Khởi đầu mới của Ấn Độ tại Trung Á

Tại Uzbekistan, hai bên đã ký ba thỏa thuận thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực ngoại giao, văn hóa và du lịch. Đánh giá cao tầm quan trọng của Uzbekistan không chỉ đối với khu vực Trung Á mà với cả châu Á, ông Modi bày tỏ mong muốn Ấn Độ và Uzbekistan duy trì các cuộc đối thoại cấp cao thường xuyên và đề nghị Uzbekistan tham gia Hành lang Vận tải Quốc tế Bắc-Nam. Đây là một hệ thống tuyến tàu thuyền, đường sắt và đường bộ nối các quốc gia Trung Á và Nga tới Vịnh Persia đi qua Iran. Với Kazakhstan, điểm đến tiếp theo của ông Modi, dự kiến hai bên sẽ ký lại hợp đồng cung cấp uranium từ Kazakhstan cho Ấn Độ nhằm đáp ứng nhu cầu cho các lò phản ứng hạt nhân.

Năm quốc gia Trung Á nói trên đều giữ vị trí chiến lược quan trọng trong khu vực, giàu tài nguyên thiên nhiên và không xa biên giới Ấn Độ. Chuyến thăm của Thủ tướng Modi được cho là sự kiện bước ngoặt nhằm phục hồi các mối quan hệ cổ xưa giữa Ấn Độ với từng quốc gia. Theo nhận định của Liên đoàn Công nghiệp Ấn Độ (CII), kim ngạch thương mại giữa Ấn Độ với năm quốc gia Trung Á trên có thể tăng nhiều lần so với mức 1,4 tỷ USD hiện nay. CII cũng cho rằng, có nhiều lĩnh vực hợp tác tiềm năng cho Ấn Độ tại khu vực này, trong đó có dầu khí, khoáng sản, sản xuất nông nghiệp, dược phẩm, dệt may và hóa chất.

Tuy nhiên, để thành công tại Trung Á, Thủ tướng Modi cần đưa ra mục tiêu và chính sách cụ thể mới so với cách tiếp cận của Chính phủ Liên minh Tiến bộ Thống nhất (UPA) tiền nhiệm để đáp ứng những đòi hỏi của khu vực về việc đa dạng hóa các mối quan hệ đối tác chiến lược. Mặc dù năng lực ngoại giao khéo léo có thể giúp ông Modi biến bối cảnh hiện nay trở thành ưu thế cho New Delhi, song ông vẫn cần một chiến lược dài hạn để có thể vượt qua các lực cản đối với vai trò của Ấn Độ tại Trung Á.

Một thách thức không nhỏ hiện nay là sự thiếu vắng các kết nối với khu vực. Bên cạnh đó, các chính sách thương mại và đầu tư của New Delhi, và khả năng trong việc triển khai các dự án cơ sở hạ tầng ở nước ngoài của Ấn Độ đã phần nào hạn chế các hoạt động thương mại của họ trong môi trường khu vực.

Trong lĩnh vực an ninh, khu vực đang trông chờ Ấn Độ đẩy mạnh hợp tác nhằm chống lại các mối đe dọa hiện hành như khủng bố và chủ nghĩa cực đoan tôn giáo, đặc biệt là sự trỗi dậy của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) và tình hình bất ổn ở Afghanistan. Giới quan sát cho rằng, Thủ tướng Modi cần chấm dứt thái độ do dự cố hữu của Ấn Độ để đẩy mạnh hơn nữa hoạt động ngoại giao quân sự trong khu vực.

Muốn vượt qua những nhược điểm này, Ấn Độ cần có thời gian, song rõ ràng Thủ tướng Modi đang hội đủ “thiên thời-địa lợi-nhân hòa” để tạo ra một khởi đầu mới tại Trung Á.