Căng thẳng đã gia tăng giữa hai nước từ đầu tháng 11 khi Costa Rica cáo buộc Nicaragua là xâm lược lãnh thổ và phá hoại rừng phòng hộ trong chiến dịch nạo vét con sông San Juan ở biên giới. Đáp lại, Nicaragua cho rằng cáo buộc của Costa Rica là âm mưu chiếm hết con sông.
Quyết định của Costa Rica khiến cuộc chiến "ngôn từ" bùng nổ. Tổng thống Nicaragua Daniel Ortega gọi đó là "sự đe dọa" mang tính "hiếu chiến". Quân độ Nicaragua cũng được đặt trong tình trạng báo động cao chống lại "âm mưu gây xung đột", chiến dịch xâm chiếm lãnh thổ "có hệ thống".
Về phần Costa Rica, hôm 17/11 nước này đã phát lệnh bắt Eden Pastora, quan chức Nicaraqua chịu trách nhiệm chiến dịch nạo vét sông, với tội chiếm lãnh thổ Costa Rica và vi phạm luật rừng nước này; đồng thời tuyên bố kiện Nicaragua ra Tòa án quốc tế La Hay với cáo buộc "phá hoại môi trường và xâm phạm chủ quyền quốc gia". Trước đó, Costa Rica còn kêu gọi tổ chức họp khẩn cấp Hội đồng Thường trực của Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS).
Tổng thống Ortega cũng tuyên bố Nicaragua sẽ không rút quân khỏi vùng tranh chấp và nếu có rút thì chỉ rút khỏi OAS. Cũng theo ông Ortega, binh sĩ Nicaragua được triển khai tới biên giới là để thực hiện cuộc chiến chống buôn lậu ma túy. Những tuyên bố của ông Ortega không gây ấn tượng cho các nước láng giềng, nhưng lại có tiếng vang tại Nicaragua, đất nước từ lâu vẫn có sự chia rẽ sâu sắc nhưng có chung nỗi ám ảnh về việc Costa Rica sát nhập tỉnh Guanacaste của họ năm 1824. Các nhà kinh doanh thường chỉ trích Ortega nhưng hiện đã hoan nghênh các hành động của ông.
Ông sẽ phải chơi "trò chơi biên giới" một cách khôn ngoan nếu muốn tận dụng làn sóng chủ nghĩa dân tộc để tái đắc cử. Bạo lực thật sự với Costa Rica sẽ là một thảm họa chính trị cho Ortega, người sau khi dẫn dắt chính phủ cách mạng những năm 1980 đã thất bại liên tiếp trong 3 cuộc đua tổng thống sau đó vì thái độ chán ghét chiến tranh của người dân. Do đó, có thể ông sẽ vẫn duy trì căng thẳng với Costa Rica nhưng phải cam đoan với cử tri rằng tình hình sẽ không ra khỏi tầm kiểm soát.
Mai Anh