Quan hệ Taliban với các nước vùng Vịnh: Thực tế hay thực dụng?

Hà Nam
Với việc thành lập chính phủ mới ở Afghanistan, Taliban sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm đồng minh. Những bước đi đầu tiên hẳn sẽ là tìm kiếm quan hệ với các quốc gia vùng Vịnh như Saudi Arabia, UAE và Qatar.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Việc Taliban giành lại quyền kiểm soát toàn bộ Afghanistan, cũng như công bố thành lập chính phủ mới gồm những gương mặt kỳ cựu, từng chiến đấu nhiều năm trong lực lượng này đã tạo ra những hành động và phản ứng khác nhau từ phía các nước trên thế giới.

Chính phủ mới vừa được Taliban công bố với nhiều nhân vật chủ chốt trong chính quyền Taliban từ năm 1996. (Nguồn: AFP)
Chính phủ mới vừa được Taliban công bố với nhiều nhân vật chủ chốt trong chính quyền Taliban từ năm 1996. (Nguồn: AFP)

Chính quyền mới ở Afghanistan hiện đang muốn thúc đẩy nhanh chóng việc thiết lập quan hệ với các quốc gia khác, đặc biệt là với các nước Hồi giáo khác, trong đó là các quốc gia vùng Vịnh. Thế nhưng, đây không phải là điều dễ dàng.

Những bước tiến chậm rãi

Kể từ khi chính quyền tại Kabul sụp đổ vào hôm 15/8, Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), những quốc gia có ảnh hưởng lớn nhất tại khu vực, vẫn tỏ thái độ dè chừng trước Taliban và chưa đưa ra nhiều phát biểu công khai về các kế hoạch liệu có thiết lập quan hệ với chính quyền mới ở Afghanistan trong tương lai hay không.

Riyadh và Abu Dhabi đã hạn chế phản ứng trước sự tiếp quản của Taliban và đưa ra quan điểm rằng, họ sẽ tôn trọng sự lựa chọn của người dân Afghanistan và thúc giục Taliban đẩy mạnh an ninh và ổn định cho đất nước.

Bộ Ngoại giao Saudi Arabia chỉ đưa ra một thông cáo khẳng định: “Vương quốc Saudi Arabia luôn ủng hộ các lựa chọn do nhân dân Afghanistan đưa ra trên tinh thần tự nguyện”. Trong khi đó, UAE lại sẵn sàng cho cựu Tổng thống Ashraf Ghani và gia đình trú ẩn, sau khi ông Ghani buộc phải chạy trốn khỏi Afghanistan.

Việc Riyadh và Abu Dhabi ngần ngại với Taliban cũng khá dễ hiểu bởi quan hệ giữa hai quốc gia với lực lượng này đã trải qua nhiều thăng trầm, nhưng nghiêng về phần trầm hơn.

Trong quá khứ, Saudi Arabia và UAE là hai trong số bốn quốc gia duy nhất trên thế giới, bên cạnh Pakistan và Turkmenistan, công nhận tính hợp pháp của chế độ Taliban. Saudi Arabia vốn là một trong hai đồng minh quan trọng nhất của Taliban ngay từ khi mới thành lập. Những khoản hỗ trợ tài chính khổng lồ từ Riyadh đã giúp phong trào này lật đổ thành công chính quyền tại Kabul để thiết lập nên Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan (IEA) vào ngày 27/9/1996.

Tuy nhiên, quan hệ giữa hai bên xuống dốc nhanh chóng trong năm 1998, sau khi Taliban từ chối yêu cầu của Saudi Arabia về việc dẫn độ Osama Bin Laden, công dân nước này và là thủ lĩnh của mạng lưới khủng bố Al-Qaeda. Bin Laden thường xuyên kích động các phần tử đối lập chống lại Hoàng gia Saudi Arabia và đã bị tước quốc tịch từ năm 1994.

Các quốc gia vùng Vịnh sẽ không dễ gì mà sớm công nhận chính quyền mới của Taliban. (Nguồn: sachkhabrain.com)
Các quốc gia vùng Vịnh sẽ không dễ gì mà sớm công nhận chính quyền mới của Taliban.

Sau cuộc tấn công khủng bố ngày 11/9/2001, Saudi Arabia và UAE đồng loạt cắt đứt quan hệ với chế độ Taliban và chuyển sang hỗ trợ đắc lực cho chiến dịch can thiệp quân sự của Mỹ cùng đồng minh tại Afghanistan.

Kể từ đó tới nay, hai quốc gia có ảnh hưởng nhất vùng Vịnh này đều không duy trì bất kỳ kênh liên lạc nào với Taliban và cũng không tham gia vào các cuộc đàm phán có sự tham dự của lực lượng này tại Qatar.

