Lễ mừng cơm mới - Hoạt động văn hóa đặc sắc của dân tộc Tày

Tái hiện lễ mừng cơm mới của người Tày tại Hội làng Bằng Cả, TP. Hạ Long, Quảng Ninh. (Nguồn: Quang Ninh Media Group)

Từ tháng 9 đến tháng 10 hằng năm, khi các thửa ruộng đã được nhuộm vàng bởi màu lúa chín cũng là lúc đồng bào dân tộc Tày xã Dân Chủ rộn ràng tổ chức Lễ mừng cơm mới để cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.

Lễ mừng cơm mới hay còn gọi là Tết cơm mới, không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn giáo dục đạo đức, lối sống cho các thế hệ, đồng thời bảo tồn, phát huy nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Tày.

Nằm ở phía Tây của thành phố Hạ Long, Dân Chủ là một xã miền núi với hơn 90% là đồng bào các dân tộc thiếu số, trong đó dân tộc Tày chiếm đa số vậy nên Lễ mừng cơm mới từ lâu đã trở thành một phần văn hóa tín ngưỡng của đồng bào nơi đây.

Lễ mừng cơm mới là một trong phong tục còn lưu trữ được nhiều giá trị văn hóa của dân tộc Tày, được tổ chức vào ngày 10/10 âm lịch hàng năm. Sau khi kết thúc mùa thu hoạch lúa trong năm, các gia đình sẽ sửa soạn những mâm cơm đủ màu sắc, các loại bánh thơm ngon nhất làm từ nông sản mới thu hoạch để dâng lễ tạ ơn trời đất, tổ tiên.

Mâm cơm đãi khách trong Lễ mừng cơm mới của người Tày ở Quảng Ninh. (Ảnh: La Nhung)

Bên cạnh lễ cúng được tổ chức tại nhà các gia đình, từ nhiều năm nay, xã Dân Chủ đã tổ chức Lễ mừng cơm mới với quy mô cồng đồng. Cũng như các nơi khác, Lễ mừng cơm mới xã Dân Chủ có 2 phần gồm phần lễ và phần hội.

Phần lễ được bắt đầu tổ bằng việc rước lễ... đến nơi diễn ra Lễ hội chủ yếu là cúng tế tạ ơn trời đất, tổ tiên đã ban cho mùa màng bội thu.

Trong ngày Lễ mừng cơm mới đông đảo nhân dân tề tựu về khoảng sân lễ hội để dâng lễ cúng thần linh, tổ tiên bằng các sản vật nông nghiệp, thực phẩm được chế biến khéo léo như: Thịt gà, thịt lợn, bánh dày, rượu đặc biệt là cơm tẻ, cơm nếp được nấu từ gạo mới thu hoạch vụ mùa.

Thầy mo sẽ thay mặt bà con nhân dân dâng hương tế trời đất, tổ tiên để tạ ơn trời đất, tổ tiên đồng thời gửi gắm ước nguyện về cuộc sống ấm no, người người khỏe mạnh. Bà con người Tày ở đây còn trình diễn các tiết mục Then cầu an, cầu phúc cho những người tham dự.

Tiết mục nghệ thuật tại lễ công bố quyết định của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch về việc đưa Lễ mừng cơm mới của người Tày vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. (Nguồn: Ban Tuyên giáo TP. Hạ Long)

Lễ mừng cơm mới được người Tày coi trọng và giữ gìn từ đời này sang đời khác bởi vừa phản ánh tín ngưỡng tâm linh, vừa biểu hiện nét văn hóa truyền thống đặc trưng, mang tính nhân văn sâu sắc.

Lễ mừng cơm mới không chỉ góp phần làm phong phú đời sống văn hóa trong cộng đồng người dân tộc thiểu số trên địa bàn mà còn là sản phẩm du lịch đặc sắc góp phần thực hiện Đề án “Hạ Long thành phố lễ hội”.

Với giá trị văn hoá đặc sắc, lễ mừng cơm mới của người Tày vừa được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.