu hướng chọn trọng tài thương mại

Phát biểu tại Hội thảo, ông Vũ Ánh Dương, Tổng Thư ký VIAC Việt Nam cho biết, Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và ổn định trong khu vực và thế giới. Một trong những động lực lớn đóng góp vào sự tăng trưởng đó là hoạt động đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, cụ thể là nhóm doanh nghiệp FDI.

Theo ông Phạm Mạnh Dũng - Trọng tài viên VIAC, Luật sư thành viên Cty Luật TNHH Rajah &Tann LCT Lawyers, tính đến tháng 12/2017, Việt Nam có 24.700 dự án FDI với tổng số vốn đăng ký 318,72 tỷ USD, vốn FDI chiếm 25% tổng vốn đầu tư toàn xã hội và chiếm hơn 50% tổng giá trị sản xuất công nghiệp. Ông Dũng cho rằng, FDI đã góp phần tác động lớn, làm cho hội nhập có chiều sâu. “Đây cũng là nhân tố quan trọng phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và hoàn thiện hệ thống pháp luật theo cơ chế thị trường và dần phù hợp với thông lệ quốc tế”, ông Dũng cho hay.

Tuy vậy, phần lớn các chuyên gia đều cho rằng, các dòng vốn đầu tư nước ngoài, các dòng chảy thương mại xuyên biên giới luôn rất “nhạy cảm” và luôn chuyển dịch phụ thuộc vào các yếu tố tại điểm đến đầu tư.

Số liệu thống kê tại VIAC cho thấy, trong 3 năm trở lại đây tỷ lệ tranh chấp nội địa luôn có xu hướng gia tăng. Trong đó, các tranh chấp nội địa được giải quyết tại VIAC phần lớn luôn có sự tham gia của ít nhất một bên trong tranh chấp là doanh nghiệp FDI.

“Điều này cho thấy, các doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp FDI đã nhận thấy các ưu điểm nổi trội của phương thức trọng tài, tin tưởng lựa chọn trọng tài và VIAC để giải quyết tranh chấp”, ông Dương nhấn mạnh.

Nhận định về xu hướng các doanh nghiệp FDI sử dụng phương thức trọng tài thương mại ngày càng gia tăng, ông Phan Trọng Đạt - Phó Tổng Thư ký VIAC cho biết, có đến 40% doanh nghiệp FDI lựa chọn trọng tài thương mại để giải quyết tranh chấp thay thế cho tòa án, do tính hiệu quả cao, tiết kiệm đáng kể về chi phí và thời gian cho doanh nghiệp.

Trong khi đó, các thủ tục tố tụng tại tòa án để giải quyết tranh chấp được doanh nghiệp khối FDI cho rằng, chưa đáp ứng được yêu cầu khi nhiều phán quyết chưa công bằng, thời gian tranh chấp kéo dài, phát sinh nhiều chi phí cho doanh nghiệp, cán bộ chưa đủ năng lực…

Trên thực tế, với các tranh chấp có sự tham gia của ít nhất một bên là doanh nghiệp FDI, các bên phải sử dụng Luật Việt Nam theo đúng quy định tại Luật trọng tài thương mại 2010, nhưng được quyền cùng nhau thỏa thuận sử dụng ngôn ngữ trong tố tụng trọng tài là ngoại ngữ khác với tiếng Việt. Theo thống kê, tỷ lệ các vụ trọng tài tiến hành bằng ngoại ngữ (chủ yếu tiếng Anh) tại VIAC luôn ở mức trên 50%.

Công cụ thu hút FDI hữu hiệu

Bà Hồ Thúy Ngọc, Trọng tài viên của VIAC cho rằng, trọng tài thương mại tại Việt Nam đã thực sự phát triển và hoàn thiện hơn, trở thành công cụ hữu hiệu giúp các nhà đầu tư an tâm, góp phần thu hút đầu tư vào Việt Nam.

Bà Ngọc chỉ rõ, trước khi xem xét về việc thu hút FDI còn nhiều yếu tố phải nghiên cứu như quan điểm nhà đầu tư, bảo vệ lợi ích nhà đầu tư FDI, nền tảng pháp lý, khuôn khổ pháp lý cho hoạt động đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Trong số đó, cơ chế giải quyết tranh chấp là điều quan trọng mà nhà đầu tư nước ngoài quan tâm để bảo vệ khoản đầu tư của họ.

Tranh chấp trong hoạt động đầu tư có nhiều cơ chế để giải quyết là tòa án, trọng tài thương mại, cơ chế ngoại giao…Tuy nhiên, phương thức tòa án được đánh giá là không hấp dẫn. Giải quyết tranh chấp thông qua các kênh ngoại giao có thể được sử dụng trong một số ít trường hợp, nhưng lại có bất lợi nhất định. Một số quan điểm cho thấy, phương thức dùng kênh ngoại giao có thể gây căng thằng giữa các quốc gia.

Hiện tại, phương thức được ưa chuộng sử dụng là trọng tài thương mại và trọng tài đầu tư.

Bà Ngọc cũng thông tin một số thống kê về thủ tục giải quyết trọng tài, so sánh giữa một số trung tâm trọng tài đến từ một số thể chế tài phán. Đáng chú ý có tiêu chí, thời gian giải quyết tranh chấp khá ấn tượng.

“Điều quan trọng nhất là thời gian trước đây tiến hành xét xử trọng tài thông thường phải mất 326 ngày, tại Ấn Độ quá trình này phải mất 569 ngày, còn VIAC chỉ chưa đến 200 ngày, rút gọn còn chưa đến trên 100 ngày. Thêm vào đó sau khi có phán quyết thì phán quyết của VIAC có thể trực tiếp được thi hành bởi cơ quan thi hành án dân sự tại Việt Nam”, bà Ngọc dẫn chứng.

Lý giải về việc tại sao nhà đầu tư nước ngoài nên lựa chọn giải quyết tranh chấp của nhà đầu tư tại Việt Nam, ông Dũng cho biết, trọng tài thương mại tôn trọng ý chí thoả thuận của các bên, thủ tục nhanh chóng linh hoạt bảo mật thông tin, cơ quan trọng tài trung lập, chuyên môn trọng tài cao.

“Và đặc biệt, trọng tài thương mại ở Việt Nam có ưu điểm lớn là có thể được thi hành trực tiếp tại cơ quan thi hành án Việt Nam, mà không phải trải qua thủ tục công nhận thi hành như quy định tại Công ước NewYork 1958”, ông Dũng thông tin.