Nghỉ việc tại một công ty truyền thông vào năm 2000, anh Lee phải thế chấp nhà để vay ngân hàng. Sau hai năm, công việc làm ăn thua lỗ khiến cho anh phải nộp đơn xin phá sản cá nhân. Anh Lee bán nhà để trả món nợ ngân hàng nhưng sau đó lại vay nặng lãi ở bên ngoài để có tiền cho các con ăn học.
"Cuộc sống của chúng tôi vì thế mà càng trở nên khó khăn. Mọi khoản tiền tôi kiếm được đều phải mang đi trả nợ, vợ tôi cũng phải đi làm giúp việc để đáp ứng được các chi phí sinh hoạt" anh Lee cho biết.
Tương tự trường hợp của anh Lee, anh Oh Jin Suk cũng bắt đầu kinh doanh nhà hàng từ khoản vốn nhỏ vay từ ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, kinh tế suy thoái đã khiến công việc kinh doanh của anh ngày càng chật vật. "Để duy trì kinh doanh, tôi buộc phải vay mượn tiền từ nhiều nguồn bên ngoài và trả thêm phần lãi suất cho những khoản vay quá hạn. Nợ chồng nợ, giờ tôi trắng tay và phải gánh trên vai một khoản nợ khổng lồ", anh Oh than thở.
Những trường hợp như anh Lee và anh Oh đang dần trở nên phổ biến tại Hàn Quốc. Ước tính, tổng số tiền mà các hộ gia đình nước này vay mượn đã lên tới con số 937,5 nghìn tỷ won (882,7 tỷ USD) vào tháng 9 năm ngoái, tương đương với hơn 70% GDP của cả nước năm 2011.
Làn sóng cho vay hộ gia đình tại Hàn Quốc bắt nguồn từ cuộc cải cách kinh tế được Chính phủ đưa ra vào năm 1997 sau cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á, khi các ngân hàng ồ ạt chuyển sang hình thức cho người dân vay thế chấp tiêu dùng. Giống như Mỹ hay các nước Châu Âu vài thập kỷ gần đây, Hàn Quốc chứng kiến mức tăng trưởng chóng mặt về cho vay tiêu dùng. Hình thức cho vay này nhanh chóng thu hút được số đông người dân bởi lãi suất thấp và giá của tài sản thế chấp, phần lớn là bất động sản, không ngừng gia tăng.
Bốn năm trở lại đây, trong khi nhiều quốc gia, điển hình là Mỹ, các khoản nợ tiêu dùng của các hộ gia đình có xu hướng giảm dần thì con số các hộ gia đình Hàn Quốc vay nợ tiêu dùng ngày càng gia tăng. "Điều này không đe dọa đến hệ thống ngân hàng nhưng rõ ràng lại ảnh hưởng đến nhu cầu của tiêu dùng trong nước", chuyên gia kinh tế Lee Jun Huyp nhận định.
"Vay nợ hộ gia đình giống như một khối u trong cơ thể. Nếu không kiềm chế, nó sẽ trở thành một trở ngại đối với nền kinh tế bởi việc trả nợ sẽ càng trở nên căng thẳng trước những áp lực của nền kinh tế.Việc thiếu hụt thu nhập sau thuế trong khi tỷ lệ các hộ gia đình mắc nợ cao sẽ cản trở nỗ lực của chính phủ nhằm thúc đẩy nhu cầu trong nước và dần đưa nền kinh tế thoát khỏi sự phụ thuộc vào xuất khẩu", ông Lee cho biết thêm.
Hiện Hàn Quốc có khoảng 6 triệu người, chiếm 10% dân số đang phải đối mặt với gánh nặng nợ gia đình. Ở một quốc gia mà đến 80% thanh niên học đại học thì việc chu cấp học phí cho con em luôn khiến các bậc cha mẹ Hàn Quốc đau đầu. Nhiều người phải vay mượn ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng để trang trải cho quá trình học tập của con tại trường. Bên cạnh đó, nhiều gia đình có thu nhập thấp cũng thường xuyên phải vay nợ để chi trả cho mức sống đắt đỏ ở thành phố.
Một nguyên nhân nữa khiến cho tình trạng vay nợ hộ gia đình gia tăng tại Hàn Quốc là từ những khoản cho vay cá nhân và thế chấp cho các lao động tự do, chiếm 1/3 lực lượng lao động của nước này. Nhiều người trung niên Hàn Quốc bị các tập đoàn lớn sa thải để dành chỗ cho các lao động trẻ. Họ buộc phải thế chấp tài sản để vay vốn và phải tự kinh doanh để kiếm sống.
Trên thực tế, các ngân hàng thương mại luôn ưu tiên cho những khách hàng có thu nhập cao, đẩy những người nghèo hơn phải đi vay tại các quỹ tiết kiệm và các hãng thẻ tín dụng lãi suất cao. Những người này thường bị các ngân hàng liệt kê vào danh sách đen hoặc không thể vay thêm bởi xếp hạng tín dụng thấp.
Gánh nặng về kinh tế kéo theo không ít những vấn đề xã hội. Nhiều người lâm vào cảnh túng quẫn đã tìm đến cái chết để thoát khỏi gánh nặng nợ nần. Số vụ tự tử tại Hàn Quốc vì thế mà không ngừng tăng lên mỗi năm.
Trước thực trạng đó, chính phủ Hàn Quốc đã có những động thái tích cực nhằm giảm thiểu sự gia tăng tỷ lệ vay nợ hộ gia đình. Ủy ban Dịch vụ Tài chính, cơ quan quản lý tài chính của Hàn Quốc đã quyết định nới lỏng quy định về hạn mức nợ trên thu nhập nhằm tạo điều kiện cho người dân có thể vay thêm tiền để mua nhà. Mới đây, tân Tổng thống Park Geun-Hye cũng đã đề xuất 18 nghìn tỷ won (16,9 tỷ USD) công quỹ để hỗ trợ người có thu nhập thấp giảm nợ.
Kim Giang (tổng hợp)