Không có nhiều lựa chọn, một số quốc gia Đông Nam Á đang từ bỏ chiến lược zero Covid-19

Covid-19 đã quét qua khu vực Đông Nam Á vào mùa Hè này, với biến thể Delta có khả năng lây nhiễm cao. Các ca nhiễm virus SARS-CoV-2 đã tăng mạnh vào tháng 7/2021 và đạt đỉnh ở hầu hết các quốc gia vào tháng 8/2021.

Hiện tại, chính phủ các quốc gia Indonesia, Thái Lan và Việt Nam đang tìm cách phục hồi nền kinh tế, đặc biệt là ngành du lịch bằng cách từ bỏ chiến lược zero Covid-19 và chọn sống chung với đại dịch.

Yanzhong Huang, thành viên cấp cao về y tế toàn cầu tại tổ chức tư vấn của Hội đồng Quan hệ đối ngoại có trụ sở tại Mỹ cho biết, nếu tỷ lệ tiêm chủng không đủ cao, với các loại vaccine đạt hiệu quả cao trước khi các biện pháp hạn chế được dỡ bỏ, hệ thống chăm sóc sức khỏe ở Đông Nam Á có thể nhanh chóng trở nên quá tải.

Tuy nhiên, đối với phần đông các doanh nghiệp và người dân trong khu vực, dường như họ không có nhiều lựa chọn.

Jean Garito, một nhà điều hành trường học lặn ở đảo Phuket của Thái Lan cho hay, các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang khao khát được mở cửa trở lại. Ông Garito nói: “Không chắc ngành du lịch của đất nước có thể tồn tại được bao lâu nữa".

Kết thúc zero Covid-19

Từ tháng 6-8/2021, nhiều quốc gia Đông Nam Á đã đưa ra các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt nhằm cố gắng kiểm soát làn sóng Covid-19.

Malaysia và Indonesia đã áp đặt phong tỏa trên toàn quốc, trong khi Thái Lan và Việt Nam thực hiện giãn cách ở các khu vực có nguy cơ cao. Theo những hạn chế này, hàng triệu người dân được yêu cầu ở nhà, các trường học đóng cửa, giao thông công cộng cũng phải tạm dừng và các cuộc gặp gỡ, tụ tập đều bị cấm.

Nhờ các biện pháp hạn chế, các ca mắc Covid-19 đã giảm nhưng vẫn ở mức cao. Theo số liệu của Đại học Johns Hopkins (JHU), Philippines mỗi ngày công bố gần 20.000 ca mắc mới, trong đó Thái Lan, Việt Nam và Malaysia đều ghi nhận khoảng hơn 10.000 ca mắc mới mỗi ngày.

Thái Lan có kế hoạch mở lại Bangkok và các điểm đến lớn khác cho khách du lịch nước ngoài trong tháng 10 tới với hy vọng sẽ vực dậy ngành du lịch chiếm hơn 11% GDP của đất nước này. Khoảng 21% dân số Thái Lan đã được tiêm phòng đầy đủ.

Tại Indonesia, quốc gia đã tiêm chủng cho hơn 16% dân số cũng đã nới lỏng các biện pháp hạn chế, cho phép các không gian công cộng mở cửa trở lại và các nhà máy hoạt động trở lại hết công suất. Du khách nước ngoài có thể đến một số điểm du lịch, bao gồm cả đảo Bali trong tháng 10/2021.

Còn tại Malaysia, quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao nhất trong khu vực với hơn 56% dân số được đầy đủ 2 mũi vaccine Covid-19 đã mở cửa trở lại Langkawi - điểm đến hàng đầu của đất nước. Một số thành phố tại Malaysia cũng đã bắt đầu nới lỏng các hạn chế đối với những người đã được tiêm vaccine Covid-19.

Việc các quốc gia tại Đông Nam Á đang thay đổi chiến lược chống dịch cho thấy, các chính phủ đang cân nhắc tính bền vững và lâu dài của chiến lược mới.

