Quá trình bình thường hoá quan hệ Việt-Mỹ đầy chông gai nhưng kết quả lại rất xứng đáng

Nhân dịp kỷ niệm 25 năm bình thường hoá quan hệ Việt-Mỹ (1995-2020), được sự đồng ý của Lãnh đạo Bộ Ngoại giao, Vụ Thi đua Khen thưởng & Truyền thống Ngoại giao phối hợp với Vụ châu Mỹ và Đoàn Thanh niên Bộ tổ chức buổi tọa đàm. Sự kiện có sự góp mặt của ông Lê Chí Dũng, Vụ trưởng Vụ châu Mỹ; ông Nguyễn Đắc Thành, Quyền Vụ trưởng Vụ Thi đua Khen thưởng & Truyền thống Ngoại giao, cùng đông đảo các cán bộ ngoại giao, cán bộ trẻ và sinh viên Học viện Ngoại giao.

Trong khoảng 3 tiếng đồng hồ, Đại sứ Lê Văn Bàng - nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Đại sứ đầu tiên của Việt Nam tại Mỹ đã chia sẻ về những kinh nghiệm trong hoạt động đối ngoại cũng như các vấn đề trong quan hệ Việt-Mỹ.

Thuật lại chi tiết về quá trình nỗ lực bình thường hóa quan hệ giữa 2 nước, Đại sứ Lê Văn Bàng cho biết, ý tưởng bình thường hóa quan hệ song phương đã được manh nha từ những năm đầu sau giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước (1975).

Dưới lời kể của Đại sứ, thời gian đầu, Việt Nam và Mỹ đã có rất nhiều cuộc đàm phán, nhưng không đạt được kết quả khả thi. Đặc biệt, Mỹ dưới chính quyền Tổng thống Ronald Reagan đã thực hiện chính sách “bế quan tỏa cảng” và coi Việt Nam là kẻ thù, liên tục gây sức ép với Việt Nam về vấn đề Campuchia.

Đến cuối những năm 1980, khi Chiến tranh Lạnh dần kết thúc và quan hệ Mỹ-Trung Quốc xuất hiện những mâu thuẫn và cạnh tranh chiến lược, Mỹ mới bắt đầu đẩy mạnh quá trình bình thường hóa quan hệ với Việt Nam. Thêm vào đó, tại Đại hội Đảng lần thứ VI, Đảng ta đã quyết định thúc đẩy quá trình đổi mới đất nước, mở cửa thị trường, phá thế bao vây cấm vận, bình thường hóa với các đối tác, đặc biệt là với Mỹ.

Đại sứ Lê Văn Bàng cho biết, bước đầu, hai bên đã giải quyết những khó khăn lớn như sự thù địch thời hậu chiến tranh, giải quyết hậu quả chiến tranh... Thế nhưng, những "vết hằn" mà chiến tranh để lại trong lòng nước Mỹ còn nặng nề, khiến hai bên không thể hiểu hết lòng nhau, dẫn đến những nghi kỵ, khiến cho quá trình đàm phán diễn ra ngày càng khó khăn.

Tuy nhiên, với những nỗ lực không ngừng từ cả hai bên, ngày 3/2/1994, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Bill Clinton tuyên bố gỡ bỏ hoàn toàn cấm vận Việt Nam. Hai nước bắt đầu mở văn phòng liên lạc từ cuối tháng 1/1995. Đây là động thái mở đầu cho việc bình thường hóa quan hệ Việt Nam-Mỹ.

Ngày 11/7/1995, Tổng thống Mỹ Bill Clinton tuyên bố bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam. Cùng ngày (sáng 12/7/1995 theo giờ Việt Nam), Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt thông báo quyết định bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa 2 nước.

Nhận xét về quá trình bình thường hóa quan hệ Việt-Mỹ, Đại sứ Lê Văn Bàng nói đây là một chặng đường dài, đầy chông gai với hàng loạt cuộc đàm phán căng thẳng, những sự thương lượng, thỏa hiệp, cân nhắc lợi ích quốc gia phức tạp.

Tuy nhiên, những chông gai đó đã đem lại "quả ngọt". Bằng chứng là quan hệ song phương Việt Nam-Mỹ đang phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết về tất cả mọi mặt. Đại sứ cũng bày tỏ hy vọng rằng, trong tương lai, quan hệ hai nước sẽ ngày một bền chặt hơn nữa.

Chia sẻ một số bài học kinh nghiệm đúc rút từ những năm tháng gắn bó với ngành ngoại giao, Đại sứ Lê Văn Bàng nhấn mạnh cán bộ ngoại giao luôn phải đặt lợi ích quốc gia-dân tộc lên hàng đầu. Các cán bộ không được ngừng nghiên cứu, học tập và tự rèn luyện bản thân. Song song với đó, người làm ngoại giao phải có sự kết hợp linh hoạt giữa lý thuyết và thực tiễn, để nâng cao kỹ năng thực hành, tổ chức và thực hiện.

Tại sự kiện, cuốn hồi ký “20 năm bình thường hoá quan hệ Việt-Mỹ 1975-1995” do Đại sứ Lê Văn Bàng chắp bút cũng đã được giới thiệu.

Cuốn sách đưa ra những đánh giá, phân tích đầy đủ nhất dựa trên hồi ức của người trong cuộc về quá trình 20 năm bình thường hóa quan hệ giữa hai nước và xuyên suốt 5 đời Tổng thống Mỹ. Đây cũng được xem như là món quà tâm huyết, được chắt lọc trong thời gian hoạt động đối ngoại của Đại sứ Lê Văn Bàng dành tặng Bộ Ngoại giao và thế hệ cán bộ trẻ.

Buổi tọa đàm diễn ra thành công tốt đẹp, trong không khí vui vẻ, cởi mở, có sự trao đổi sôi nổi giữa Đại sứ và các đại biểu tham dự. Hơn hết, tọa đàm đã mang đến nhiều bài học lịch sử về công tác đối ngoại, cũng như những bài học ý nghĩa cho các cán bộ ngoại giao, đặc biệt là các cán bộ trẻ.