Phá vỡ sự thống trị của Nga về năng lượng, ông Trump sẽ mang đến lợi ích kép cho Mỹ?

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với hai công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga là Rosneft và Lukoil. Câu hỏi đặt ra rằng, liệu ông chủ Nhà Trắng có thể thuyết phục thế giới ngừng mua nhiên liệu hóa thạch của Nga hay không?

Lần đầu tiên ông Trump áp trừng phạt, nhắm vào 'cây ATM' của Nga, kinh tế Moscow thế nào? Mỹ tung 'đòn hiểm', Trung Quốc tạm ngừng mua dầu Nga EU siết vòng vây năng lượng Nga, Mỹ ra đòn quyết định, 'cuộc chơi' sẽ thay đổi?

Quan chức Ukraine ‘tổng tấn công’ Nga trên mạng xã hội, đồng loạt ủng hộ Mỹ mạnh tay hơn lệnh trừng phạt uranium. (Nguồn: Smallcaps)

Lần đầu tiên Tổng thống Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt trực tiếp lên Nga kể từ khi ông trở lại nhiệm sở vào tháng 1/2025. Ảnh minh họa. (Nguồn: Smallcaps)

Các lệnh trừng phạt mới của Tổng thống Trump đồng nghĩa với việc các công ty mua dầu của Nga có nguy cơ mất quyền tiếp cận hệ thống tài chính định giá bằng đồng USD. Điều này có thể gây ra hậu quả đặc biệt nghiêm trọng đối với Ấn Độ và Trung Quốc - hai quốc gia đã nổi lên là những nhà nhập khẩu dầu khí lớn nhất của Nga kể từ khi Điện Kremlin tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.

Doanh thu xuất khẩu của Nga bị "tàn phá"

Chỉ trong vài giờ, các lệnh trừng phạt của ông chủ Nhà Trắng đã khiến giá dầu thế giới tăng 6% và xuất hiện các báo cáo về việc Nga có thể ngừng cung cấp dầu cho các nhà máy lọc dầu lớn nhất ở Ấn Độ và cho các công ty dầu khí quốc doanh lớn nhất của Trung Quốc.

Ông Luke Wickenden, một nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và không khí sạch cho biết, sự sụt giảm đáng kể trong lượng nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu của châu Á sẽ "tàn phá" doanh thu xuất khẩu của Điện Kremlin.

More from WVR
Lần đầu tiên ông Trump áp trừng phạt, nhắm vào 'cây ATM' của Nga, kinh tế Moscow thế nào?

Ông dẫn chứng: "Từ tháng 1-9 năm nay, 86% lượng dầu thô xuất khẩu của Nga, bao gồm cả vận chuyển qua đường ống đã được chuyển đến Trung Quốc và Ấn Độ. Nếu Moscow mất quyền tiếp cận các thị trường này, họ có thể mất khoảng 7,4 tỷ USD doanh thu hàng tháng, tương đương với khoảng 3,6 tỷ USD tiền thuế/tháng".

Tính riêng tháng 9/2025, lượng dầu thô nhập khẩu từ xứ bạch dương của các nhà máy lọc dầu quốc doanh Ấn Độ đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 5/2022, giảm 38% so với tháng trước. Nếu riêng New Delhi cắt giảm nhập khẩu dầu thô từ Moscow, Điện Kremlin có thể mất khoảng 1,6 tỷ USD tiền thuế hàng tháng.

Trong tháng 9/2025, doanh thu xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch của Nga đã giảm 4%, xuống mức thấp nhất kể từ khi nước này tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.

Tuy doanh thu giảm đáng kể so với trước đây, nhưng xứ bạch dương vẫn thu lợi khủng từ các khách hàng ở châu Á và Đông Âu. Bên cạnh đó, Nga đang xuất khẩu hàng triệu tấn dầu thô thông qua "hạm đội bóng tối" - đội tàu cũ được sử dụng để né tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Cần thêm thời gian

Giới chuyên gia nhận định, đây là lần đầu tiên Tổng thống Mỹ áp đặt lệnh trừng phạt trực tiếp lên Nga kể từ khi ông trở lại nhiệm sở vào tháng 1/2025.

Ông Tom Keatinge, Giám đốc sáng lập Trung tâm tài chính và an ninh (CFS) tại Viện nghiên cứu quốc phòng Rusi nhận thấy, sứ mệnh phá vỡ sự thống trị về năng lượng của Nga của Tổng thống Trump mang lại lợi ích kép: Vừa là cơ hội để mang lại hòa bình cho Ukraine, vừa mang đến lợi ích cho nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Mỹ đã trở thành nhà cung cấp khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) lớn nhất châu Âu kể từ khi chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine bắt đầu. Năm 2024, Mỹ chiếm hơn 55% lượng LNG nhập khẩu của Liên minh châu Âu (EU).

Tổng thống Trump có thể kỳ vọng, xuất khẩu khí đốt của Mỹ sang châu Âu sẽ tăng sau khi EU đồng ý loại bỏ hoàn toàn việc nhập khẩu khí đốt của Nga, bao gồm cả LNG, vào đầu năm 2027.

Tuy nhiên, mọi chuyện có thể không dễ dàng như vậy. Ba năm qua, sự phụ thuộc của châu Âu vào năng lượng Nga giảm sút nhưng lục địa này vẫn đang "bơm" thêm tiền cho Điện Kremlin thông qua việc mua dầu và khí đốt.

Số liệu từ Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và không khí sạch cho thấy, EU đã mua một nửa tổng lượng LNG xuất khẩu của Nga, tiếp theo là Trung Quốc (22%) và Nhật Bản (18%). Vào tháng 9/2025, Hungary và Slovakia là những nước nhập khẩu khí đốt Nga lớn nhất, ở mức 393 triệu EUR và 207 triệu EUR. Pháp, Bỉ và Hà Lan tiếp tục nhập khẩu khí đốt từ Moscow.

Ông Keatinge nhận thấy, một số nước châu Âu đã tìm được cách "chia tay" khí đốt Nga nhưng vẫn còn những quốc gia đang phụ thuộc vào nguồn cung này. Vì vậy, tác động lâu dài của lệnh trừng phạt Nga của ông Trump vẫn còn phải chờ thêm thời gian.

Các nhà quan sát trong ngành đã cảnh báo rằng, tác động sẽ phụ thuộc rất nhiều vào việc các lệnh trừng phạt được thực thi thế nào và phản ứng của những quốc gia đang phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch của Nga ra sao.