1. Tước quân tịch là gì?
Tước quân tịch (hay còn gọi là tước danh hiệu quân nhân) là việc quân nhân bị xóa tên khỏi danh sách quân nhân và tước quyền lợi mà bản thân quân nhân và gia đình được hưởng do có danh hiệu quân nhân đó.
Theo đó, tại Điều 11 Thông tư 143/2023/TT-BQP, tước danh hiệu quân nhân là một trong các hình thức kỷ luật đối với sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, binh sĩ (gọi chung là quân nhân).
2. Những trường hợp nào quân nhân bị tước quân tịch?
Theo Chương III Thông tư 143/2023/TT-BQP quy định về các trường hợp quân nhân bị tước quân tịch như sau:
(1) Chống mệnh lệnh (Điều 15)
Không chấp hành mệnh lệnh hoặc không thực hiện nhiệm vụ khi người chỉ huy trực tiếp hoặc cấp có thẩm quyền giao mà chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự và thuộc một trong các trường hợp sau:
- Là chỉ huy;
- Lôi kéo người khác tham gia;
- Trong sẵn sàng chiến đấu;
- Đã bị xử lý kỷ luật mà còn vi phạm;
- Gây hậu quả nghiêm trọng.
(2) Làm nhục đồng đội (Điều 18)
Người nào xúc phạm đến nhân phẩm, danh dự, uy tín của đồng đội trong quan hệ công tác và thuộc một trong các trường hợp sau:
- Là chỉ huy hoặc cấp trên;
- Đã bị xử lý kỷ luật mà còn vi phạm;
- Lôi kéo người khác tham gia;
- Gây tổn hại sức khỏe.
(3) Hành hung đồng đội (Điều 19)
Người nào trong quan hệ công tác có hành động hành hung, xúc phạm đến thân thể của đồng đội và thuộc một trong các trường hợp:
- Là chỉ huy hoặc cấp trên;
- Đã bị xử lý kỷ luật mà còn vi phạm;
- Lôi kéo người khác tham gia;
- Gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe.
(4) Vắng mặt trái phép (Điều 20)
Vắng mặt trái phép và thuộc một trong những trường hợp như:
- Là chỉ huy;
- Đã bị xử lý kỷ luật mà còn vi phạm;
- Lôi kéo người khác tham gia;
- Trong sẵn sàng chiến đấu;
- Gây ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ của đơn vị.
(5) Đào ngũ (Điều 21)
Người nào đào ngũ nếu thuộc các trường hợp:
- Là chỉ huy;
- Đã bị xử lý kỷ luật mà còn vi phạm;
- Lôi kéo người khác tham gia;
- Gây hậu quả nhưng chưa đến mức độ nghiêm trọng;
- Khi đang làm nhiệm vụ.
(6) Trốn tránh nhiệm vụ (Điều 22)
Tự gây thương tích, gây tổn hại đến sức khỏe của mình, giả bị bệnh hoặc dùng các hình thức gian dối khác để trốn tránh, thoái thác nhiệm vụ được giao và thuộc một trong các trường hợp sau:
- Là chỉ huy;
- Đã bị xử lý kỷ luật mà còn vi phạm;
- Lôi kéo người khác tham gia.
(7) Vi phạm các quy định đối với lưu học sinh quân sự, lưu học sinh cơ yếu (Điều 23)
Lưu học sinh quân sự, lưu học sinh cơ yếu về nước chậm từ 90 ngày trở lên so với thời gian quy định thì bị kỷ luật tước quân hàm sĩ quan đến tước danh hiệu quân nhân, buộc thôi việc.
(8) Vô ý làm lộ bí mật hoặc làm mất vật, tài liệu bí mật quân sự, bí mật Nhà nước (Điều 24)
Vô ý làm lộ bí mật hoặc làm mất vật, tài liệu bí mật quân sự, bí mật Nhà nước và thuộc một trong các trường hợp:
- Trong khu vực có tình hình an ninh chính trị mất ổn định;
- Đã bị xử lý kỷ luật mà còn vi phạm;
- Ảnh hưởng đến việc hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị.
(9) Vi phạm các quy định về quản lý, sử dụng vũ khí quân dụng, trang bị kỹ thuật (Điều 29)
Để xảy ra mất an toàn về người, vũ khí, trang bị, phương tiện, tài sản và thuộc một trong các trường hợp:
- Là chỉ huy;
- Đã bị xử lý kỷ luật mà còn vi phạm;
- Là người có chuyên môn nghiệp vụ về vũ khí, trang bị kỹ thuật quân sự.
(10) Vô ý làm mất hoặc làm hư hỏng vũ khí quân dụng, trang bị kỹ thuật quân sự (Điều 30)
Vô ý làm mất hoặc làm hư hỏng vũ khí quân dụng, trang bị, phương tiện kỹ thuật quân sự và thuộc một trong các trường hợp như:
- Là chỉ huy;
- Trong chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu;
- Không có biện pháp tích cực ngăn chặn.
(11) Chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm (Điều 31)
Chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm và thuộc một trong các trường hợp:
- Là chỉ huy;
- Đã bị xử lý kỷ luật mà còn vi phạm;
- Gây ảnh hưởng xấu đến đơn vị.
(12) Quấy nhiễu Nhân dân (Điều 32)
Khi tiếp xúc với nhân dân mà có hành vi đòi hỏi, yêu sách, quấy nhiễu, gây phiền hà, khó khăn, cản trở sinh hoạt bình thường của Nhân dân hoặc xâm phạm đến sức khỏe, nhân phẩm, danh dự, tài sản của Nhân dân và thuộc một trong các trường hợp:
- Là chỉ huy;
- Lôi kéo người khác tham gia;
- Trong khu vực có chiến sự hoặc tình trạng khẩn cấp;
- Gây ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của Quân đội.