Abhishek Rimal, điều phối viên y tế khẩn cấp khu vực tại Liên đoàn Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC) cho biết: "Đã có những cuộc thảo luận giữa các nhà khoa học trên khắp thế giới về sự tồn tại của Covid-19. Một kịch bản có thể xảy ra là Covid-19 có thể trở thành phần tất yếu trong cuộc sống".

Có nên vội vàng mở cửa?

Nhận định về chiến lược mới của các quốc gia Đông Nam Á, các chuyên gia cảnh báo, tỷ lệ tiêm chủng thấp ở khu vực này có thể khiến việc mở cửa trở lại gặp nhiều rủi ro hơn so với phương Tây.

Nhiều quốc gia phương Tây đã tiêm phòng cho phần lớn cho người dân như Anh với tỷ lệ 65% và Canada là gần 70%. Các quốc gia phương Tây vẫn đang ghi nhận các ca nhiễm mới tăng đột biến sau khi mở cửa trở lại nhưng số ca tử vong và nhập viện vẫn ở mức thấp. Điều này cho thấy hiệu quả của vaccine Covid-19.

Ông Rimal cho rằng, ở Đông Nam Á, tỷ lệ dương tính với virus SARS-CoV-2 ở mức cao đáng lo ngại. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo, các quốc gia nên duy trì tỷ lệ dương tính ở mức 5% hoặc thấp hơn trong ít nhất hai tuần trước khi mở cửa trở lại. Nhưng con số đó tại khu vực Đông Nam Á lên tới 20-30%.

Điều phối viên y tế khẩn cấp khu vực tại ICRC nói thêm, WHO cũng khuyến cáo, các chính phủ chỉ mở cửa trở lại nếu tình hình dịch bệnh được kiểm soát và nếu hệ thống y tế của họ đủ khả năng phát hiện, xét nghiệm, cách ly và điều trị các ca bệnh.

"Một số quốc gia mở cửa trở lại và không đáp ứng được các tiêu chuẩn kể trên. Điều đó đồng nghĩa với việc các quốc gia này có thể thấy sự lây lan của Covid-19", ông Rimal nhấn mạnh.

Tuy nhiên, nhiều quốc gia ở Đông Nam Á không có nhiều lựa chọn. Nguồn cung vaccine vẫn ở mức thấp. Một số quốc gia có thu nhập trung bình (bao gồm Thái Lan và Malaysia) không đủ điều kiện để hưởng mức trợ cấp từ sáng kiến ​​vaccine toàn cầu COVAX.

Trong khi đó, cuộc sống và sinh kế của người dân đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng trong gần hai năm nay.

Ông Rimal nói: “Hàng triệu người đang phải vật lộn để đáp ứng nhu cầu cuộc sống. Lực lượng lao động khổng lồ ở châu Á phụ thuộc vào tiền lương và họ đang bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng do Covid-19 gây ra".

Điều phối viên y tế khẩn cấp khu vực tại ICR cũng cho hay, mở cửa trở lại là tình thế tiến thoái lưỡng nan mà các nhà khoa học, nhà hoạch định chính sách và các nhà lãnh đạo thế giới ở Đông Nam Á đang phải đối mặt.

Ông nhấn mạnh: "Vaccine Covid-19 sẽ là một câu trả lời chính. Đó là lý do tại sao các tổ chức nhân đạo đang kêu gọi các nhà lãnh đạo toàn cầu cung cấp nhiều vaccine hơn cho các quốc gia có thu nhập thấp và bị ảnh hưởng nặng nề ở Đông Nam Á.

Nhưng trong thời gian chờ đợi, nếu các quốc gia Đông Nam Á bắt đầu mở cửa trở lại, chính phủ nên tăng cường tất cả các biện pháp khác để ứng phó với đại dịch như các biện pháp y tế công cộng, xét nghiệm và truy vết".