JETRO: Doanh nghiệp Nhật Bản đến Việt Nam để 'trốn rủi ro'

63,9% doanh nghiệp muốn mở rộng kinh doanh

Sáng 14/2, tại Hà Nội, văn phòng JETRO Hà Nội đã công bố kết quả "Khảo sát thực trạng hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp Nhật Bản tại châu Á và châu Đại Dương năm tài chính 2019", cho thấy những điểm sáng và tín hiệu lạc quan trong hợp tác kinh tế Việt Nam - Nhật Bản.

Khảo sát trên được JETRO thực hiện vào khoảng tháng 9 năm ngoái thông qua bảng câu hỏi về tình hình hoạt động của các doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư tại 20 quốc gia và vùng lãnh thổ tại châu Á, châu Đại Dương.

Đây là lần khảo sát thứ 33 với tổng số trả lời hợp lệ từ 5,697 doanh nghiệp, trong đó, số trả lời hợp lệ từ các doanh nghiệp Nhật Bản đang đầu tư tại Việt Nam là 858 doanh nghiệp, cao nhất trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ được khảo sát. Hạng mục khảo sát chủ yếu là về triển vọng lợi nhuận kinh doanh, kế hoạch triển khai hoạt động kinh doanh từ nay về sau, thuận lợi và rủi ro trong môi trường đầu tư, việc thu mua nguyên liệu - linh phụ kiện, tình hình xuất nhập khẩu, ứng dụng công nghệ số và tiền lương.

Theo ông Takeo Nakajima, Trưởng đại diện văn phòng JETRO, năm 2019, 63,9% doanh nghiệp Nhật Bản tham gia khảo sát có định hướng mở rộng kinh doanh ở Việt Nam, đứng đầu trong ASEAN. Tuy nhiên, số doanh nghiệp phản hồi là “mở rộng” giảm 5,9% so với năm ngoái. Số doanh nghiệp phản hồi là “thu hẹp” dù chỉ 2,7% nhưng so với năm ngoái tăng 1,8%. Các doanh nghiệp Nhật Bản muốn mở rộng kinh doanh tại Việt Nam là do kỳ vọng lớn về việc gia tăng doanh thu. Tỉ lệ này suy giảm so với năm ngoái, theo ông Takeo Nakajima, là do sự suy thoái nói chung của kinh tế thế giới.

Bên cạnh đó, triển vọng về lợi nhuận kinh doanh của các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam khá cao với tỉ lệ doanh nghiệp được dự tính có lợi nhuận kinh doanh năm 2019 là 65,5%. Tuy tình hình kinh doanh ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang suy giảm nhưng Việt Nam vẫn có nhiều doanh nghiệp vững mạnh.

Ông Takeo Nakajima cho biết, Doanh nghiệp Nhật Bản quan tâm tới các dự án liên quan đến điện và thành phố thông minh. Các lĩnh vực doanh nghiệp Nhật Bản có thể đầu tư nhiều trong thời gian tới có thể chia làm 2 loại: Doanh nghiệp sản xuất, gia công để xuất khẩu vào thị trường Nhật Bản và Doanh nghiệp đầu tư vào Việt Nam, hướng vào thị trường nội địa Việt Nam.

Doanh nghiệp đầu tư vào Việt Nam hướng vào thị trường nội địa Việt Nam sẽ gia tăng trong thời gian tới, nhất là trong lĩnh vực tiêu dùng (Uniqlo), công nghệ thông tin (IT), công nghệ số, lĩnh vực xây dựng, kỹ thuật môi trường. Lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ cũng được doanh nghiệp Nhật bản quan tâm. Ngoài ra, lĩnh vực du lịch đang được nhiều doanh nghiệp chú trọng, song do ảnh hưởng của dịch bệnh nên có độ trễ hơn. Hằng năm, 1,4 triệu du khách qua lại giữa hai quốc gia, đây là lĩnh vực rất tiềm năng.

Điểm đến “an toàn”

Kết quả khảo sát cũng cho thấy trong số 122 doanh nghiệp trả lời rằng có di chuyển địa điểm sản xuất trong thời gian tới, thì nguồn di chuyển là từ Trung Quốc với 62,7%, còn nơi di chuyển đến là Việt Nam với 42,3%, đứng vị trí số 1.

Ông Takeo Nakajima cho biết, hiện nay, các doanh nghiệp có xu hướng chuyển dịch sang Việt Nam (hoặc một số nước khác) không phải là chuyển hoàn toàn cơ sở sản xuất, kinh doanh mà vẫn duy trì ở Trung Quốc và mở thêm cơ sở ở Việt Nam (hoặc một số nước khác), nhằm phân tán rủi ro kinh doanh tại Trung Quốc. Có thể thời gian tới, có xu hướng nếu Trung Quốc gặp khó trong xuất khẩu thì nhiều doanh nghiệp sẽ chuyển sản xuất sang Việt Nam. Theo ông Takeo Nakajima, đây cũng là một xu thế đáng chú ý.

Nguyên nhân của việc di chuyển địa điểm sản xuất không chỉ là tránh ảnh hưởng của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung mà còn là bởi thực tế rằng hiện nay chi phí sản xuất ở Trung Quốc khá cao, nên có thể các doanh nghiệp Nhật Bản muốn phân tán rủi ro trong sản xuất kinh doanh, và một trong các địa bàn được lựa chọn là Việt Nam. Môi trường đầu tư, quy mô và tính tăng trưởng của thị trường được các doanh nghiệp quan tâm nhiều nhất. Số doanh nghiệp đánh giá rằng chi phí nhân công rẻ là lợi thế đã giảm so với năm ngoái.

Sản phẩm của các doanh nghiệp Nhật Bản sản xuất tại Việt Nam phần lớn được xuất khẩu sang Nhật. Năm 2019, tỉ lệ xuất khẩu sang Nhật Bản là cao nhất với 65%, tăng 2,6%. Tỉ lệ áp dụng Hiệp định thương mại tự do (FTA) tăng lên 54%. Các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam quan tâm đến việc cải thiện năng suất, đặc biệt là việc ứng dụng robot và quan tâm lớn đến việc hợp tác với các công ty khởi nghiệp địa phương.

Trong các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam, tỷ lệ thu mua linh phụ kiện, vật liệu nội địa là 36,3%, không thay đổi so với năm trước, tỷ lệ thu mua từ doanh nghiệp địa phương là 13,6% và có khả năng cải thiện hơn.Tốc độ tăng tiền lương cho lao động làm việc cho các doanh nghiệp Nhật Bản có chậm lại so với trước đây nhưng vẫn ở mức cao là 7%, tuy nhiên, mức lương vẫn còn ở mức thấp.

Chia sẻ về nguyện vọng của các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam, ông Takeo Nakajima nhấn mạnh, các doanh nghiệp có mong muốn rất lớn về việc cải thiện chính sách và thủ tục hành chính tại Việt Nam. Rủi ro về việc rút chính sách ưu đãi cũng như chính sách năng lượng không rõ ràng cũng khiến doanh nghiệp Nhật Bản lo ngại.