Kazakhstan: Tân Tổng thống đề nghị đổi tên thủ đô để vinh danh người tiền nhiệm

Theo AFP, tân Tổng thống Tokayev đã nói: "Tôi đề xuất đổi tên thủ đô Astana để vinh danh tổng thống đầu tiên của nước này", thành "Nursultan".

​Trước đó, ngày 19/3, trong bài phát biểu được truyền hình trực tiếp trên cả nước, Tổng thống Kazakhstan Nursultan Nazarbayev đã tuyên bố từ chức sau gần 30 năm cầm quyền, song khẳng định vẫn tiếp tục “ở lại cùng với nhân dân".

Ông Nazatbayev đã được trao quy chế "Tổng thống đầu tiên - Lãnh tụ dân tộc" của Kazakhstan.

Ông cũng là Chủ tịch Hội đồng An ninh – một cơ quan có những thẩm quyền quan trọng trong việc hoạch định chính sách đối nội và đối ngoại, đồng thời đảm nhận chức Chủ tịch đảng “Ánh sáng Tổ quốc” và là ủy viên Hội đồng Hiến pháp.

Theo luật pháp Kazakhstan, điều đó có nghĩa chính trị gia lão luyện 79 tuổi này sẽ tiếp tục lãnh đạo đất nước, nhưng không phải với tư cách Tổng thống mà sử dụng quy chế “Lãnh tụ dân tộc” cộng với vị trí lãnh đạo suốt đời Ủy ban An ninh và đảng cầm quyền. 

Ông Nazarbaev, sinh năm 1940, từng giữ nhiều chức vụ cao cấp của nước CH Xô viết Kazakh nằm trong Liên bang Xô viết. Năm 1989, ông là Bí thư thứ nhất Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản nước CH Xô viết Kazakh và là người đứng đầu nước cộng hòa lớn thứ hai trong Liên bang Xô viết.

Sau khi Liên Xô tan rã, ông Nazarbayev trở thành tổng thống đầu tiên của nước CH Kazakhstan độc lập và lãnh đạo đất nước Kazakhstan từ đó đến nay.

Trong 3 thập niên dưới sự chèo lái của ông Nazarbayev, đất nước Kazakhstan đã “lột xác” hoàn toàn. Từ một quốc gia nghèo đói, hoang tàn trong những năm 1990, Kazakhstan đã trở thành quốc gia giàu có bậc nhất khu vực Trung Á.

Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Kazakhstan kể từ năm 1990 đã tăng gần 6 lần, từ 26,9 tỷ USD lên 159,4 tỷ USD năm 2017. GDP tính theo đầu người tăng từ 169 USD năm 1992 lên 9,2 nghìn USD vào năm 2017. Mức nghèo đói đã giảm 9 lần, trong khi tỷ lệ thất nghiệp tính đến đầu năm 2019 là 4,8%.

Nền kinh tế của Kazakhstan đã chuyển từ nền kinh tế nông nghiệp sang công nghiệp dịch vụ, nền tảng cơ sở hạ tầng mới của đất nước đã được xây dựng.

Nhờ cống hiến to lớn cho đất nước, năm 2010 Kazakhstan đã công bố đạo luật phong Tổng thống Nazarbayev là "Lãnh tụ dân tộc", theo đó ông được trao quyền hoạch định chính sách quốc gia ngay cả khi không còn tại nhiệm.

Nhà phân tích chính trị người Kazakhstan Dosym Satpayev, cho rằng chức năng được quy định trong luật pháp cho phép ông Nazarbayev vẫn là nhà lãnh đạo thực sự của đất nước sau khi rời khỏi vị trí Tổng thống.

Tuy nhiên, việc quyết định từ chức Tổng thống phần nào cho thấy ông Nazarbayev thực sự mong muốn xúc tiến tiến trình chuyển giao quyền lực ở quốc gia 18 triệu dân này.

Trong tuyên bố từ chức, nhà lãnh đạo Kazakhstan cũng nhấn mạnh "nhiệm vụ trong tương lai của tôi là bảo đảm thế hệ lãnh đạo mới lên nắm quyền, những người sẽ tiếp tục thực hiện những cải cách hiện nay của đất nước".

Theo Hiến pháp, Chủ tịch Thượng viện Kasym Zhomart Tokaev sẽ đảm nhận chức vụ Tổng thống Kazakhstan đến năm 2020, thời điểm tổ chức cuộc bầu cử tổng thống mới.

Giới quan sát nhận định rằng việc ông Nazarbayev không đột ngột rút khỏi chính trường góp phần quan trọng bảo đảm ổn định chính trị trong nước và quá trình chuyển giao quyền lực cho thế hệ lãnh đạo mới diễn ra êm thấm.