| Đại sứ Việt Nam tại Ukraine Hồ Đắc Minh Nguyệt. |
Xin Đại sứ cho biết mục đích, ý nghĩa chuyến thăm chính thức VN của Thủ tướng Ukraine N.Azarov?
Chuyến thăm chính thức VN của Thủ tướng Ukraine Mykola Azarov, từ 15-16/11, là chuyến thăm đầu tiên của Thủ tướng Bạn tới nước ta trong lịch sử 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1/1992). Chuyến thăm góp phần quan trọng tăng cường, củng cố và làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác, đối tác toàn diện giữa hai nước đã được thiết lập trong chuyến thăm cấp nhà nước VN của Tổng thống Viktor Yanukovych (tháng 3/2011) và đã được nâng lên một tầm cao mới trong chuyến thăm Ukraine của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (tháng 10/2011). Đây là một bước tiếp tục thực hiện cơ chế trao đổi đoàn cấp cao thường niên giữa hai nước đã được hình thành từ năm 2011.
Chuyến thăm cũng nhằm tăng cường hợp tác kinh tế - thương mại, đầu tư giữa hai nước tuy đã khởi sắc nhưng còn nhiều tiềm năng và chưa đáp ứng được nhu cầu, mong muốn của cả hai bên. Trong khuôn khổ chuyến thăm, Thủ tướng Azarov sẽ tham dự diễn đàn doanh nghiệp VN – Ukraine với sự có mặt của 50 doanh nghiệp lớn của hai nước trong các lĩnh vực khoáng sản, dầu khí, điện lực, hàng không, cơ sở hạ tầng… Điều này cho thấy sự quan tâm và nỗ lực của hai Chính phủ cũng như cộng đồng doanh nghiệp hai nước trong việc đẩy mạnh hợp tác trên lĩnh vực kinh tế, thương mại.
Theo Đại sứ, VN có vị trí như thế nào trong chính sách đối ngoại của Ukraine?
Chính quyền Ukraine hiện nay thực hiện đường lối đối ngoại “đa vector”, rộng mở hơn và tương đối cân bằng Đông - Tây. Đặc biệt, nước này triển khai mạnh hướng đối ngoại châu Á – Thái Bình Dương – nơi mà họ đánh giá là trung tâm kinh tế và quyền lực mới trên thế giới. Chính sách đối ngoại này của Ukraine đã được chứng tỏ trên thực tế. Chỉ 5 tháng sau khi lên cầm quyền, Tổng thống Yanukovych đã thực hiện chuyến thăm một số nước châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản. Năm ngoái, VN là nước Đông Nam Á đầu tiên mà Tổng thống Yanukovych tới thăm trong chuyến công du 3 nước gồm VN, Singapore và Brunei.
Ở Đông Nam Á, tôi cho rằng Bạn coi trọng nhất quan hệ với VN bởi mấy lý do. Một là, VN và Ukraine có quan hệ truyền thống từ thời Liên Xô. Hai là, VN có một vị trí rất xứng đáng ở khu vực châu Á- Thái Bình Dương và trong ASEAN. Vai trò và tiếng nói của VN cũng tăng trên trường quốc tế. Ba là, giữa hai nước có nhiều điểm mạnh về kinh tế có thể bổ sung cho nhau, hoàn toàn không loại trừ nhau. Trong khi VN mạnh các mặt hàng nông sản thì Ukraine mạnh về các mặt hàng công nghiệp. Ngay cả về mặt diện tích, nhân lực hai bên cũng bổ sung cho nhau. Dân số Ukraine có khoảng 46 triệu người nhưng diện tích gấp đôi VN.
Một yếu tố quan trọng nữa vun đắp cho quan hệ hợp tác VN - Ukraine là tình cảm vốn có giữa hai nước trong quá khứ. Hàng trăm chuyên gia quân sự Ukraine đã sang giúp VN trong thời kỳ đấu tranh giải phóng dân tộc. Hàng chục nghìn thanh niên VN đã được đào tạo tại Ukraine. Tôi nghĩ đây là những nhân tố mà Ukraine không có được với những nước khác ở khu vực Đông Nam Á và là điều kiện hết sức thuận lợi cho quan hệ hai nước
Đại sứ đánh giá như thế nào về quan hệ hợp tác giữa hai nước thời gian gần đây?
Tôi cho rằng quan hệ giữa hai nước phát triển năng động, theo chiều hướng đi lên, nhất là trong hai năm qua. Hai bên đã hình thành cơ chế trao đổi đoàn cấp cao và cấp cao nhất; trao đổi đoàn giữa các Bộ, ngành cũng diễn ra nhộn nhịp. Hai nước phối hợp chặt chẽ, ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn và tổ chức quốc tế. Tôi nhớ là chưa có một trường hợp nào mà Ukraine không ủng hộ VN và ngược lại.
Hợp tác kinh tế - thương mại cũng có nhiều khởi sắc. Kim ngạch thương mại hàng năm tăng 15-17% . Năm 2011, theo số liệu của hải quan Ukraine, kim ngạch thương mại song phương đạt khoảng 360 triệu USD, trong đó VN xuất 260 triệu USD. 9 tháng đầu năm nay, con số này đã đạt 185 triệu USD, tăng 17% so với năm 2011.