Phản ứng trái ngược của Qatar

Khác với UAE và Saudi Arabia, Qatar - quốc gia từng đăng cai tổ chức nhiều vòng đàm phán giữa Taliban với Mỹ và chính quyền Kabul cũ - vẫn tiếp tục bày tỏ thái độ ôn hòa với phong trào này và hỗ trợ đắc lực cho quá trình tái thiết Afghanistan.

“Thế giới cần tôn trọng tình hình hiện tại ở Afghanistan và không nên áp dụng các biện pháp cô lập họ (tức Taliban)”, Cựu Ngoại trưởng Qatar Hamad Bin Jassim Al Thani viết trên trang Twitter cá nhân vào hôm 25/8.

Từ năm 2013, Taliban đã được cấp phép để thiết lập văn phòng đại diện duy nhất của mình tại thủ đô Doha nhằm mở đường cho các cuộc thương lượng với phía Mỹ.

Tin liên quan
Taliban công bố chính phủ mới: Bản chất xem ra khó dời Taliban công bố chính phủ mới: Bản chất xem ra khó dời

Khi Taliban chiếm quyền kiểm soát thủ đô Kabul, Qatar đã nhận lời hỗ trợ phong trào này về mặt kỹ thuật và hậu cần trong quá trình vận hành sân bay quốc tế Hamid Karzai.

Doha cũng tích cực hỗ trợ Mỹ và các nước thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) hoàn thành chiến dịch sơ tán người dân ra khỏi Afghanistan. Ít nhất 43.000 người - tức hơn 40% trong tổng số 113.500 người được quân đội Mỹ di tản khỏi Afghanistan từ ngày 14/8 - đã quá cảnh tại Qatar.

Chính quyền nước này còn nâng cấp căn cứ quân sự Al-Udeid và một số khu căn hộ phục vụ cho giải bóng đá World Cup 2022, nhằm chuyển đổi mục đích sử dụng thành nơi tiếp nhận tạm thời người di tản. Hãng hàng không quốc gia Qatar Airways cũng điều động 10 phi cơ để đưa người di tản từ sân bay quốc tế Hamad sang các nước khác.

Việc duy trì quan hệ hữu nghị với cả Taliban và Mỹ vốn là một phần của chiến lược ngoại giao trung gian hòa giải do Doha triển khai trong nhiều thập kỷ trở lại đây.

Nhằm duy trì vị thế trung lập, ngoài Taliban, Qatar còn mở rộng quan hệ với nhiều chủ thể “gây tranh cãi” khác trong khu vực. Sự gắn kết với Iran, phong trào Huynh đệ Hồi giáo hay lực lượng Hamas là lý do chính đưa tới một loạt những căng thẳng ngoại giao giữa Doha và các nước Arab vùng Vịnh từ năm 2017 tới nay.

Triển vọng tương lai

Nhiều chuyên gia khẳng định, các nước Arab vùng Vịnh sẽ tiếp tục chờ đợi các động thái từ phía phương Tây, trước khi đưa ra quyết định cuối cùng về việc công nhận chính quyền mới do Taliban lập nên.

Trên thực tế, chính quyền Qatar chưa bao giờ cho phép Taliban giương cờ tại cơ quan đại diện ở Doha và biểu ngữ “Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan” cũng bị cấm treo.

Qatar hiện là nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ tại Trung Đông, cho thấy mức độ phụ thuộc không nhỏ của Doha vào Washington. Để duy trì vị thế trung lập, Doha vẫn sẽ giữ liên lạc với Taliban, nhưng khả năng tiến xa hơn trong quan hệ giữa hai bên sẽ khó khả thi, nhất là khi Qatar vẫn còn phải chờ các động thái của Mỹ.

UAE và Saudi Arabia cũng sẽ không vội vàng trong quan hệ với chính quyền mới do Taliban lãnh đạo. Trong những năm gần đây, cả hai đều đang cố gắng thu hút thêm các nguồn đầu tư nước ngoài nhằm giảm bớt sự phụ thuộc của nền kinh tế vào nguồn cung dầu mỏ.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Thái tử của Saudi Arabia Mohammed bin Salman đã thực hiện nhiều chiến dịch cải cách văn hóa nhằm biến quốc gia này thành một xã hội tự do và cởi mở. Đơn cử, nước này đã dỡ bỏ lệnh cấm phụ nữ lái xe cũng như thu hẹp các quy định về “hệ thống giám hộ”.

Afghanistan: Taliban công bố chính phủ mới, Thổ Nhĩ Kỳ thận trọng, Mỹ và Nga lên tiếng

Afghanistan: Taliban công bố chính phủ mới, Thổ Nhĩ Kỳ thận trọng, Mỹ và Nga lên tiếng

Ngày 7/9, người phát ngôn của Taliban Zabihullah Mujahid bắt đầu công bố Thủ tướng và các thành viên đầu tiên của chính phủ mới ...

