| Ông Khrushchev vui vẻ trong chuyến thăm Mỹ giữa lúc quan hệ Xô - Mỹ đang căng như dây đàn những năm 1950 |
Tự mời mình!
Các chính trị gia thế giới và giới bình luận các vấn đề quốc tế khi đó hẳn đều đặt câu hỏi: Tại sao Tổng thống Eisenhower lại mời nhà lãnh đạo Liên Xô Khrushchev trong lúc quan hệ Liên xô - Mỹ rất căng thẳng?
Hóa ra, đó chỉ là sự hiểu lầm. Ông Peter Karlson, cựu phóng viên tờ Washington Post (Mỹ), người viết về chuyến thăm Mỹ của ông Khrushchev kể lại: "Tổng thống Eisenhower hy vọng đạt được thoả thuận tại Geneva, nên mới quyết định mời ông Khrushchev. Ông Eisenhower đã viết một bức thư và giao cho Robert Murphy, nhân viên văn phòng quốc gia, trực tiếp trao cho phía Liên Xô, đồng thời phải chuyển lời rằng điều kiện Mỹ mời ông Khrushchev là hiệp ước tại Geneva. Nhưng Murphy đã quên nói điều đó.
Về phía Liên Xô, khi nhận được lời mời, ông Khrushchev liền trả lời ngay: "Tất nhiên, tôi sẽ đi! Thế còn chuyện cho tôi được đi thăm đất Mỹ một hai tuần?" Khi đó, Tổng thống Eisenhower không còn con đường nào khác. Ông đã không thể huỷ bỏ lời mời.
Nhân chuyện chú heo
Tự cho mình là chuyên gia về nông nghiệp, ông Khrushchev lên kế hoạch thăm một trong những bang nông nghiệp của nước Mỹ - Iowa. Đối với người dân ở bang này, đó là một sự kiện rất lớn. Sinh viên Đại học tổng hợp Iowa đã quay và giữ lại thước phim về chuyến thăm này của ông Khrushchev, trong đó có đoạn lý thú về con heo.
Sau khi thăm vườn thí nghiệm của trường ĐHTH Iowa, đại diện chủ nhà tặng vị lãnh tụ Xô Viết một bức tượng hình con heo nhỏ và nói: "Đây là con heo giống nhiều thịt, chúng tôi hy vọng ngài sẽ đặt lên bàn làm việc và nhớ đến trường chúng tôi".
Với tính cách mãnh liệt và sự khéo léo bẩm sinh, ông Khrushchev nhận món quà bằng câu nói hài hước: Ở nước tôi, khi muốn ám chỉ "ai xỏ ai" thường dùng từ "bỏ lén con heo", nhưng trong trường hợp này tôi rất cảm ơn trước sự "bỏ lén" này. Nói về con heo, đã có nhiều sáng tác về sự bẩn thỉu của nó, nhưng điều này không đúng. Con heo, các bạn đều biết… Con người thể hiện nhiều tính cách heo hơn cả chính con heo.
Bên chủ nhà mỉm cười đồng ý. Còn ông Khrushchev cười vang, rồi nâng bức tượng heo lên cao và nói tiếp: "Mọi người nhìn đây: một con heo tuyệt vời, một con heo Mỹ. Nhưng nó có tất cả mọi tính cách của một con heo Xô Viết. Heo Mỹ và heo Xô Viết, theo tôi, có thể cùng tồn tại. Thế thì tại sao người Liên Xô và người Mỹ không thể cùng tồn tại trong tình hình hiện nay?".
Thượng đế ủng hộ người thông minh!
Sau khi thăm trường ĐHTH Iowa, ông Khrushchev tiếp tục đi thăm các nông trại ở bang này. Trò chuyện với vị lãnh tụ Xô Viết giữa cánh đồng ngô, chủ trang trại tên Garst nhấn mạnh: - Chính khí hậu tốt của Iowa đã giúp cho mùa màng tươi tốt.
