 |
| Kinh tế Mỹ vẫn đang tiến lên, nhưng động lực tăng trưởng phải chấp nhận đánh đổi. (Nguồn: The Financial Express) |
Kết thúc phiên họp chính sách cuối cùng của năm 2025, lần thứ 3 trong vòng 4 tháng, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cắt giảm lãi suất, phát đi tín hiệu nới lỏng rõ ràng sau giai đoạn thắt chặt tài chính kéo dài.
Sắp tới thời kỳ vàng son
Về mặt lý thuyết, chi phí vốn rẻ hơn sẽ hỗ trợ tiêu dùng, đầu tư và thị trường lao động, mở ra cơ hội tiếp cận các lựa chọn vay vốn dễ dàng hơn, giá cả phải chăng hơn cho hàng triệu người tiêu dùng Mỹ. Tuy nhiên, cuộc bỏ phiếu về lãi suất ngày 10/12 lại phơi bày những bất đồng sâu sắc về triển vọng kinh tế. Những tranh cãi về việc hạ lãi suất cho thấy sự không chắc chắn trong chính nội bộ Fed, về quỹ đạo tăng trưởng, lạm phát cũng như tác động thực tế của các chính sách thuế quan do Tổng thống Donald Trump khởi xướng.
Giới quan sát bình luận, sự thiếu đồng thuận rõ ràng trong chính các nhà hoạch định chính sách Fed phản ánh một thực tế rằng, kinh tế Mỹ đang vận hành trong trạng thái “vừa tăng trưởng vừa dè chừng”. Dù chính sách tiền tệ đã bắt đầu có thêm dư địa điều chỉnh, nhưng nền tảng tăng trưởng vẫn bị phủ bóng bởi những rủi ro khó dự đoán.
Phát biểu trong buổi tiếp tân Giáng sinh (ngày 14/12), Tổng thống Donald Trump mô tả “thời kỳ vàng son” của kinh tế Mỹ sắp đến, khi hàng nghìn nhà máy sẽ đồng loạt khai trương. Viện dẫn các thông báo đầu tư gần đây, trong đó có kế hoạch đầu tư 10 tỷ USD của Toyota như bằng chứng cho hiệu quả của chiến lược “sản xuất tại Mỹ”. Tổng thống Trump cho rằng, chính sức ép từ thuế quan đang buộc các tập đoàn nước ngoài chọn cách đưa sản xuất trở lại Mỹ như một điểm đến an toàn hơn.
Tuy nhiên, bức tranh kinh tế thực tế lại không hẳn tươi sáng như cách ông chủ Nhà Trắng nói. Tỷ lệ thất nghiệp tháng 11 đã leo lên 4,6%, mức cao nhất kể từ năm 2021, hoạt động sản xuất suy giảm liên tục trong 9 tháng tính đến cuối tháng 11/2025. Fed buộc phải hạ lãi suất một phần do lo ngại thị trường lao động chững lại và áp lực lạm phát, cho thấy những “vết rạn”.
Tuy nhiên, Tổng thống Trump gọi đây là “khoảng trễ”, khi tác động của các điều chỉnh lớn đang dần ổn định, lợi ích từ đầu tư và phục hưng công nghiệp cũng cần thêm thời gian. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đồng thuận, dự báo kinh tế Mỹ sẽ tăng tốc đáng kể trong đầu năm tới.
Nhưng dưới góc nhìn thận trọng của giới phân tích, các tác động tiêu cực cũng có thể chỉ đang bị trì hoãn. Điều đáng lo ngại không chỉ là độ trễ của tác động chính sách, mà còn là những chi phí mà nền kinh tế phải gánh trong giai đoạn đó, đặc biệt là khi tác động của chính sách thuế quan có thể lan từ tiêu dùng sang sản xuất.
Một “hóa đơn” hợp lý
Trên thực tế, bất chấp những cảnh báo, kinh tế Mỹ đến nay vẫn duy trì nhiều tín hiệu tích cực. Tăng trưởng quý II/2025 đạt 3,8% so với cùng kỳ, cao hơn đáng kể so với kỳ vọng ban đầu. Lạm phát dù chịu áp lực từ thuế quan, vẫn nằm trong vùng kiểm soát, trong khi thị trường chứng khoán tiếp tục lập các mức cao mới.
Giáo sư Pinelopi Koujianou Goldberg, cựu chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới (WB) cho rằng, những chỉ số chủ chốt vẫn tốt hơn dự báo, cho thấy khả năng chống chịu đáng kể của nền kinh tế lớn nhất thế giới, ngay cả khi chính sách thương mại và tài khóa đối mặt với nhiều chỉ trích, lạm phát thực tế vẫn cao hơn mục tiêu 2% của Fed và đà tăng của thị trường chứng khoán có thể tiềm ẩn rủi ro bong bóng. Nói cách khác, kinh tế Mỹ vẫn đang tiến lên, nhưng động lực tăng trưởng phải chấp nhận đánh đổi.
Một đặc điểm đáng chú ý là chính sách kinh tế Mỹ đang được điều chỉnh linh hoạt theo tín hiệu từ thị trường tài chính. Sau cú sốc thuế quan ngày 2/4/2025 (Tổng thống Trump gọi là "ngày giải phóng") khiến chứng khoán lao dốc và lợi suất trái phiếu tăng vọt, Washington đã nhanh chóng nới biên độ, trì hoãn hoặc đưa nhiều biện pháp thuế vào bàn đàm phán lại.
