Không chỉ dừng ở quảng cáo, báo chí cần bán được nhiều thứ hơn

Trao đổi tại phiên thảo luận, Tổng Biên tập Báo Vietnamnet Nguyễn Văn Bá cho rằng, ngày nay, một tòa soạn không chỉ đối mặt với bài toán viết hay hay làm nhanh, mà phải tự trả lời câu hỏi lớn hơn: Làm thế nào để có đủ tiền cho tờ báo hoạt động? Và xa hơn, liệu báo chí có thể tự đứng vững bằng chính giá trị của mình – mà không bị lệ thuộc?

Theo ông Nguyễn Văn Bá, thực tế cho thấy quảng cáo truyền thống đang ngày càng tụt dốc, dịch vụ truyền thông tiềm ẩn rủi ro; sự kiện dễ biến thành thương mại hoá; thu phí thì chưa được lên tầm; ngân sách nhà nước cần có nhưng không thể là chỗ dựa duy nhất…“Trong bối cảnh đấy, làm thế nào để báo chí có thể đứng vững bằng chính giá trị của mình mà không bị lệ thuộc?”, ông Bá đặt vấn đề.

Báo chí cần chủ động, thay vì chờ đặt hàng

Chia sẻ góc nhìn từ góc độ doanh nghiệp, Phó Tổng Giám đốc Vccorp Phan Đặng Trà My nhấn mạnh, kinh doanh quảng cáo báo chí không thể đứng ngoài dòng chảy đổi mới sáng tạo, giá trị của báo chí bất biến nhưng báo chí luôn phải sáng tạo. Mô hình kinh doanh truyền thống của báo chí đang lỗi thời. Doanh thu báo chí đang cạn kiệt không phải vì nội dung kém, mà vì mô hình khai thác giá trị đã lỗi thời. Cùng với đó, người dùng đang có xu hướng sử dụng nền tảng truyền thông 2 chiều, có tương tác với tin tức. Doanh nghiệp đã dịch chuyển ngân sách sang các nền tảng biết đo lường, tối ưu và liên kết chắc chẽ hơn với khách hàng.

Bà Phan Đặng Trà My chỉ rõ, việc chỉ “bán” PR truyền thống sẽ trở thành mô hình kinh doanh lỗi thời không thể tăng trưởng. “Báo chí đừng chỉ xuất bản, hãy chủ động định giá, định vị và định hình rõ ràng những giá trị mà báo chí có thể chuyển hóa thành sản phẩm… qua đó định hình cách mua của doanh nghiệp một cách chủ động, thay vì chờ đặt hàng”, bà My khuyến nghị.

Bà Đặng Trà My cũng gợi ý các nguồn thu mới tiềm năng cho báo chí. Thứ nhất, mô hình đăng ký và hội viên là một trong những mô hình doanh thu bền vững nhất cho báo chí kỹ thuật số, chuyển trọng tâm từ việc bán khán giả cho nhà quảng cáo sang việc bán nội dung và giá trị trực tiếp cho độc giả.

Thứ hai, nguồn thu đến từ các sự kiện và hội thảo. Sự kiện là nguồn doanh thu đa dạng hoá hiệu quả, cho phép các cơ quan báo chí tận dụng thương hiệu, chuyên môn và cộng đồng độc giả của mình để tạo ra giá trị mới.

“Chúng tôi luôn nhấn mạnh, sự kiện là mô hình marketing bền vững của doanh nghiệp. Sự kiện là tuyến nội dung tạo ra tác động cộng đồng của báo chí. Thay vì chỉ tổ chức sự kiện và bán đúng sự kiện đó, các tòa soạn báo có thể bán những nội dung tạo ra từ sự kiện. Chúng tôi luôn nhấn mạnh mô hình sự kiện là mô hình rất quan trọng. Chúng tôi thường tập trung 2 nhóm sự kiện: Sự kiện tác động nội dung sâu - sự kiện cộng đồng ngách, giá trị chuyên môn cao, tập trung vào networking b2b) và sự kiện lan tỏa rộng - sự kiện cộng đồng lớn, đa nền tảng, song hành online - offline, với mức đầu tư cao. Các tòa soạn báo có thể tập trung nhóm sự kiện tác động nội dung sâu vì mỗi tòa soạn đều có độc giả của riêng mình”, bà My gợi ý.

