Chính tại Mosul, cách đây 2 năm, thủ lĩnh IS Abu Bakr al-Baghdadi đã tuyên bố hình thành Nhà nước Hồi giáo (caliphate). Trong trường hợp IS mất Mosul, nhóm này sẽ thực hiện một chiến thuật - vốn được thông báo trên các phương tiện truyền thông trong vài tháng qua – là tạm thời rút lui vào sa mạc. Tháng 5 vừa qua, “người phát ngôn” của IS Muhammad al-Adnani tuyên bố rằng, mất quyền kiểm soát Mosul không hẳn là thất bại, mà chỉ là trú ẩn trong sa mạc để tìm cơ hội quay trở lại, như IS đã từng thực hiện trong những năm 2007-2013.
Tháng 8 vừa qua, trong một bài viết đăng trên tạp chí Al-Naba của IS, nhóm này kể lại quá trình hoạt động của mình sau khi bị lực lượng Mỹ và các bộ lạc Iraq đánh bật khỏi một số thành phố hồi năm 2007. Theo bài viết, mặc dù các tay súng IS phải rút lui nhưng chúng vẫn thường xuyên tiến hành các vụ tấn công khủng bố, tiêu diệt và làm suy yếu các bộ tộc người Sunni, qua đó tạo điều kiện cho IS quay trở lại kiểm soát các vùng đất của người Sunni vào năm 2013.
“Những sự kiện lịch sử cho thấy rằng, các chiến binh IS đã khiến cho những kẻ bội giáo không thể có một ngày yên bình”, bài báo của Al-Naba cảnh báo về những điều sắp xảy ra ở Iraq.
| Các binh sĩ Iraq tiến về giải phóng Mosul. (Nguồn: Reuters) |
Cũng trong tháng 8, IS công bố một đoạn video về Wilayat al-Furat, một trong những tỉnh thuộc quyền kiểm soát của IS. Không giống như những video khác vốn chỉ quay lại những giao tranh trong thành phố, đoạn video nói trên ghi những cảnh chiến đấu trong sa mạc gần Rutbah, thị trấn chiến lược ở miền Tây Iraq và nằm trên tuyến đường huyết mạch nối Baghdad và thủ đô Amman (Jordan). Hai tuần sau, IS lại công bố một đoạn video tương tự, trong đó quay cảnh xác một binh sĩ Iraq bị kéo lê trong sa mạc.
Những video này, cùng với tuyên bố của al-Adnani và bài viết trên tạp chí Al-Naba, chủ yếu là nhằm chuẩn bị cho việc IS thoái lui khỏi Mosul, tuy nhiên Mỹ và các đồng minh của họ cũng cần theo dõi để đánh giá những động thái của IS.
Hiện nay, giới chức Iraq đã nhận thấy sự nguy hiểm khi IS rút lui. Trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình gần đây, hai quan chức an ninh ở tỉnh Salah ad Din, phía Bắc thủ đô Baghdad, cho biết IS đang hiện diện tại các khu vực được chính phủ giải phóng từ tháng 12/2014, chiêu mộ thành viên mới và tiến hành các cuộc tấn công theo kiểu “đánh rồi chạy” tại các vùng đông dân cư. Thực tế này giống như hồi năm 2007, khi các tay súng IS trú ngụ trong sa mạc hoang vu để từ đó tiến hành các vụ cướp bóc, phá hoại.
Tình hình hiện nay thậm chí còn thuận lợi cho sự trở lại của IS hơn trước đây. So với năm 2013, Iraq hiện đang bị chia rẽ nghiêm trọng về chính trị và xã hội. Cuộc xung đột ở nước láng giềng Syria cũng khiến tình hình thêm phức tạp. Cho dù IS bị đánh bật khỏi các khu vực đông dân cư ở cả hai nước, chúng có thể lẩn trốn ở vùng sa mạc rộng mênh mông ở biên giới Syria – Iraq.
Cuộc chiến chống lại IS sẽ không thể thành công nếu các bên không giải quyết khoảng trống chính trị và quyền lực ở Iraq hiện nay. Việc các lực lượng Iraq đánh bật IS khỏi thành phố Mosul sẽ là một chiến thắng cần thiết cho quốc gia Trung Đông này. Tuy nhiên, trừ phi chính phủ Iraq chấp nhận chia sẻ quyền kiểm soát Mosul cho những người Hồi giáo Sunni, “bóng ma” IS sẽ một lần nữa quay trở lại từ sa mạc.