| Buổi giao lưu giữa SV Nga học Tiếng Việt và SV Việt Nam học tại Đại học Ngoại giao Mátxcơva (LB Nga) |
Trường Đại học Tổng hợp Mátxcơva có ba khu chủ yếu, đó là quần thể Hành chính - Giảng đường trên đồi Chim sẻ (trước đây là đồi Lênin), khu giảng dạy dự bị trên phố Krijanovxki, khoa Báo chí - Thư viện gần Điện Kremlin, Viện Á Phi IXAA trên phố Makhovaia và gần một chục khu ký túc xá rải rác khắp thủ đô.
Viện các nước Á - Phi IXAA (Institute of Asian and African studies) ra đời năm 1956, là trung tâm nghiên cứu về ngôn ngữ, văn học, lịch sử, kinh tế của hàng chục nước châu Á và châu Phi, trong đó, khu vực Đông Nam Á, được coi là trọng điểm nghiên cứu.
Nơi đây đã từng đào tạo hàng loạt cán bộ khoa học, những chính khách, những nhà Việt Nam học nổi tiếng như E.Kôbêlev, A.Xôcôlôv, I.Mankhanôva, A.Xiunhenbec...
Sinh viên Nga sau 5 năm học tại bộ môn Tiếng Việt IXAA sẽ trở thành những cán bộ phiên dịch, những chuyên gia làm việc ở các hãng thông tấn, báo chí và những cơ quan liên quan tới lĩnh vực Tiếng Việt.
Bộ môn Tiếng Việt đào tạo một cách có hệ thống về lịch sử Tiếng Việt, lịch sử Việt Nam từ cổ đại đến đương đại; nghiên cứu khá sâu rộng về văn học Việt Nam qua các thời kỳ, do các Giáo sư có uy tín và kinh nghiệm giảng dạy. Thời kỳ cao điểm những năm 1970 có tới tám chục sinh viên và gần hai chục nghiên cứu sinh theo học.
Những tác giả Việt Nam và danh nhân Việt Nam như Nguyễn Du, Nguyễn Huy Tự, Hồ Xuân Hương, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, Quang Trung… trở nên quen thuộc với các sinh viên Nga.
Ngoài các môn chính, sinh viên còn được học về phong tục, tập quán, nghi lễ; được học âm nhạc và hội họa của Việt Nam.
Giáo sư V. Remartruc, chủ nhiệm bộ môn Ngữ văn các nước Đông Nam Á cho biết, ông là người vô cùng say mê tranh lụa Việt Nam. Ông có một bộ sưu tầm khá đầy đủ tranh lụa của Họa sĩ Nguyễn Phan Chánh. Ông còn lưu giữ nhiều bức thư trao đổi với nhà ngôn ngữ Nguyễn Phan Cảnh, con của họa sĩ, về tranh dân gian Việt Nam. Rất hiếm một người nước ngoài nào có thể đọc thuộc lòng hầu hết Truyện Kiều và dẫn những câu Kiều đúng lúc, đúng chỗ như Giáo sư V.Remartruc.
Các sinh viên Nga học Tiếng Việt ở đây đều được đặt tên Việt Nam. Tháng trước, khi tôi đến nói chuyện và kiểm tra ngữ âm của các em, thầy giáo đưa cho tôi một danh sách 18 em mang tên Việt thuần túy như Phượng, Lý, Xuân, Hùng… Một số em vào học Tiếng Việt là tự nguyện; còn một số do sắp xếp, ban đầu còn rất chểnh mảng không muốn đến lớp, nhưng khi vào học một thời gian, em nào cũng rất yêu Tiếng Việt, thích các bài hát Việt Nam, mong muốn được đến Việt Nam để tận mắt ngắm phong cảnh và thưởng thức những món ăn mà chỉ được biết qua sách vở. Các em đọc rất nhiều và viết những bài nghiên cứu công phu trong các Hội nghị Khoa học về Châu Á. Một trong những học sinh Nga tôi có dịp dạy phụ đạo là Alixa Ademchenkô còn tự học thêm tiếng Hán và xin làm luận văn về "Vũ trung tùy bút" của Phạm Đình Hổ.
Trong các cuộc hội diễn tổ chức tại Trường, các sinh viên Nga mặc áo dài trình diễn điệu múa nón và những làn điệu dân ca Việt Nam đã thực sự chinh phục được khán giả. Đêm thơ Nguyên tiêu do Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam tại LB Nga tổ chức, các em đã tham gia đọc thơ Bác và những bài thơ của các nhà thơ Nga bằng nguyên bản và bản dịch tiếng Việt..
Năm 2001, trên tinh thần trao đổi, hợp tác, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia và IXAA đã ký văn bản trao đổi sinh viên hai nước, theo đó, một số sinh viên bộ môn Tiếng Việt sẽ được sang thực tập ở Việt Nam và số lượng sinh viên Việt Nam tương đương sẽ được sang Nga thực tập. Nhưng đáng tiếc, do lý do kinh phí, kế hoạch thiết thực này chỉ thực hiện được mỗi hai năm.
Trong khuôn khổ nghiên cứu, thực hiện các đề tài, một vài thầy giáo, cô giáo Bộ môn Tiếng Việt thỉnh thoảng được sang Việt Nam; nhưng còn nhiều thầy giáo, cô giáo khác thì sau hàng chục năm giảng dạy vẫn chưa được trở lại Việt Nam, vẫn kể cho sinh viên "Hà Nội là một thành phố xe đạp và tàu điện leng keng" như những năm 1960 họ được đặt chân đến!
Trong một lần gặp Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Phú Bình, tôi có đề cập tới sự thiếu thốn tư liệu, sách vở, các phương tiện trực quan phục vụ giảng dạy của Bộ môn Tiếng Việt ở IXAA, ông cho biết, Bộ Ngoại giao sẵn sàng tạo điều kiện hỗ trợ những gì có thể để thầy và trò bộ môn Tiếng Việt để việc dạy và học tập được tốt hơn.
Cùng trong một khu giảng đường, nhìn thấy sinh viên học Tiếng Hàn, Tiếng Nhật, Tiếng Trung Quốc, Tiếng Indonesia… được trang bị đầy đủ từ điển, bản đồ, các phương tiện nghe nhìn và hàng năm đều được bố trí một chuyến đi thực tập tiếng… tôi không khỏi chạnh lòng. Nguyễn Huy Hoàng