Ông Macron sẽ giải bài toán kinh tế Pháp thế nào?

30 năm với 4 đời Tổng thống là François Mitterand, Jacques Chirac, Nicolas Sarkozy và François Hollande, mỗi vị đều đã tạo được một khúc nhạc dạo đầu khá ấn tượng trước công chúng. Nhưng tiếc rằng, sau đó, những bản nhạc ấy lại đều đều và lặp lại. Tổng thống quả quyết những biện pháp cải cách sâu rộng, nền kinh tế sẽ giúp hồi sinh tăng trưởng và giảm thất nghiệp nhưng cuối cùng sự thật đều không như lời hứa.

Kinh tế Pháp đang tụt lại phía sau

Những vấn đề nhức nhối chưa thể giải quyết, kinh tế Pháp tiếp tục vật lộn với khó khăn và Tổng thống lại bị chán ghét. Và lần này, cử chi Pháp đã bầu cho Emmanuel Macron bởi những cam kết mang tính đột phá của ông. Cựu cố vấn kinh tế của Tổng thống đương nhiệm Hollande cũng là người đã nhiều lần tỏ rõ sự thất vọng trước tốc độ cải cách chậm chạp của kinh tế Pháp, ông hứa hẹn sẽ cải tổ thị trường lao động, đơn giản hóa hệ thống thuế và lương hưu, và đặc biệt là mạnh tay thay đổi những quy định cố hữu mà ông cho rằng đã cản trở cải cách.

Nếu so sánh với “anh cả EU” - Đức, sức mạnh của kinh tế Pháp đã đi xuống rõ rệt trong thời gian gần đây. Cách đây 50 năm, cả Đức và Pháp đều là hai nền kinh tế lớn nhất của Eurozone với chất lượng cuộc sống được đánh giá một 9, một 10. Nhưng ngày nay, GDP bình quân đầu người của Đức cao hơn khoảng 15% so với Pháp. Năm 2002, khi đồng Euro ra đời, cả hai nước cùng có tỷ lệ thất nghiệp khoảng 8%, nhưng nay, tỷ lệ này ở Đức đã giảm xuống dưới 4%, còn Pháp đã tăng lên gần 10%. Tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ Pháp còn tồi tệ hơn, cứ 4 thanh niên dưới 25 tuổi, sẽ có 1 người thất nghiệp.

Dưới thời Tổng thống Hollande, ông đã đạt được một số thành công trong việc tăng cường đào tạo nghề và cải tổ hệ thống luật pháp, nới lỏng hơn thị trường lao động. Tuy nhiên, khi các chủ sử dụng lao động có quyền dễ dàng thuê mướn, cũng như sa thải công nhân hơn, thì 85% số việc làm mới được tạo ra ở Pháp trong năm ngoái chỉ là những công việc tạm thời, thậm chí phần lớn có thời hạn dưới 1 tháng.

Trở lại giai đoạn từ giữa những năm 1990 đến thời điểm khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2007, khi đó, xét trong nhóm các thành viên giàu có của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) nước Pháp chỉ xếp sau Italy về tốc độ tăng trưởng. Tuy nhiên, sau khủng hoảng, trên con đường phục hồi, kinh tế Pháp đã bị Anh, Mỹ, Đức bỏ lại phía sau.

“Nhiệm vụ bất khả thi ?”

Giới phân tích cho rằng,Tổng thống đắc cử Pháp sẽ phải nỗ lực thúc đẩy kinh tế thông qua chương trình cải cách của mình ở thời điểm mà nước Pháp chia rẽ hơn bao giờ hết trong xu hướng phản toàn cầu hóa. Để có cơ hội thực thi những kế hoạch của mình, ông Macron sẽ phải giành được sự ủng hộ của quốc hội. Điều còn phụ thuộc vào việc liệu đảng En Marche của ông có được bao nhiêu ghế trong cuộc bầu cử quốc hội vào tháng tới.

Nếu En Marche không giành được đa số ghế, có thể rất nhiều cải cách của ông Macron sẽ phải mất nhiều tháng, thậm chí nhiều năm để đạt được kết quả. Sự trì hoãn có thể khiến tân Tổng thống Pháp và chính phủ của mình rơi vào tình trạng khó khăn tương tự như cựu Thủ tướng Đức Gerhard Schroeder, người đã buộc phải rời bỏ vị trí vào khoảng chục năm trước vì Chương trình cải cách nước Đức.