Những bước lùi chiến thuật này giúp giảm cú sốc giá cả tức thời và tránh một đợt suy giảm mạnh. Tất nhiên, chúng không loại bỏ được các “chi phí dài hạn” do sự thất thường gây ra. Trong khi, thuế quan, các thỏa thuận song phương và tranh chấp pháp lý chỉ đang được “đóng băng”, chứ chưa biến mất.
GS. Goldberg cho rằng, kinh tế Mỹ đang cho thấy sức bền đáng kể, nhưng các rủi ro tiềm ẩn vẫn tồn tại chưa bộc lộ ngay. Về dài hạn, những chi phí này có thể xuất hiện rõ hơn dưới dạng áp lực giá cả, suy giảm đầu tư hoặc phản ứng từ các đối tác thương mại.
Trong bối cảnh đó, yếu tố quan trọng nhất giúp kinh tế Mỹ duy trì đà đi lên chính là sự trỗi dậy mạnh mẽ của công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI). Làn sóng đầu tư hàng tỷ USD vào AI đã góp phần thúc đẩy thị trường chứng khoán và củng cố kỳ vọng dài hạn về năng suất.
Lịch sử kinh tế Mỹ cho thấy các chu kỳ đổi mới, từ máy tính cá nhân, internet đến công nghệ di động, thường đi kèm bong bóng tài sản nhưng lại tạo nên những bước nhảy năng suất bền vững. AI cũng đang được kỳ vọng theo quỹ đạo đó. Động lực công nghệ đang giúp kinh tế Mỹ tiếp tục giữ vai trò trung tâm trong chuỗi giá trị toàn cầu, bất chấp những chính sách thương mại còn gây tranh cãi. Có thể nói, Mỹ đang chấp nhận một giai đoạn tăng trưởng với chi phí cao hơn, song tự tin vì vẫn nắm trong tay nguồn lực đủ mạnh để bù đắp các chi phí ấy.
Một điểm khác khiến tăng trưởng trở nên “đắt đỏ” hơn là mức độ chính trị hóa ngày càng rõ của chính sách kinh tế. Ngay cả Tổng thống Trump cũng thừa nhận, chưa chắc các chính sách của ông sẽ phát huy đầy đủ hiệu quả trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026, theo đó có thể ảnh hưởng tới quyền kiểm soát Hạ viện của đảng Cộng hòa.
Theo khảo sát Reuters/Ipsos, dù tỷ lệ ủng hộ chung dành cho Tổng thống Trump nhích lên 41%, mức ủng hộ đối với cách ông xử lý chi phí sinh hoạt chỉ đạt 31%. Điều này cho thấy tăng trưởng vĩ mô không đồng nghĩa với cảm nhận tích cực của người dân về đời sống kinh tế.
Như vậy, khác với các chu kỳ trước, tăng trưởng của kinh tế Mỹ hiện không còn đến từ điều kiện tài chính thuận lợi hay môi trường chính sách ổn định. Nó được duy trì bằng khả năng đánh đổi liên tục giữa ổn định và rủi ro. Lãi suất cao kéo dài, nợ công phình to, cho tới sự bất định ngày càng lớn trong chính sách và địa chính trị chính là “chi phí cao phải trả” để duy trì vai trò đầu tàu của kinh tế thế giới.
Như GS. Pinelopi Goldberg phân tích, trong “kỷ nguyên tăng trưởng đắt đỏ” này, câu hỏi không còn là kinh tế Mỹ có tiếp tục lớn mạnh hay không, mà là nước Mỹ sẽ lựa chọn cách đánh đổi nào? Với năng lực thích ứng và đổi mới đã được kiểm chứng qua nhiều thập kỷ, vị thế của nền kinh tế đầu tàu thế giới được cho là sẽ mở ra các động lực tăng trưởng mới, với một “hóa đơn” hợp lý.
| 'Mê cung' chính sách thuế của Tây Ban Nha chịu chỉ trích cản trở tăng trưởng kinh tế Trong bối cảnh châu Âu đang đẩy mạnh nỗ lực cạnh tranh, các chuyên gia cảnh báo rằng chính sách thuế của Tây Ban Nha ... |
| Nền kinh tế nào ở châu Âu sẽ tăng trưởng cao nhất? Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) vừa công bố báo cáo Triển vọng kinh tế, trong đó đưa ra dự báo ... |
| Thụy Sỹ bất ngờ nêu lý do không thể mua toàn bộ 36 chiếc máy bay tiêm kích F-35 của Mỹ Hội đồng Liên bang của Thụy Sỹ ngày 12/12 thông báo nước này sẽ không thể mua toàn bộ 36 chiếc máy bay tiêm kích ... |
| Kinh tế Mỹ: Thâm hụt thương mại giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2020 nhờ một trụ cột Thâm hụt thương mại của Mỹ trong tháng 9 bất ngờ giảm mạnh gần 11% so với tháng trước, xuống còn 52,8 tỷ USD, thấp ... |
| Canada nêu một điều kiện để nối lại đàm phán thương mại với Mỹ Ngày 14/12, Bộ trưởng phụ trách thương mại Canada-Mỹ, ông Dominic LeBlanc đã nêu điều kiện để hai nước nối lại đàm phán thương mại. |