(13) Chiếm đoạt tài sản (Điều 35)
Lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc dùng các thủ đoạn khác để chiếm đoạt tài sản của Nhà nước, tổ chức, công dân có giá trị dưới 2.000.000 (hai triệu) đồng và thuộc một trong các trường hợp sau:
- Là chỉ huy;
- Đã bị xử lý kỷ luật mà còn vi phạm;
- Lôi kéo người khác tham gia;
- Làm ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ của đơn vị.
(14) Vi phạm liên quan đến ma túy (Điều 40)
Người có các hành vi vi phạm liên quan đến ma túy như: Tàng trữ, mua bán, vận chuyển, tổ chức sử dụng, sử dụng trái phép chất ma túy thì bị kỷ luật tước danh hiệu quân nhân, buộc thôi việc.
(15) Vi phạm các quy định trong lĩnh vực công nghệ thông tin và bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng (Điều 41)
- Vi phạm các một trong các trường hợp dưới đây đã bị xử lý kỷ luật mà còn vi phạm:
+ Quản lý, sử dụng trang bị, hạ tầng công nghệ thông tin sai quy định để xảy ra mất mát, hư hỏng hoặc làm các hệ thống thông tin của cơ quan, đơn vị không hoạt động, mất an toàn thông tin, an ninh mạng;
+ Sử dụng các trang thiết bị công nghệ thông tin, thiết bị di động thông minh có truy cập vào Internet để tạo lập, xử lý, lưu trữ hoặc cung cấp, trao đổi các tài liệu quân sự có nội dung chưa được phép phổ biến trên mạng Internet và các phương tiện thông tin đại chúng; thông tin kích động bạo lực, đồi trụy, mê tín dị đoan;
+ Vi phạm quy định về kết nối liên thông giữa mạng máy tính quân sự và mạng Internet;
+ Sử dụng máy tính quân sự để kết nối vào mạng Internet hoặc sử dụng máy tính Internet để kết nối vào mạng máy tính quân sự gây ra hậu quả làm lộ lọt thông tin, mất an toàn thông tin, an ninh mạng;
+ Không chấp hành hoặc có hành vi cản trở các cơ quan chức năng trong việc, triển khai các giải pháp để quản lý bảo đảm công nghệ thông tin, an toàn thông tin, an ninh mạng theo quy định của pháp luật và Quân đội;
+ Tự ý sửa chữa, thay thế, lắp mới, tráo đổi thành phần cứng hoặc tự ý cài đặt, cập nhật, nâng cấp, gỡ bỏ, thay đổi tính năng, vô hiệu hóa hoạt động các phần mềm, ứng dụng, dịch vụ trên các trang bị công nghệ thông tin, hệ thống thông tin làm mất an toàn thông tin, an ninh mạng.
- Sử dụng các trang thông tin điện tử, các mạng xã hội để thực hiện hành vi đăng tải, phát tán, bình luận, chia sẻ những thông tin trái quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; thông tin liên quan đến bí mật Nhà nước, bí mật quân sự; tin có nội dung xuyên tạc, bịa đặt, xúc phạm danh dự cá nhân, uy tín tổ chức làm ảnh hưởng xấu đến hình ảnh quân nhân, đơn vị; tham gia các diễn đàn, nhóm liên quan đến tội phạm, tổ chức phản động, chống đối chính trị;
- Cố tình phát tán mã độc hoặc thực hiện các hoạt động tấn công, xâm nhập trái phép vào hệ thống thông tin.
(16) Các hành vi vi phạm khác (Điều 43)
Ngoài các hành vi vi phạm quy định tại Thông tư 143/2023/TT-BQP, nếu người vi phạm có hành vi vi phạm khác, vi phạm kỷ luật Quân đội hoặc pháp luật Nhà nước tuy có dấu hiệu của tội phạm nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự mà bị cơ quan có thẩm quyền kết luận bằng văn bản đối với hành vi vi phạm thì căn cứ vào nội dung, động cơ, tính chất, mức độ, hậu quả, nguyên nhân vi phạm, hoàn cảnh cụ thể, các tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng để áp dụng các hình thức xử lý kỷ luật tương ứng từ khiển trách, cảnh cáo, hạ bậc lương, giáng chức, cách chức đến giáng cấp bậc quân hàm, tước quân hàm sĩ quan, tước danh hiệu quân nhân, buộc thôi việc.
(17) Vi phạm pháp luật bị tòa án tuyên phạt tù nhưng cho hưởng án treo (Điều 45)
Người nào vi phạm pháp luật bị tòa án tuyên phạt tù nhưng cho hưởng án treo thì bị kỷ luật từ cách chức, giáng cấp bậc quân hàm đến tước quân hàm sĩ quan (trừ trường hợp vi phạm liên quan đến ma túy)
(18) Vi phạm pháp luật bị tòa án tuyên phạt tù có thời hạn và phải chấp hành hình phạt tại cơ sở giam giữ hoặc tù chung thân, tử hình (Điều 46)
Người nào vi phạm pháp luật bị tòa án tuyên phạt tù có thời hạn và phải chấp hành hình phạt tại cơ sở giam giữ hoặc tù chung thân, tử hình thì đương nhiên bị tước danh hiệu quân nhân (đối với quân nhân), buộc thôi việc (đối với công chức, công nhân và viên chức quốc phòng) kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật.