| Vải thiều Việt Nam được bán tại siêu thị ở Nhật Bản. (Nguồn: Báo Hà Nội mới) |
Những sản phẩm có thế mạnh của Việt Nam tại thị trường Nhật Bản phải kể đến như: cá và sản phẩm chế biến từ cá, tôm, lươn, thịt, sản phẩm từ thịt, đậu nành, sản phẩm từ ngũ cốc, rau quả tươi và chế biến, cà phê…
Nhật Bản là một trong những thị trường xuất khẩu luôn nằm top đầu của Việt Nam. Kể từ khi Hiệp định Đối tác Kinh tế Việt Nam – Nhật Bản (VJEPA) được ký kết vào tháng 12/2008 (và có hiệu lực vào tháng 10 năm 2009) cùng với Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện ASEAN – Nhật Bản (AJCEP) được thực hiện vào tháng 12/2008 và được sửa đổi vào tháng 8/2020 đã tạo nhiều điều kiện thúc đẩy kinh tế thương mại giữa hai nước.
Năm 2022, đồng Yên suy yếu, cùng với giá dầu tăng cao do ảnh hưởng cuộc chiến Nga-Ukraine, chính sách Zero Covid của Trung Quốc khiến chi phí sản xuất tăng, dẫn đến những mặt hàng thiết yếu của Nhật Bản cũng lên giá từng ngày khiến việc chi tiêu của các hộ gia đình trở nên căng thẳng.
Hiện, hàng hóa nhập khẩu chiếm 34% (đồ gia dụng và nội thất), gần 50% (thực phẩm, quần áo và các mặt hàng tiêu dùng khác) trong mỗi gia đình người Nhật. Về lâu dài, theo tính toán, người tiêu dùng Nhật Bản sẽ ngày càng phụ thuộc hơn vào hàng nhập khẩu. Trong đó, người Nhật sẽ ưu tiên lựa chọn các sản phẩm có giá rẻ hơn nhưng có chất lượng và công dụng gần tương tự như nhau.
Do đó, đây là cơ hội cho Việt Nam nếu như hàng Việt Nam đảm bảo được chất lượng tương đương nhưng có giá bán thấp hơn hàng hóa của các nước khác nhập khẩu vào Nhật Bản; hoặc Việt Nam cung cấp được các mặt hàng có thể thay thế cho sản phẩm nội địa của Nhật Bản.
Để tận dụng cơ hội xuất khẩu vào thị trường Nhật Bản, doanh nghiệp Việt cần lưu ý một số vấn đề trước khi tiếp cận thị trường khó tính này.
Tìm kiếm khách hàng:
Có một trở ngại ngăn cản nhiều chủ doanh nghiệp nước ngoài xuất khẩu sang Nhật Bản: Họ không biết cách tìm kiếm khách hàng Nhật Bản.
Để tìm kiếm và tạo ra cơ sở khách hàng tiềm năng tại Nhật Bản, doanh nghiệp có thể tìm thông tin, tham gia các hội chợ triển lãm quốc tế nhằm giới thiệu hàng hóa, sản phẩm với các khách hàng nước ngoài.
Một trong những kênh thông tin về các hội chợ, triển lãm mà các doanh nghiệp cần cập nhật là website: vietnamexport.com hoặc qua email, mạng xã hội. Với những doanh nghiệp không sang trực tiếp được Nhật Bản thì có thể gửi hàng mẫu sang trưng bày tại phòng mẫu của Thương vụ Việt Nam tại Nhật, hoặc trưng bày tại các triển lãm lớn tổ chức tại Nhật với đầu mối là Thương vụ Việt Nam tại Nhật.
Ngoài hoạt động giao thương trực tiếp, doanh nghiệp nên theo dõi thông tin và thu xếp tham gia các buổi hội thảo – giao thương trực tuyến. Kinh nghiệm của Thương vụ Nhật cho thấy, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã tìm được bạn hàng nước ngoài thông qua việc tham gia các buổi giao thương trực tuyến.
Ngoài ra, hiện nay, có nhiều kênh hỗ trợ của Việt Nam và Nhật Bản mà doanh nghiệp hoàn toàn có thể tận dụng như: Vụ Thị trường châu Á – châu Phi, Cục Xúc tiến thương mại, Cục Xuất nhập khẩu, các Thương vụ Việt Nam, các Sở Công Thương (Bộ Công Thương); các đơn vị của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các hiệp hội ngành hàng, các tổ chức xúc tiến thương mại của nước ngoài…
Sử dụng tiếng Nhật rất quan trọng để thành công ở Nhật Bản:
Những nhà kinh doanh ở Nhật Bản sẽ đánh giá cao những nỗ lực giao tiếp bằng tiếng Nhật cơ bản. Tiếp thị bằng tiếng Nhật cũng là điều cần thiết để giao tiếp với người tiêu dùng địa phương và khách hàng doanh nghiệp. Các yêu cầu ghi nhãn đối với nhiều sản phẩm được quy định bởi quy định của chính phủ và phải bằng tiếng Nhật.
Tôn trọng văn hóa Nhật Bản:
Đối với bất kỳ quốc gia nào, khi doanh nghiệp tiếp cận đều cần tìm hiểu kỹ văn hóa của quốc gia đó. Xã hội Nhật Bản rất phức tạp, có cấu trúc, tôn trọng tuổi tác, thứ bậc và định hướng theo nhóm…
Về văn hóa kinh doanh, khi gặp gỡ đối tác Nhật lần đầu tiên, doanh nghiệp Việt Nam cần mang theo danh thiếp, catalogue, hồ sơ giới thiệu công ty, hàng mẫu… Cần đảm bảo đúng giờ và giữ lời khi đã hứa hẹn một việc gì đó với đối tác. Thông thường, thiết lập quan hệ hợp tác kinh doanh với doanh nghiệp Nhật Bản không hề đơn giản, nhiều trường hợp phải có sự giới thiệu của bên thứ 3 uy tín thì doanh nghiệp Nhật mới tin tưởng.
Khi đã có được mối quan hệ làm ăn với đối tác Nhật, doanh nghiệp cần chú trọng duy trì mối quan hệ đó một cách lâu dài, bền vững. Trong quá trình đàm phán/ trao đổi, đối tác Nhật có thể đưa ra các yêu cầu như thay đổi mẫu mã hoặc kích thước sản phẩm cho phù hợp với thị hiếu của người Nhật… doanh nghiệp Việt Nam nên cố gắng tích cực đáp ứng những yêu cầu đó. Nếu những đòi hỏi phía đối tác đưa ra quá khắt khe, doanh nghiệp Việt Nam có thể trao đổi lại cụ thể để tìm ra phương hướng giải quyết phù hợp nhất.
Hiểu rõ hệ thống phân phối hàng hoá Nhật Bản:
Hệ thống phân phối hàng hóa tại Nhật Bản nổi tiếng phức tạp với nhiều tầng cấp khác nhau và các chức năng riêng biệt.
Đơn cử, hầu như mọi chuỗi siêu thị của Nhật Bản không nhập khẩu hàng trực tiếp từ nhà cung ứng nước ngoài, mà mua qua các đầu mối nhập khẩu lớn. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp xuất khẩu nước ngoài phải thiết lập được mối quan hệ tốt với các đầu mối nhập khẩu lớn của Nhật Bản.
Thực tế, doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu xuất khẩu cho các công ty thương mại và các nhà bán buôn Nhật Bản. Việc tiếp cận các kênh khác như hệ thống cửa hàng bán lẻ, các nhà chế biến công nghiệp còn rất hạn chế. Hiện, hầu hết các công ty Việt Nam chưa có hệ thống đại diện hoặc chi nhánh tại thị trường Nhật Bản.
Đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng hàng hoá xuất khẩu:
Nhật Bản là một trong những quốc gia có tiêu chuẩn chất lượng với hàng nhập khẩu khắt khe nhất thế giới.
Đối với hàng nông, lâm, thủy sản phải đảm bảo các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, kiểm dịch động thực vật, và đòi hỏi phải được sản xuất, nuôi trồng theo các tiêu chuẩn GAP, HACCP hay JAS – Tiêu chuẩn nông nghiệp Nhật; trong khi hàng công nghiệp cần phải đáp ứng điều kiện về quy cách sản phẩm, quy chuẩn kỹ thuật, quy định ghi nhãn hay các quy định ghi trong JIS – Tiêu chuẩn công nghiệp Nhật Bản…
Các lô hàng vi phạm quy định về chất lượng sẽ bị tiêu hủy hoặc trả lại, đồng thời hải quan Nhật Bản sẽ tăng cường tần suất và mức độ kiểm tra hàng hóa trong những lần sau, có thể gây ra nhiều phiền phức và làm tăng chi phí cho doanh nghiệp xuất khẩu.
Người tiêu dùng Nhật Bản cũng có một số nhu cầu mà nếu biết nắm bắt, người bán có thể dễ dàng tạo ra đơn hàng:
Giao hàng nhanh:
23% người tiêu dùng Nhật Bản cho biết họ e ngại việc mua hàng từ các trang web nước ngoài vì họ cho rằng việc giao hàng sẽ lâu hơn. Vì vậy, hãy đảm bảo cung cấp dịch vụ chuyển phát nhanh cho khách hàng khi thanh toán và nêu rõ rằng doanh nghiệp của bạn có cung cấp dịch vụ này trên trang chủ của trang web.
Nói ngôn ngữ của họ:
26% người tiêu dùng Nhật Bản cho biết họ không muốn mua sắm ở nước ngoài do rào cản ngôn ngữ. Do đó, điều quan trọng là cửa hàng trực tuyến của bạn phải đầu tư vào bản dịch đã bản địa hóa trang web thương mại điện tử của mình và hiển thị giá bằng đơn vị tiền tệ của Nhật Bản.
Sự chú ý đến chi tiết:
Khi mua hàng thì chất lượng là yếu tố được người dân Nhật Bản quan tâm nhất. Do hàng hóa nội địa của Nhật có chất lượng cao, nên tâm lý tiêu dùng của người Nhật là luôn đòi hỏi các sản phẩm (kể cả các sản phẩm nhập khẩu từ nước ngoài) phải có chất lượng tốt.
Bên cạnh đó, người Nhật cũng rất chú trọng đến giá cả, mẫu mã, kích thước, màu sắc, công dụng… của sản phẩm. Họ muốn biết mọi thứ về một sản phẩm trước khi mua, chẳng hạn như vải, phép đo và chi tiết kỹ thuật, đó là lý do tại sao các trang web ở đó thường trông lộn xộn hơn nhiều so với những trang web phục vụ cho người mua phương Tây. Càng cung cấp nhiều thông tin sản phẩm hơn cho người tiêu dùng Nhật Bản, càng có nhiều khả năng họ sẽ mua hơn – cũng đừng quên kèm theo nhiều ảnh HD!
Chính vì vậy, doanh nghiệp nước ngoài muốn có chỗ đứng tại thị trường Nhật cần tìm hiểu thị hiếu của người tiêu dùng Nhật Bản, từ đó đa dạng hóa mẫu mã, hình thức sản phẩm, song song với với việc nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm giá thành.
Thanh toán:
Thẻ là phương thức thanh toán phổ biến nhất của người tiêu dùng trực tuyến Nhật Bản, chiếm 65% giao dịch. Tiếp theo là chuyển khoản ngân hàng (14%) và sau đó là tiền mặt (13%). Thanh toán bằng tiền mặt được kích hoạt bởi sự gia tăng của cửa hàng tiện lợi trên toàn quốc, các cửa hàng tiện lợi chấp nhận thanh toán bằng tiền mặt cho các giao dịch trực tuyến. Người dùng chỉ cần mang các hóa đơn mua hàng trực tuyến của họ đến một cửa hàng có mã vạch đã quét và thanh toán được thực hiện.
Lòng tin:
Danh dự và danh tiếng rất được coi trọng trong văn hóa Nhật Bản; người tiêu dùng ở đó có xu hướng xem những người dùng khác như một nguồn thông tin sản phẩm đáng tin cậy hơn hơn các chuyên gia. Vì vậy, hãy chăm sóc khách hàng để có nhiều đánh giá tốt của người dùng trên trang web mua sắm, điều này làm tăng sự tin tưởng của khách hàng vào sản phẩm của bạn.