Trong 20 năm qua, hai nước đã ký khoảng 50 văn bản hợp tác, gồm các hiệp định cấp Nhà nước, Chính phủ và cấp bộ ngành. Có thể thấy cơ sở pháp lý của mối quan hệ là tương đối vững. Trong chuyến thăm của Thủ tướng Azarov lần này, dự kiến hai nước sẽ ra Thông cáo chung VN – Ukraine, ký thỏa thuận hợp tác giữa Đảng Cộng sản VN và Đảng Khu vực của Ukraine nhằm hỗ trợ cho việc phát triển quan hệ cấp Nhà nước, cấp Chính phủ giữa hai nước. Bên cạnh đó, hai bên sẽ ký một số văn kiện hợp tác trong lĩnh vực kiểm dịch thực vật, du lịch, y tế.
Nông nghiệp là lĩnh vực hợp tác nhiều triển vọng. Hai nước có thể tăng cường hợp tác theo hướng đưa lao động VN sang làm việc tại Ukraine hoặc sử dụng lực lượng địa phương và công nghệ nông nghiệp của VN. Để làm được điều này cần có một khung pháp lý rõ ràng. Hai bên cần phải ký hiệp định về bảo vệ động thực vật, hiệp định khung về hợp tác lao động… Giáo dục – đào tạo là lĩnh vực hợp tác truyền thống và còn nhiều triển vọng. Ukraine có nhiều trường đại học đạt chuẩn quốc tế. Hiện mỗi năm Ukraine dành cho VN khoảng 25 học bổng. Cùng với việc hai nước đã ký Hiệp định liên Chính phủ về hợp tác giáo dục – đào tạo, tôi cho rằng trong tương lai số du học sinh VN tại Ukraine sẽ tăng.
Văn hóa, du lịch cũng là những lĩnh vực hợp tác đầy hứa hẹn và cần tăng cường hơn nữa. Hai nước đã ký Hiệp định hợp tác du lịch từ năm 2000 và đã mở đường bay thẳng Kiev – T.P Hồ Chí Minh trong năm 2011. Nhiều doanh nhân VN tại Ukraine đã đầu tư vào các điểm du lịch nổi tiếng trong nước. Gần đây, các hoạt động trao đổi văn hóa nghệ thuật diễn ra khá sôi động với Những ngày Văn hóa VN tại Ukraine (14-18/10) và Những ngày Văn hóa Ukraine tại VN (9-13/11).
Hợp tác năng lượng là hướng hợp tác quan trọng được triển khai hiệu quả ở các công trình thủy điện lớn như Hòa Bình, Thác Mơ, Yaly, đường dây 500KV. VN bắt đầu triển khai thực hiện chương trình điện hạt nhân và tôi nghĩ rằng không loại trừ sẽ có hợp tác giữa VN với Nga và Ukraine trong lĩnh vực này.
Hàng không là lĩnh vực mới mà phía Ukraine rất mong muốn hợp tác với VN. Ukraine có tổ hợp sản xuất máy bay từ thời Xô Viết – Tổ hợp Antonov - chuyên sản xuất máy bay vận tải siêu lớn, máy bay chở khách liên khu vực. Nhân chuyến thăm của Thủ tướng Azarov, Antonov sẽ giới thiệu một loại máy bay chở khách tại sân bay Nội Bài.
Xin Đại sứ cho biết tình hình cộng đồng VN tại Ukraine?
Cộng đồng VN tại Ukraine có khoảng 10.000 người. So với nhiều nước ở châu Âu thì cộng đồng này không lớn, nhưng được đánh giá là cộng đồng người VN ở nước ngoài kiểu mẫu. Bà con rất đoàn kết và sinh hoạt tập trung trong nhiều hội đoàn có tổ chức tốt như Hội người VN, Hội Doanh nhân VN…
Cộng đồng người Việt tại Ukraine luôn hướng về Tổ quốc, tham gia tích cực vào các hoạt động từ thiện trong nước và Đại sứ quán kêu gọi như phong trào ủng hộ các chiến sĩ ở đảo Trường Sa, ủng hộ đồng bào lũ lụt miền Trung... Có một điều đáng chú ý là nhiều doanh nghiệp Việt kiều đã về nước đầu tư.
Tuy nhiên, do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế ở châu Âu và thế giới, cộng đồng người VN tại Ukraine đang có những khó khăn nhất định trong việc làm ăn, buôn bán. Bên cạnh đó, một số bà con gặp khó khăn về thủ tục giấy tờ, nhận thẻ định cư của Ukraine. Vấn đề này đã được đề cập ở các cấp khác nhau, qua các kênh khác nhau. Đại sứ quán VN tại Ukraine trong thời gian vừa qua cũng đã phối hợp với các cơ quan chức năng của bạn để tháo gỡ vấn đề này, tạo điều kiện cho bà con cư trú lâu dài, ổn định và hợp pháp tại Ukraine.
Xin cảm ơn Đại sứ!
Nguyễn Mai (thực hiện)