| Tỷ lệ đầu tư của Mỹ bị sụt giảm trong năm nay mà "nghi phạm" hàng đầu là cuộc bầu cử. (Nguồn: Reuters) |
Các số liệu kinh tế chủ chốt của Mỹ trong những tháng gần đây thoạt nhìn có vẻ như khá tích cực. Tuy nhiên, đa số các nhà kinh tế Mỹ khi được hỏi ý kiến về nguy cơ suy thoái trong năm tới vẫn lo ngại rằng nguy cơ suy thoái ở mức 20%. Dự báo này không có nghĩa ngày tận thế sắp đến gần, nhưng nguy cơ xảy ra khủng hoảng đã tăng gấp đôi so với năm ngoái.
Phụ thuộc chính sách của các ứng cử viên
Ngày 8/9, chuyên gia Gregory Daco, nhà kinh tế trưởng phụ trách về Mỹ tại Tập đoàn tư vấn Oxford Economics, trả lời trên tờ The Wall Street Journal (WSJ-Mỹ) rằng, các kỳ bầu cử (bầu Tổng thống và bầu cử tại lưỡng viện Quốc hội) tại Mỹ sắp tới là nguyên nhân khiến nguy cơ suy thoái của kinh tế Mỹ gia tăng.
Không ai có thể nói chắc chắn về một kỳ bầu cử, nhất là kỳ bầu cử năm nay. Theo các chuyên gia, nguy cơ suy thoái kinh tế không chỉ phụ thuộc vào đề xuất chính sách của các ứng cử viên, mà còn phải chịu ảnh hưởng bởi khả năng một quốc hội chia rẽ có thể sẽ cản trở người chiến thắng.
Trong khi ứng cử viên Hillary Clinton chủ yếu vẫn đi theo các chính sách truyền thống của các ứng cử viên đảng Dân chủ thì ứng cử viên Donald Trump lại phá vỡ phần lớn truyền thống của đảng Cộng hòa trên một loạt các vấn đề kinh tế, trong đó có thương mại, nhập cư và giảm thâm hụt ngân sách. Đánh giá về mức độ khác biệt giữa ông Donald Trump với các Tổng thống thuộc đảng Cộng hòa trước đây, không một thành viên nào trong Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Nhà Trắng tuyên bố ủng hộ chiến dịch tranh cử của ứng cử viên này.
Khung thời gian suy thoái bầu cử
Trong khi đó, có một xu thế khác đang diễn ra. Đó là các cuộc suy thoái thường diễn ra xung quanh các kỳ bầu cử Tổng thống tại Mỹ. Mới đây, hai chuyên gia Kevin Hassett và Joseph Sullivan thuộc Viện Doanh nghiệp Mỹ tổng kết rằng 5 trong 11 cuộc suy thoái gần đây tại Mỹ rơi vào năm sau năm bầu cử Tổng thống. Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia (Mỹ) cũng đã thống kê các cuộc suy thoái tại Mỹ kể từ năm 1854. Và kết quả là 41% số các cuộc suy thoái rơi vào khung thời gian sau bầu cử Tổng thống Mỹ.
Trong cuốn sách Suy thoái và bầu cử, ông Jason Schenker, Chủ tịch Công ty tư vấn và dự báo chiến lược Prestige Economics (trụ sở tại Texas, Mỹ), đã đưa ra một tổng kết là suy thoái vẫn thường diễn ra vào thời điểm rất gần với bầu cử. Ông gọi đây là “khung thời gian suy thoái bầu cử” và lập luận rằng, nước Mỹ đang ở trong khung thời gian nguy hiểm này. Một điểm đáng chú ý nữa là Mỹ chưa bao giờ có 3 nhiệm kỳ Tổng thống liên tiếp mà không xảy ra một cuộc khủng hoảng kinh tế. Cũng cần phải nói là Tổng thống Obama nhậm chức khi suy thoái kinh tế đã qua và không có cuộc suy thoái nào mới trong hai nhiệm kỳ của ông.
Các chuyên gia Schenker và Hassett trong các cuộc phỏng vấn gần đây đều khá cẩn trọng nói rằng nguyên nhân bầu cử không hoàn toàn rõ ràng và số các cuộc suy thoái tại Mỹ là không lớn, với chỉ 11 cuộc suy thoái kể từ Thế chiến II và 33 cuộc suy thoái nếu tính từ những năm 1850. Cũng có thể phát hiện trên (suy thoái hay rơi vào khoảng thời gian gần bầu cử) là một sự ngẫu nhiên, hoặc cũng có thể có một nguyên nhân nào khác.
Tuy nhiên, khi nghiên cứu về nguy cơ bất ổn kinh tế thì cũng có thể thấy một số nguyên nhân, trong đó có chính sách kinh tế. Chuyên gia Hassett cho rằng, sự bất ổn về chính sách đang ở đỉnh điểm tại thời điểm hiện nay của chiến dịch tranh cử tại Mỹ. Và rõ ràng, sự bất ổn định chính sách có thể dẫn tới những thiệt hại kinh tế thực sự.