Qua 7 lần tổ chức, Liên hoan phim (LHP) tài liệu châu Âu và Việt Nam là sự kiện văn hóa lớn được đông đảo công chúng đón nhận. Liệu có sự khác biệt nào trong năm thứ 8 này không, thưa ông?
Ý thức được ý nghĩa của việc giao lưu văn hóa giữa Việt Nam và các nước châu Âu nên mỗi kỳ LHP chúng tôi đều cố gắng nâng cao chất lượng các phim tham dự để đáp ứng được nhu cầu khán giả. Năm nay, chúng tôi mang đến nhiều đề tài mới cùng với những tác phẩm có chất lượng tốt nhất. Ngoài việc đa dạng nội dung, chúng tôi cố gắng tuyển chọn nhiều phẩm đoạt giải cao ở trong nước, châu Âu và quốc tế. Bên cạnh phim của 10 quốc gia và vùng lãnh thổ, chúng tôi còn có các buổi chiếu dành cho phim của các nhà làm phim độc lập.
Năm nay, Việt Nam không chỉ có các tác phẩm của Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương mà còn trình chiếu những tác phẩm gây tiếng vang của Đài truyền hình VTV, VTC và sinh viên Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội. Chúng tôi lựa chọn phim dựa trên sự đa dạng, phản ánh chân thực, sinh động của cuộc sống của người Việt Nam. Việc trình chiếu các phim này tại LHP cũng là dịp giao lưu văn hóa và phổ biến nó đến đông đảo công chúng và bạn bè quốc tế.
| Đạo diễn, NSND. Nguyễn Như Vũ. (Ảnh: An Bình) |
Qua những mùa giao lưu làm phim với các nước châu Âu, theo ông, phim tài liệu Việt Nam đã có sự đổi mới rõ rệt nào?
Ở những LHP đầu, chúng tôi chỉ có những phim đóng khung thời gian giới hạn, phần lớn các phim đều sản xuất theo kiểu tuyên truyền. Người ta cũng nói phim tài liệu của Việt Nam có quá nhiều lời bình. Vì vậy, ở từng mùa LHP, chúng tôi đã kết hợp tổ chức các lớp đào tạo với sự tham gia của nhiều đạo diễn nổi tiếng. Và kết quả là chúng tôi đã có những bộ phim tiếp cận với phong cách làm phim của thế giới.
Dễ dàng nhận thấy ở những LHP tiếp theo, phim tài liệu Việt Nam tham gia đã cân nhắc nhiều hơn trong việc sử dụng lời bình, âm nhạc và độ dài trong phim cũng linh hoạt hơn. Điều này đã chứng tỏ chúng tôi đã có những bước đổi mới ngoạn mục qua từng mùa LHP. Tôi tin khán giả năm nay sẽ cảm nhận được những sự thay đổi nhất định và nhận ra phim tài liệu Việt Nam đã có sức sống hoàn toàn mới.
“Đầu ra” cho phim tài liệu vẫn đang là bài toán khó chung cho các nhà phim trên thế giới. Ở Việt Nam, Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương đang gỡ khó như thế nào?
Phim tài liệu là một thể loại kén khán giả nhưng không phải là không có khán giả. Bằng chứng là phim tài liệu của chúng tôi qua hơn 60 năm sản xuất vẫn có lượng khán giả trung thành qua nhiều thế hệ. Hơn nữa, qua 7 kỳ LHP, chúng tôi đã được giao lưu và học tập được các cách làm phim của nhiều nước châu Âu và chúng tôi cũng tìm cách đa dạng đầu ra cho các phim của mình. Nếu như trước đây chúng tôi gần như chỉ sản xuất phim đặt hàng thì hiện nay đã cố gắng sản xuất các phim có thể đưa ra được rạp.
Điển hình là mới đây bộ phim Chuyện ngày hôm qua do Hãng sản xuất đã đưa ra rạp bán vé và nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của khán giả. Đây là một tín hiệu rất mừng, biểu hiện cho sự đổi mới của chính Hãng phim từ việc tuyển chọn đề tài, cách làm phim, đến việc nghiên cứu về thị trường và chọn khung thời lượng. Việc phim tài liệu “Chuyện ngày hôm qua” đưa ra rạp cũng không phải nhằm mục đích kinh doanh. Để sản xuất bộ phim dài 75 phút này về ban nhạc Bức tường, chúng tôi đã nhận được sự tài trợ của nhiều cá nhân, tổ chức với mong muốn phim có thể đến với số đông khán giả.
| Poster bộ phim tài liệu về Ban nhạc Bức Tường. (Nguồn: BTC) |
Đang có xu hướng các nhà phim độc lập tìm cách để có thể đưa phim ra rạp. Liệu có hạn chế nào đối với Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương khi là hãng phim duy nhất được nhà nước bao cấp?
Phim tài liệu là thể loại rất khó làm, khó sản xuất và khó kinh doanh để có thể thu hồi vốn. Cái này là thực tế trên cả thế giới chứ không riêng Việt Nam. Hãng chúng tôi có thuận lợi là được nhà nước quan tâm và chi tiền sản xuất. Đương nhiên các đề tài của chúng tôi phải phục vụ các nhiệm vụ mà Nhà nước giao phó, tuy nhiên các đề tài của chúng tôi đang ngày càng mở rộng và không có bất cứ hạn chế nào.
Chúng tôi tự hào vì có một quy trình sản xuất phim rất khắt khe, từ ý tưởng đến kịch bản đều có các Hội đồng thẩm định kỹ lưỡng. Tuy nhiên, theo tôi, sự thẩm định này không có gì cản trở sức sáng tạo của các nhà làm phim. Gần đây, những phim của chúng tôi đã đề cập đến nhiều vấn đề khác lạ so với trước đây như những thăng trầm của lịch sử, những vụ án từng bị nâng lên đặt xuống nhiều lần, đề tài tham nhũng... Những bộ phim này cũng xuất hiện tại LHP năm nay.
Xin cảm ơn ông!