Ông Khrushchev dí dỏm: - Tôi nói với ông rằng, các ông là những người thông minh, đúng như vậy. Nhưng Thượng đế giúp các ông trong những việc các ông không có lỗi, ông công nhận điều này đi.
Garst vui mừng họa theo: - Thượng đế ở bên chúng tôi!
Nhưng thậm chí đến cả Thượng đế, thì người vô thần Khrushchev cũng không nhường: Không! Ông nghĩ là, thượng đế chỉ giúp các ông thôi sao, mà không giúp chúng tôi? Thượng đế giúp chúng tôi nhiều hơn! Chúng tôi phát triển nhanh hơn các ông, có nghĩa là Thượng đế đứng về phía chúng tôi!
Ông chủ trang trại đáp lại: - Chúng tôi có câu ngạn ngữ: Thượng đế giúp người biết tự giúp mình.
Ông Khrushchev vẫn vững vàng, đẩy cái mũ nan trên đầu ra phía sau và nói: Thượng đế luôn luôn ủng hộ những người thông minh!
Sự trân trọng của hai gia đình
Từ Trại David, Tổng thống Eisenhower mời khách cùng bay trực thăng tới trang trại của gia đình ở gần Gettysburg, đồng thời yêu cầu chở 4 đứa cháu của mình từ Washington tới đó. Bà Susan, cháu gái của Tổng thống Eisenhower, nhớ lại: "Trước khi chia tay, nhà lãnh tụ Xô Viết đã đeo huy hiệu nhi đồng tháng Mười cho tất cả bọn trẻ chúng tôi. Nhưng trực thăng vừa cất cánh, mẹ đã lệnh ngay cho chúng tôi: "Đưa những huy hiệu ấy đây". Nhưng các món quà khác của Khrushchev như đồ trang trí cây thông Noel chẳng hạn, cho tới bây giờ vẫn được chúng tôi cất giữ và trang hoàng cây thông suốt những năm qua.
Còn Sergei Khrushchev, con trai duy nhất của nhà lãnh tụ Xô Viết, thì nói: "Trong gia đình tôi lại khác. Cho tới nay, tôi vẫn còn giữ huy hiệu cuộc tranh cử Tổng thống Mỹ. Tôi yêu Eisenhower".
Bà Susan cho biết bà cũng rất yêu quý ông Khrushchev: "Tôi nhớ rất rõ cuộc gặp gỡ đó. Ông Khrushchev đã nói với bác tôi: Khi nào ông tới thăm Mátxcơva, hãy đưa các cháu cùng đi theo đấy. Nhưng chuyến thăm đáp lễ của Tổng thống Eisenhower tới Liên Xô đã không thành.
Sau chuyến thăm Mỹ, ông Khrushchev trở về Mátxcơva trong niềm phấn khởi và tổ chức một cuộc mít-tinh đông đảo tại sân vận động Luzhniki ở Mátxcơva để ca ngợi lòng yêu hoà bình, sự thông thái chính trị, sự thẳng thắn và trung thực của Tổng thống Mỹ Eisenhower. Thậm chí, ông Khrushchev còn giảm lực lượng vũ trang tới một triệu quân và cắt bớt ngân sách quân sự.
Nhưng ngày 1/5/1960, chiếc máy bay tình báo U-2 đã bị bắn rơi trên lãnh thổ Liên Xô. Phi công Fransis Powers nhảy dù, bị bắt và bị kết tội làm gián điệp. Sự hoà dịu của Khrushchev kết thúc từ đây và ông cảm thấy bị lừa dối. Ông rút lại lời mời Tổng thống Mỹ Eisenhower thăm Nga và lên đường dự cuộc họp thường niên của Hội đồng Bảo an LHQ tại New York, và có thể, ông đã gặp lại ông Eisenhower tại đó chứ không phải ở Mátxcơva.
Hoàng Hoa (Theo Tuyệt Mật - Nga)