Hiện nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, chương trình kinh tế của ông Macron đã đưa ra nhiều biện pháp phù hợp để giải quyết gốc rễ của những vấn đề trong nền kinh tế Pháp. Ông Macron sẽ không loại bỏ tuần làm việc 35 giờ, như đối thủ Francois Fillon đã hứa. Thay vào đó, ông có kế hoạch cho phép các doanh nghiệp đàm phán giờ làm việc với nhân viên và tiền công. Ông Macron cũng ra tín hiệu cho thấy rằng ông có thể nhanh chóng thông qua cải cách lao động trước quốc hội bằng một sắc lệnh.

Về lương hưu, ông Macron cũng không có kế hoạch tăng tuổi nghỉ hưu lên 62 và muốn thống nhất mạng lưới chi trả lương hưu hiện đang gây tranh cãi bằng cách chuyển sang hệ thống điểm theo kiểu Thụy Điển. Theo đó, lương hưu sẽ gắn liền với mức đóng góp của một người trong suốt cuộc đời làm việc của họ.

Phương pháp tiếp cận nhằm mục tiêu giảm quy mô của Chính phủ cũng được ông Macron tính đến. Ông muốn tiết kiệm khoảng 60 tỷ Euro trong 5 năm thay vì 100 tỷ như kế hoạch của ông Fillon. Việc cắt giảm thuế doanh nghiệp sẽ được thực hiện dần dần từ 33% xuống 25%. Cách tiếp cận này của ông Macron có thể sẽ làm giảm rủi ro về những cuộc biểu tình đường phố. Thành viên của nghị viện châu Âu Sylvie Goulard, đã cố vấn cho ông Macron trong chiến dịch tranh cử, ví cách tiếp cận này như “cách tập thể thao nửa giờ mỗi ngày”, chậm mà chắc.

Tuy nhiên, kế hoạch này cũng khiến ông Macron dễ bị chỉ trích bởi những người bảo thủ tin rằng kinh tế Pháp cần một cải cách mạnh mẽ hơn sau cả thập kỷ mất mát.

Cựu tổng thống Hollande đã mất hai năm đầu nhậm chức để làm hài lòng những người thuộc phe xã hội bảo thủ trong đảng của mình với những bước đi mang tính biểu tượng như đánh thuế tài sản, trước khi chuyển sang chương trình cải cách thân thiện hơn với doanh nghiệp được thực hiện bởi ông Macron và cựu thủ tướng Manuel Valls.

Người tiền nhiệm của ông Hollande, Nicolas Sarkzy thì đã cố tìm mọi cách để tăng tuổi nghỉ hưu, nhưng ông đã chẳng thể làm được nhiều, trước khi nước Pháp chìm trong khủng hoảng tài chính toàn cầu và khủng hoảng khu vực đồng Euro. Khi đó, các cuộc biểu tình đường phố những năm 90 đã khiến cựu Tổng thống Jacques Chirac phải từ bỏ các kế hoạch cải cách của mình.

Nhiệm vụ của ông Macron hiện nay được đánh giá khó khăn hơn nhiều so với trước. Nếu ông Macron thất bại với mục tiêu kêu gọi người Pháp ủng hộ toàn cầu hóa và EU, ông có thể sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn từ đảng Mặt trận Dân tộc của bà Le Pen trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2022. Nếu không đạt được các kết quả cải cách kinh tế nhanh chóng, ông Macron cũng sẽ gặp khó khăn trong việc thực hiện lời hứa quan trọng khác của mình là thuyết phục Đức đồng ý với quan điểm rằng châu Âu sẽ được lợi hơn khi khu vực Eurozone hội nhập gần hơn nữa.

Dù sao, ông Macron cũng được hưởng lợi nhờ kinh tế Pháp đang cải thiện, với niềm tin tiêu dùng cao nhất trong một thập kỷ, còn niềm tin doanh nghiệp thì gần cao nhất trong 6 năm qua. Dù tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức gần 10%, nhưng nền kinh tế Pháp đã đang tạo ra việc làm với tốc độ nhanh nhất trong gần 1 thập kỷ. Bên cạnh đó, sự thay đổi lớn trong bối cảnh công đoàn Pháp cũng là tác nhân giúp ông Macron dễ dàng thực hiện các cải cách trong thị trường lao động. Lần đầu tiên trong lịch sử, những nhà cải cách chiếm đa số trong công đoàn Pháp, điều này sẽ giúp các cuộc đàm phán giữa Lãnh đạo đất nước và người lao động dễ dàng và hiệu quả hơn.