| Israel tính toán gì khi công nhận Somaliland? Thủ tướng Netanyahu xuất hành đến Mỹ sau khi làm quốc tế dậy sóng. (Nguồn: GPO) |
Ngày 27/12, Israel trở thành quốc gia đầu tiên công nhận Somaliland kể từ khi vùng lãnh thổ này tuyên bố độc lập khỏi Somalia năm 1991, khiến Somalia rơi vào tình trạng nội chiến kéo dài và bạo lực nghiêm trọng.
Ngày 28/12, báo The National của Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) dẫn đánh giá của giới phân tích nhận định, động thái mới nhất của Israel - dù có nguy cơ dẫn đến những hệ lụy địa chính trị sâu xa trong khu vực - có thể giúp nước này củng cố sự hiện diện gần hơn với trung tâm Trung Đông, đặc biệt là tới gần một trong những đối thủ chính - lực lượng Houthi ở Yemen.
Theo ông David Makovsky, Giám đốc Dự án chính sách Cận Đông về tiến trình hòa bình Trung Đông thuộc Viện Washington, việc Israel công nhận Somaliland có thể mở ra cánh cửa - chính thức hoặc không chính thức - cho phép Israel tiếp cận các cơ sở quân sự ở vùng lãnh thổ ly khai này để khắc chế các thiết bị bay không người lái (UAV) và tên lửa của Houthi ở bên kia Vịnh Aden.
Somaliland nằm ven Vịnh Aden của Somalia, khu vực tiếp giáp eo biển Bab el-Mandeb nối liền với Biển Đỏ, một trong những tuyến hàng hải chiến lược quan trọng bậc nhất của thương mại toàn cầu. Vùng lãnh thổ này giáp Djibouti, nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ tại châu Phi.
Thành phố cảng Berbera của Somaliland có thể cho phép Israel tiếp cận Biển Đỏ, tuyến đường huyết mạch đối với vận tải thương mại toàn cầu. Berbera nhìn ra Eo biển Bab Al Mandeb, điểm nghẽn quan trọng nối Biển Đỏ và Vịnh Aden.
Trong năm 2025, Somaliland đã ký thỏa thuận cho phép nước láng giềng Ethiopia - đồng minh thân cận và là nguồn cung cấp lao động cho Israel - thuê đoạn bờ biển dài 20 km bên Biển Đỏ.
Bất chấp những toan tính của Israel, cộng đồng quốc tế tiếp tục phản đối động thái của quốc gia Trung Đông này.
Qatar gọi hành động của Israel là “một tiền lệ nguy hiểm và hành động đơn phương đi ngược lại các nguyên tắc của luật pháp quốc tế”.
Liên minh châu Phi “kiên quyết bác bỏ mọi sáng kiến hoặc hành động nhằm công nhận Somaliland là một thực thể độc lập”, dù không nêu đích danh Israel.
Cơ quan Hành động đối ngoại châu Âu (EEAS), cơ quan ngoại giao của Liên minh châu Âu (EU), cũng ra tuyên bố ngày 28/12, nhấn mạnh “tầm quan trọng của việc tôn trọng sự thống nhất, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ” của Somalia, đồng thời kêu gọi Somalia và Somaliland tiến hành “đối thoại thực chất” để giải quyết bất đồng.
Về phía Mỹ, tờ New York Post ngày 27/12 dẫn lời Tổng thống Donald Trump cho biết, Mỹ sẽ không đi theo bước đi của Israel trong việc công nhận nền độc lập của Somaliland. Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 28/12 tái khẳng định Washington tiếp tục công nhận toàn vẹn lãnh thổ của Somalia, “bao gồm cả lãnh thổ Somaliland”.
Trước phản ứng này của đồng minh thân cận, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu lên đường đến Florida và dự kiến sẽ có các cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng một số quan chức cao cấp của Nhà Trắng tại Mar-a-Lago trong các ngày 29-31/12.
Theo báo chí Mỹ, các nguồn thạo tin cho biết, lãnh đạo hai nước sẽ trao đổi về các bước đi cụ thể nhằm triển khai giai đoạn hai của thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas. Hai bên cũng sẽ thảo luận về các mối đe dọa từ Iran, đặc biệt là chương trình thử tên lửa và những động thái gần đây của các lực lượng ủy nhiệm do Tehran hậu thuẫn như Hezbollah ở Lebanon.
Không rõ liệu hai nhà lãnh đạo có đề cập vấn đề Israel công nhận Somaliland hay không.