Cơn sốt “Your Name”
Bộ phim hoạt hình “Your Name” (tạm dịch Tên cậu là gì?) của đạo diễn Makoto Shinkai đã trở thành bộ phim Nhật Bản có doanh thu cao nhất mọi thời đại ở Trung Quốc. Ý nghĩa của điều này không chỉ xét ở khía cạnh kỷ lục về doanh thu phòng vé mà còn ở sự ấm lên trong quan hệ hai nước.
“Your Name” đã đánh bại phim hoạt hình “Stand By Me Doraemon” cũng của Nhật bản công chiếu năm 2015 tại Trung Quốc. Trong tháng 12, “Your Name” đã đạt doanh thu 78,7 triệu USD tại Trung Quốc và là bộ phim đứng đầu danh sách được ưa thích cho các ngày cuối tuần. Năm 2015, chỉ có hai bộ phim Nhật Bản được công chiếu trên các rạp của Trung Quốc. Nhưng con số này năm 2016 là 11 bộ, trong số đó có 9 phim hoạt hình. Số lượng phim được công chiếu ở Trung Quốc dự kiến tăng mạnh khi quan hệ văn hóa giữa hai nước phát triển thời gian tới.
| “Your Name” ngỡ là một câu chuyện tình yêu nhưng không hẳn vậy... (Nguồn: Manganetworks) |
Câu chuyện trong “Your Name” đã giúp bộ phim hái ra tiền khi phản ánh tinh tế tâm tư người Nhật. Dùng ý tưởng hoán đổi hồn xác của hai cô cậu học sinh ở hai vùng địa lý để minh họa cho sự cô đơn và nỗi ám ảnh về thiên tai, “Your Name” ngỡ là câu chuyện tình yêu nhưng càng về cuối càng bộc lộ được nhiều tâm ý của đạo diễn.
Được công chiếu từ tháng 8/2016, hiện tại, doanh số công bố của bộ phim đạt hơn 19,7 tỷ Yên (tương đương 174 triệu USD), trở thành phim Nhật Bản ăn khách nhất năm 2016. Bộ phim vừa được trình chiếu tại Mỹ ngày 2/12 và một số nước châu Á khác.
Việc bộ phim này chạm tới trái tim của nhiều người dân Trung Quốc cho thấy vị trí của văn hóa Nhật Bản đã thay đổi đáng kể trong lòng xã hội Trung Quốc. Năm 2012, làn sóng chống Nhật lan rộng ở Trung Quốc khi xảy ra nhiều vụ tấn công nhà máy, thậm chí cả Đại sứ quán Nhật tại Bắc Kinh. Tranh chấp giữa hai nước xung quanh vấn đề quần đảo Điếu Ngư/Senkaku khiến hợp tác văn hóa hai nước trở nên căng thẳng. Các bộ phim của Nhật Bản bị cấm chiếu tại Trung Quốc trong hai năm 2013 và 2014. Năm 2015, Trung Quốc đã cấm chiếu 36 phim hoạt hình của Nhật Bản.
Động lực mới
Lý giải hiện tượng làn sóng văn hóa Nhật Bản trỗi dậy ở Trung Quốc, ông Patrick Poon, nhà nghiên cứu Trung Quốc của Tổ chức Ân xá quốc tế ở Hong Kong cho rằng vừa qua, quan hệ giữa Trung Quốc và Hàn Quốc có phần nóng lên khi Seoul quyết định triển khai Hệ thống Phòng thủ Khu vực Tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) của Mỹ. Bắc Kinh nhận định hành động này có thể nhằm do thám lãnh thổ của nước này. Để thể hiện sự không vừa lòng với Hàn Quốc, chính quyền Trung Quốc đã cấm nhập khẩu các bộ phim truyền hình nổi tiếng từ xứ sở kim chi và đình chỉ quá trình hợp tác sản xuất phim giữa hai nước. Hàng hóa xuất khẩu khác của Hàn Quốc sang Trung Quốc như mỹ phẩm cũng bị hạn chế.
Hình thức “cấm vận” về văn hóa này có thể sẽ kéo dài trong một thời gian và khiến giới trẻ ở Trung Quốc chuyển sự quan tâm sang nền công nghiệp phim của các nước khác. Văn hóa đại chúng của Nhật Bản vốn đã rất phổ biến trong khu vực, vì vậy, trong bối cảnh đặc biệt này, nó lại càng thu hút sự quan tâm của giới trẻ Trung Quốc.
Đạo diễn phim nổi tiếng Nhật Bản Yoji Yamada với bộ phim mới nhất sẽ được công chiếu tại Trung Quốc vào mùa Xuân tới tin tưởng phim ảnh có thể là một động lực mới cho những nỗ lực làm ấm quan hệ song phương Nhật – Trung trong năm 2017. Ông Yamada hy vọng, sau thành công của “Your Name”, ngày càng có nhiều bộ phim Nhật được trình chiếu ở Trung Quốc và ngược lại để người dân hai nước hiểu nhau hơn.
Năm 2017, hai nước sẽ kỷ niệm 45 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao. Các quan chức Nhật Bản hy vọng hai bên sẽ đạt được bước đột phá thực sự trong quan hệ ngoại giao nhằm giải quyết những khác biệt về vấn đề lãnh thổ và lịch sử chiến tranh.
Koichiro Takahashi, Giám đốc Quỹ Nhật Bản ở Trung Quốc cảm nhận rằng tình cảm của người dân Trung Quốc đối với Nhật Bản đã tốt hơn nhiều so với khoảng bốn năm trước đây, người dân Trung Quốc đã cởi mở hơn khi thưởng thức văn hóa Nhật Bản.
Còn với Fan Suning - sinh viên đại học năm nhất ở Nam Kinh, văn hóa đại chúng Nhật Bản đã trở thành những hình ảnh thân thuộc. Dù chưa bao giờ tới Nhật Bản nhưng mong muốn một ngày đặt chân tới xứ sở mặt trời mọc luôn mãnh liệt trong cô.