Mẹ Melba – Người bạn thân thiết của Lãnh tụ Fidel

Bà Melba Hernandez sinh ngày 28/7/1921 tại tỉnh Las Villas (miền Trung Cuba) trong gia đình có truyền thống cách mạng. Bà tốt nghiệp Tiến sĩ Luật, Cử nhân Khoa học Xã hội và từ năm 1952 đã cùng Lãnh tụ Fidel tham gia các phong trào yêu nước và khởi nghĩa vũ trang.

Ngày 26/7/1953, bà tham gia đoàn quân gồm 162 nam và 2 nữ do Fidel Castro dẫn đầu tấn công trại lính Moncada. Đây trở thành sự kiện trọng đại trong lịch sử Cuba và cũng là dấu mốc lớn trong cuộc đời hoạt động cách mạng của người phụ nữ Cuba anh hùng, quả cảm này.

Người bạn chí tình của Việt Nam

Bà được Đảng, Nhà nước Cuba phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động và Anh hùng nước Cộng hòa Cuba. Bà tham gia nhiều hoạt động xã hội, nhưng nổi bật nhất là phong trào đấu tranh vì hòa bình thống nhất và tự do cho các dân tộc, tiêu biểu nhất là đoàn kết với Việt Nam.

Là một trong những học sinh Việt Nam được cử tới Cuba du học khóa đầu tiên vào những năm 1960 và có thời gian công tác lâu dài tại Cuba, ông Nguyễn Đình Bin - nguyên Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Cuba cho biết: "Nếu José Marti là người đặt những viên gạch đầu tiên cho tình hữu nghị Việt Nam - Cuba thì Fidel và Melba là hai người tiên phong tiếp theo vun đắp tình đoàn kết quốc tế trong sáng, mẫu mực đó. Cách mạng Cuba thành công năm 1959 thì năm 1960, Việt Nam và Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao. Cuba là nước đầu tiên thành lập Ủy ban Cuba đoàn kết với miền Nam Việt Nam (23/9/1963), do Melba sáng lập. Bà đã dành toàn tâm toàn ý để đưa các hoạt động của Ủy ban đi vào thực chất".

Trong bức điện Thủ tướng Phạm Văn Đồng gửi bà Melba khi Hội hữu nghị Việt Nam - Cuba được thành lập ngày 15/7/1976 do bà Melba làm Chủ tịch, có viết: "Tình đoàn kết của Cuba dành cho Việt Nam là một biểu hiện trong sáng và cao đẹp của chủ nghĩa quốc tế vô sản, là nguồn cổ vũ mạnh mẽ đối với nhân dân chúng tôi trong sự nghiệp cách mạng của mình và là một sự đóng góp quý báu vào thắng lợi của nhân dân Việt Nam".

Những người con của Mẹ Melba

Melba Hernandez trong tâm trí những du học sinh Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ gắn với cụm từ đặc biệt thân thiết: "Mami Melba" (Mẹ Melba). Ấn tượng mạnh mẽ nhất về Mẹ Melba đối với ông Nguyễn Đình Bin là mỗi lần gặp ông, bà đều ôm đứa con Việt Nam xem có gầy đi không. Nếu thấy ông mệt mỏi hay gầy đi là bà phát hiện ngay: “Con ốm à? Con đã khám bệnh chưa?”...

Còn trong ký ức của ông Thái Văn Lung, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Cuba thì mỗi dịp Tết Việt Nam, các sinh viên Việt Nam đều nhận được món quà nhỏ của bà. "Cứ đến Tết, bà lại gửi quà cho chúng tôi. Bà thường hỏi chúng tôi ăn ở thế nào, thiếu gì không. Bà cũng không quên nhắc nhà bếp ký túc xá quan tâm đến khẩu vị của các sinh viên Việt Nam…”.

Trong nhiệm kỳ công tác tại Cuba (1998-2002), gần như tháng nào ông Lung cũng đến thăm Mẹ Melba. “Lần nào thấy chúng tôi, bà cũng reo lên: "Con tôi, con tôi", rồi bà hỏi chuyện Việt Nam không ngớt. Mỗi khi nghe tôi thông báo Việt Nam bị thiên tai, bà lặng người đi, mắt đỏ hoe. Rất nhiều lần, bà bảo tôi: "Con nói với Fidel cho mẹ đi Việt Nam được không?" và lần nào tôi cũng chỉ có một câu trả lời: "Mẹ đi sao được? Sức khỏe mẹ không cho phép đâu!".

Dù tuổi cao sức yếu nhưng nữ Anh hùng Moncada vẫn không ngừng quan tâm đến Việt Nam. Ông Vũ Chí Công, nguyên Đại sứ Việt Nam tại Cuba cho biết: "Từng nhiều lần làm phiên dịch cho các đoàn Việt Nam đến Cuba nên tôi nhận thấy, trong câu chuyện, Melba thường nhắc rất nhiều về Bác Hồ và những kỷ niệm đẹp với Việt Nam. Những năm gần đây, khi sức khỏe yếu đi, bà không đến Việt Nam được nữa nhưng hàng ngày vẫn đọc báo, xem tivi để biết về những thành tựu đổi mới của Việt Nam và bà vẫn mong được trở lại đây để tận mắt nhìn thấy Việt Nam phát triển. Ấn tượng rõ ràng nhất là đoàn Việt Nam nào đến thăm, bà cũng quyến luyến không muốn rời. Bà là người Cuba nhưng có một nửa trái tim dành cho Việt Nam".

Ông Nguyễn Duy Cương, Phó Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam - Cuba, nguyên Trưởng phân xã TTXVN tại Cuba, từng được gặp gỡ bà Melba nhiều lần. Ông kể: "Bà là người phụ nữ giàu tình cảm. Bà vẫn nói với chúng tôi rằng, bà không có con nhưng lại có rất nhiều con, đó chính là những sinh viên Việt Nam chúng tôi. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ của Việt Nam, mỗi lần nghe tin người dân Việt Nam bị bom đạn Mỹ sát hại, bà lại ứa nước mắt. Vì thế, bà là người đã thúc đẩy phong trào Cuba ủng hộ nhân dân Việt Nam vừa sâu, vừa rộng, vừa thiết thực đến thế".

Mẹ Melba Hernandez và Lãnh tụ Fidel Castro đã ra đi, nhưng tinh thần đoàn kết quốc tế của nữ Anh hùng Moncada sẽ sống mãi trong lòng những người Việt Nam.