Thứ ba, nguồn thu đến từ thương mại điện tử và tiếp thị liên kết. Giải pháp này cho phép các cơ quan báo chí tận dụng đối tượng độc giả hiện có và uy tín thương hiệu để tạo ra doanh thu từ việc bán sản phẩm hoặc giới thiệu sản phẩm đến bên thứ ba.

Đa dạng hóa nguồn thu

Góp mặt tại phiên thảo luận, lãnh đạo nhiều cơ quan báo chí đã chia sẻ về những cách làm mới, hiệu quả giúp các tòa soạn gia tăng nguồn thu.

Ông Mai Ngọc Phước, Tổng Biên tập Báo Pháp Luật TP. Hồ Chí Minh cho biết, nguồn thu hiện tại của tòa soạn chủ yếu đến từ quảng cáo, mạng xã hội (Youtube, Zalo) và qua công tác tổ chức sự kiện.

“Chúng tôi tổ chức các hội thảo, tọa đàm theo tôn chỉ, mục đích của tòa soạn, ví dụ tọa đàm về quyền sử dụng đất, Nghị quyết 68 kinh tế tư nhân… Ngoài ra chúng tôi cũng tổ chức các sự kiện sau họp báo, ví dụ các chương trình về giúp pháp lý cho người dân, cung cấp văn bản pháp lý cho người dân, hay chương trình Cùng người dân thắp sáng đèn trên biển, chúng tôi đi đến 28 tỉnh thành, tuyên truyền pháp luật cho người dân để góp phần gỡ thẻ vàng IUU… qua đó chúng tôi mời doanh nghiệp tặng quà cho bà con ngư dân. Bên cạnh nguồn thu quảng cáo - nguồn thu truyền thống thì tôi cho rằng các nguồn thu khác (tổ chức sự kiện…) hiện tại có tiềm năng rất lớn để tăng nguồn thu cho báo chí”, ông Phước gợi mở.

Còn theo ông Trần Xuân Toàn, Phó Tổng Biên tập Báo Tuổi trẻ, nguồn thu mới ngoài các nguồn thu truyền thống là thách thức lớn của các tòa soạn hiện nay. “Tôi cho rằng, báo chí phải sống được bằng chính sự chi trả của bạn đọc mới là điều cốt tử, bền vững. Trước xu hướng bạn đọc đang chuyển dịch mạnh mẽ từ báo in sang các nền tảng số hiện nay, có nhiều bài toán đặt ra”, ông Toàn khẳng định, đồng thời cho hay, với tính độc lập, chức năng phản biện của báo chí, nội dung vẫn luôn là yếu tố quyết định và giữ bạn đọc ở lại, qua đó để các tòa soạn khai thác quảng cáo, truyền thông, đó cũng chính là nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Ngoài các nguồn thu trên, một nguồn thu cũng được đề cập trong phiên thảo luận là đặt hàng chính sách. Các nhà quản lý cơ quan báo chí nhận định truyền thông chính sách là trách nhiệm của báo chí, tuy nhiên, nếu có khoản trả xứng đáng, các nội dung có thêm phí công tác, chất lượng nội dung tin sẽ tốt hơn. Bà Lê Thị Thúy Sen, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng cho biết đặt hàng chính sách không chỉ là nhu cầu của các cơ quan, mà còn là nhu cầu của nhiều doanh nghiệp. Truyền thông chính sách giúp người dân hiểu những quy định mới, cũng khiến doanh nghiệp dễ vận hành hơn.

Ông Lê Quốc Minh, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng việc đặt hàng chính sách là hợp lý, tuy nhiên không nên dẫn tới cơ chế xin cho. Cơ quan báo chí không nên lao vào cuộc đua để xin ngân sách từ các bộ, ngành. Việc đặt hàng cần dựa trên nhận định từ các bộ, ngành về kênh thông tin hiệu quả.

Tại phiên thảo luận, các khách mời, diễn giả đã cùng giao lưu, chia sẻ xung quanh những nội dung: quảng cáo truyền thống sẽ tồn tại được bao lâu nữa? Ngoài quảng cáo, báo chí có gì để bán? Doanh nghiệp cần gì ở báo chí? Cách thức nào để phát triển các nguồn doanh thu khác? Làm thế nào để vừa có nguồn thu mà báo chí vẫn giữ được những giá trị của mình.