Phát triển kinh tế Cửa khẩu thực tiễn từ Quảng Ninh

Từ tư duy đến hành động

Trong những năm qua, nhất là từ thập niên 90 của thế kỷ XX, Đảng bộ, chính quyền tỉnh Quảng Ninh đã có sự thay đổi lớn trong nhận thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của đường lối đối ngoại. Từ tư duy đến hành động, Tỉnh bám sát các chủ trương, đường lối đối ngoại, hội nhập quốc tế của Đảng và Nhà nước để sáng tạo trong vận dụng vào thực tiễn của mình, trên cơ sở khơi thức được từng bước những thế mạnh, lợi thế so sánh riêng biệt của một vùng đất hội tụ và giàu có về tiềm năng phát triển.

Để cụ thể hóa đường lối đối ngoại, qua mỗi giai đoạn, Quảng Ninh ban hành và thực hiện nhiều chương trình, kế hoạch phát triển quan trọng liên quan tới phát triển kinh tế cửa khẩu. Các chính sách cho thấy, phát triển kinh tế đối ngoại, trong đó có kinh tế cửa khẩu luôn là một chủ trương nhất quán, quan trọng, với những mục tiêu chiến lược có tầm nhìn dài hạn của Quảng Ninh; song trong mỗi giai đoạn, việc thực hiện lại có sự linh hoạt, sáng tạo, đặc biệt Quảng Ninh luôn là một trong những địa phương đi tiên phong trong thử nghiệm và áp dụng nhiều chính sách, cơ chế mới trong phát triển kinh tế cửa khẩu.

Tỉnh Quảng Ninh xúc tiến mở rộng quan hệ với các nhà đầu tư nước ngoài để tiếp thu vốn, công nghệ, kinh nghiệm quản lý, tiếp cận thị trường thế giới và đạt được nhiều thành tựu kinh tế nổi bật. Quảng Ninh đã thành công trong việc thành lập cơ quan chuyên trách về thu hút đầu tư với tên gọi Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư (IPA). Cùng với nhiều cơ chế thu hút có chọn lọc khác, thu hút FDI của Quảng Ninh có những chuyển biến mới, với nhiều dự án quy mô lớn đầu tư vào các lĩnh vực trọng điểm (như điện lực, công nghiệp chế biến, phụ trợ, du lịch, dịch vụ...). Đến nay, số vốn FDI của Tỉnh đạt 4,2 tỷ USD (số lượng dự án đạt 28,7% so với cả chặng đường dài 20 năm đầu của thời kỳ đổi mới, nhưng tổng vốn FDI cao gấp 13,8 lần). Cơ cấu theo ngành nghề của các dự án FDI tiếp tục được phát triển tương đối đúng hướng.

Tận dụng lợi thế

Kể từ khi Việt Nam thực hiện công cuộc đổi mới (1986), kim ngạch xuất khẩu của Tỉnh năm 2005 đạt 872 triệu USD, cao gấp hơn 100 lần so với năm 1985. Mặt hàng và thị trường xuất khẩu của Tỉnh ngày càng mở rộng, đa dạng. Cơ cấu mặt hàng dần chuyển hướng tích cực từ xuất khẩu những nguyên liệu thô có giá trị thấp sang những mặt hàng đã chế biến có giá trị kinh tế cao hơn. Nhập khẩu cũng đóng góp vai trò quan trọng để ổn định nhu cầu thiết yếu của người dân, đặc biệt hơn là tạo tiềm lực cho việc hình thành các dự án đầu tư của địa phương. Ngoài ra, dịch vụ cửa khẩu đã tạo cho Tỉnh lợi thế so sánh vượt trội so với các tỉnh/thành phố trong cả nước. Hàng năm, giá trị hàng hóa thuộc loại hình dịch vụ này tương đương với kim ngạch xuất khẩu của Tỉnh. Nguồn thu thuế, phí liên quan đã có đóng góp ngày càng quan trọng, chủ đạo cho ngân sách của Tỉnh và làm thay đổi diện mạo khu vực biên giới.

Từ năm 2006 đến nay, xuất nhập khẩu tiếp tục đạt được kết quả khả quan cả về kim ngạch, thị trường và cơ cấu mặt hàng. Thị trường xuất khẩu đã mở rộng tới 70 quốc gia và vùng lãnh thổ; cơ cấu mặt hàng tiếp tục chuyển dịch nhanh hơn từ loại hàng hóa có giá trị kinh tế thấp sang giá trị kinh tế cao và đa dạng chủng loại hàng hóa. Kim ngạch xuất khẩu 10 năm gần đây cao gấp 3 lần giai đoạn 20 năm trước đó. Riêng năm 2013 đạt 1,85 tỷ USD, gấp 2,12 lần so với năm 2005.

Nhập khẩu giai đoạn này có nhiều đóng góp tích cực trong việc triển khai và hoạt động của các dự án có quy mô lớn. Năm 2013, nhập khẩu đạt 1,05 tỷ USD, gấp 3,1 lần so với năm 2005. Quảng Ninh nhập khẩu được nhiều thiết bị, công nghệ có chất lượng, giúp cho việc đầu tư các dự án lớn, đẩy nhanh tốc độ sản xuất, ổn định thị trường, nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, dịch vụ thương mại quốc tế phát triển ngày càng mạnh hơn, tiếp tục khẳng định rõ nét loại hình dịch vụ này và là mũi nhọn trong thương mại quốc tế của Tỉnh.

Kinh tế cửa khẩu ngày càng trở nên sôi động và phát triển, thuận lợi cả về đường bộ, đường thủy, cảng biển. Lợi thế này không phải tỉnh biên giới nào cũng có được. Đây là điều kiện quan trọng để tỉnh thúc đẩy các hoạt động giao lưu kinh tế, phát triển thương mại, dịch vụ, du lịch với Trung Quốc nói riêng, các nước trong khu vực nói chung. Đặc biệt, từ khi Chính phủ "áp dụng thí điểm một số chính sách tại khu vực cửa khẩu Móng Cái", kinh tế cửa khẩu của Tỉnh ngày càng được khẳng định vai trò quan trọng, là cơ sở tạo đà, thúc đẩy phát triển các ngành kinh tế khác tại địa phương biên giới, nâng cao đời sống nhân dân, đặc biệt hơn là quốc phòng, an ninh được củng cố, giữ vững.

Hoạt động xuất - nhập khẩu đã đóng góp lớn cho ngân sách tỉnh, với trên 2.000 tỷ đồng/năm. Trong đó, thương mại biên giới đã tác động rõ nét đối với phát triển kinh tế - xã hội địa phương, trở thành kênh tiêu thụ hàng hóa hiệu quả cho khu vực sản xuất trong tỉnh. Thương mại dịch vụ biên giới hiện nay đã góp 50% GDP của tỉnh Quảng Ninh.

Phương Trà