Người Trung Quốc cũng sợ thực phẩm Trung Quốc

Bẩn từ đồng ruộng đến bàn ăn

Scandal bê bối sữa bột công thức chứa độc tố melamine khiến 6 trẻ sơ sinh thiệt mạng và khoảng 54.000 bé khác phải nhập viện vào năm 2008 như hồi chuông báo động đến người tiêu dùng Trung Quốc. Họ ngày càng trở nên hoài nghi và lo ngại về thực phẩm sản xuất trong nước.

Sau đó, liên tiếp nhiều vụ bê bối “động trời” khác đã xảy ra, nào là mỳ hôi thối bởi được xử lý bằng chất nhuộm công nghiệp, nào là mực in dùng để “hóa phép” thịt mèo và chuột thành thịt cừu hay thỏ… đã khiến người tiêu dùng Trung Quốc đặc biệt lo ngại về việc sử dụng các nguyên liệu bất hợp pháp và phế phẩm của các nhà sản xuất thực phẩm thiếu đạo đức.

Nguy hiểm hơn, Chính phủ nước này đã phải cảnh báo về tình trạng ô nhiễm đất đai rất nghiêm trọng. Vào tháng 5, họ đã công bố "đại kế hoạch" phục hồi 90% đất trồng trọt bị ô nhiễm trở lại an toàn trong vòng 4 năm tới. Một công trình nghiên cứu vào năm 2014 cho thấy, trên 19% đất trồng trọt tại Trung Quốc bị nhiễm các chất độc hoá học có thể gây ung thư và khuyết tật bẩm sinh như cadmium, kẽm và arsen.

Tuy nhiên, Tổ chức tình nguyện vì môi trường Hòa Bình Xanh (Greenpeace) tỏ ra nghi ngờ về các kế hoạch làm sạch đầy hoài bão này. Họ lo ngại rằng các cấp chính quyền các địa phương hay các cơ quan chịu trách nhiệm thực thi ở Trung Quốc có thể không đủ năng lực và chuyên môn để thực thi các kế hoạch lớn đó.

Thậm chí, ngay cả khi chiến dịch làm sạch đất ô nhiễm với kinh phí 300 tỉ Nhân dân tệ (khoảng 45,2 tỉ USD) thành công thì Trung Quốc cũng khó có thể giành lại niềm tin từ người tiêu dùng. Theo Giám đốc chương trình giám sát chất độc ở Đông Á của Hòa Bình Xanh - Ada Kong, người tiêu dùng sẽ khó có thể phân biệt đâu là sản phẩm bẩn và đâu là sản phẩm sạch. Còn chủ trang trại Mahota (Thượng Hải) Chen Tai'an cho rằng, kể cả các sản phẩm được dán mác hữu cơ cũng không hoàn toàn đáng tin cậy.

Mahota là trang trại chuyên sản xuất các loại thực phẩm hữu cơ, chịu sự kiểm tra của các cơ quan hữu quan và sự giám sát thường xuyên của người tiêu dùng. Tuy nhiên, "Chúng tôi đã rất vất vả để chứng minh những gì chúng tôi sản xuất là hữu cơ thật, bởi vì, trên thị trường đang có quá nhiều sản phẩm mạo danh để lừa gạt người tiêu dùng". chuyên gia Chen Tai'an nói. Người tiêu dùng Trung Quốc đã bị mất lòng tin.

Khi người tiêu dùng mất hết lòng tin

Các sản phẩm hữu cơ của Trang trại Mahota được sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế, nhưng không thể cạnh tranh được với thực phẩm ngoại nhập trên chính thị trường nội địa. Người tiêu dùng Trung Quốc hiện ưa chuộng thực phẩm ngoại hơn. Đó là lý do ông Chen cũng chuyến hướng sang nhập khẩu. “Vấn đề là mọi người tin rằng hàng ngoại nhập an toàn hơn và chất lượng tốt hơn” ông Chen nói.

Theo số liệu của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), trong năm 2000 thị trường Trung Quốc mới chiếm 3,3% tổng nhập khẩu nông phẩm thế giới thì con số này đã tăng lên 9,1% vào năm 2014. Theo dự đoán của Hiệp hội Công nghiệp Thực phẩm, Trung Quốc sẽ là nước tiêu thụ thực phẩm ngoại nhập lớn nhất trên thế giới vào năm 2018.

Xuất khẩu nông sản từ Mỹ sang Trung Quốc đă tăng trên 200% trong thập kỷ qua. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, năm 2015, kim ngạch xuất khẩu thực phẩm và nông phẩm Mỹ sang Trung Quốc đã cán mốc trên 20,2 tỉ USD. Các mặt hàng rau quả như hạnh nhân, cam quýt, táo Mỹ… xuất sang Trung Quốc tăng mạnh, đặc biệt là đậu tương hạt tăng kỷ lục lên tới 12,7 tỷ USD.

Trong niên vụ 2014-2015, Trung Quốc cũng đã trở thành đối tác nhập khẩu nông, lâm và thuỷ sản lớn nhất của Australia với kim ngạch đạt 9 tỉ AUD (6,95 tỉ USD), tăng so với 5 tỉ AUD bốn năm trước. Theo thống kê của chính phủ Australia, riêng xuất khẩu các sản phẩm rau quả Australia sang Trung Quốc đã tăng trên 5 lần từ 20 triệu AUD lên 113 triệu AUD kể từ niên vụ 2009-2010.

Kim ngạch xuất khẩu từ Liên minh châu Âu (EU) sang thị trường Trung Quốc đã tăng 39% trong năm 2015 lên 10,34 tỉ Euro (11,56 tỉ USD) so với năm 2014. Không kể gạo và lúa mỳ, thịt bò, cam quýt và các loại ngũ cốc từ EU luôn có nhu cầu cao ở thị trường Trung Quốc. Thị trường này đang chiếm khoảng 9,5% tổng xuất khẩu từ EU.

Chuyên gia phân tích thuộc Công ty nghiên cứu thị trường China Market Research Group James Roy nhận định rằng, hiện nay giới có tiền ở Trung Quốc luôn lựa chọn hàng nhập khẩu thay vì nội địa. Các thương hiệu thực phẩm hầu như không còn quan trọng đối với người tiêu dùng Trung Quốc, họ chỉ quan tâm tới xuất xứ sản phẩm là từ nước ngoài.

Trung Quốc đang trở thành thị trường thực phẩm đầy tiềm năng. Chính phủ các nước có nền nông nghiệp mạnh đang khuyến khích các nhà xuất khẩu của nước mình tận dụng nhu cầu "sính hàng ngoại" của người tiêu dùng Trung Quốc.

Trong chuyến thăm Trung Quốc vào đầu năm 2016 nhằm xúc tiến xuất khẩu nông sản EU, Uỷ viên EU phụ trách Nông nghiệp - Phil Hogan ước tính, khoảng 3 triệu việc làm ở châu Âu hiện đang phụ thuộc trực tiếp vào hoạt động xuất khẩu sang Trung Quốc, nhiều việc làm trong đó tập trung ở ngành nông nghiệp.