Báo cáo do Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) công bố ngày 26/2/2021 cũng khẳng định, UAE đã đạt được rất nhiều thành tựu mới trong công cuộc cải cách nhằm trao thêm quyền cho phụ nữ.

Nối lại quan hệ với Taliban một cách công khai sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ tới các nỗ lực cải cách của Riyadh và Abu Dhabi.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng khẳng định, Saudi Arabia và UAE có thể sẽ sử dụng các phương thức gián tiếp để hối thúc Taliban theo đuổi chính sách tôn giáo ôn hòa.

Nền kinh tế Afghanistan hiện đang trên bờ vực sụp đổ nên quyền lực về tài chính của hai quốc gia vùng Vịnh là một công cụ hữu hiệu để ép buộc Taliban cải cách đường lối.

Giới phân tích sẽ cần thêm rất nhiều thời gian để đưa ra đánh giá về các thay đổi tiềm năng trong quan hệ giữa chính quyền tương lai tại Kabul và các quốc gia vùng Vịnh.

Afghanistan: Qatar sẽ không dễ dàng công nhận chính phủ Taliban

Afghanistan: Qatar sẽ không dễ dàng công nhận chính phủ Taliban

Trong một cuộc phỏng vấn mới đây, Trợ lý Ngoại trưởng Qatar Lolwah al-Khater khẳng định, nước này sẽ không nhanh chóng đưa ra công ...

LHQ quan ngại về quyền của phụ nữ Afghanistan dưới thời Taliban

LHQ quan ngại về quyền của phụ nữ Afghanistan dưới thời Taliban

Theo nguồn tin của Liên hợp quốc (LHQ) từ Kabul, Taliban đã phớt lờ cam kết sẽ tôn trọng quyền của phụ nữ Afghanistan.

(theo DW/Reuters)

Bài viết cùng chủ đề

Tình hình Afghanistan

Xem nhiều

Đọc thêm

Quản trị an ninh phi truyền thống trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Quản trị an ninh phi truyền thống trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Những nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống trên thế giới xuất hiện rất nhiều ở Việt Nam với tác hại vô cùng nghiêm trọng, đặt ra yêu ...
Trừng phạt Nga hay cuộc 'chiến tranh kinh tế' tổng lực của phương Tây trên khắp thế giới

Trừng phạt Nga hay cuộc 'chiến tranh kinh tế' tổng lực của phương Tây trên khắp thế giới

Các vòng trừng phạt Nga, có thể ít tác động tới chủ thể, nhưng một cuộc 'chiến tranh kinh tế' tổng lực của phương Tây đã khiến toàn thế giới ...
Tăng cường nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam

Tăng cường nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam

Nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Hội Nhà báo Việt Nam, Thường trực Hội đã có nhiều cách làm sáng tạo đem lại hiệu quả thiết ...
Dự án y tế AI giảm gánh nặng chữa bệnh cho cư dân bản địa Australia

Dự án y tế AI giảm gánh nặng chữa bệnh cho cư dân bản địa Australia

Dự án y tế Healthy Connections nhằm giải quyết những thách thức trong việc tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản của cư dân vùng hẻo lánh ở phía ...
Trung Quốc 'ra đòn' mới, căng thẳng với EU đã tiến đến sản phẩm sữa

Trung Quốc 'ra đòn' mới, căng thẳng với EU đã tiến đến sản phẩm sữa

Ngày 22/11, Trung Quốc thông báo mở rộng cuộc điều tra chống trợ cấp đối với các sản phẩm sữa nhập khẩu từ Liên minh châu Âu (EU).
Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Mê mẩn khung cảnh của cung đường bao biển đẹp nhất Việt Nam ở Quảng Ninh

Tuyến đường bao biển nối Hạ Long và Cẩm Phả (Quảng Ninh) được đánh giá là một tuyến đường ven biển đẹp nhất Việt Nam bởi có sự kết hợp ...
Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary tuyên bố 'ngó lơ' lệnh bắt giữ quốc tế với Thủ tướng Israel

Thủ tướng Hungary Viktor Orbán ngày 22/11 lên tiếng chỉ trích Tòa án hình sự quốc tế (ICC) về việc phát lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga đẩy nhanh tốc độ tiến quân ở Ukraine, Hạ viện vung mạnh tiền cho quốc phòng

Nga chuẩn bị đối phó với bất kỳ diễn biến nào liên quan tình hình xung đột Ukraine, dù luôn ưu tiên và đã sẵn sàng cho các biện pháp hòa bình.
Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un: Thế giới đang chứng kiến sự hỗn loạn và bạo lực nhất kể từ Thế chiến II

Chủ tịch Triều Tiên cho rằng, các mối quan hệ quốc tế đã vượt quá điểm bùng nổ nguy hiểm và biến thành những cuộc xung đột vô cùng thảm khốc.
Ukraine báo động tấn công tên lửa tại nhiều tỉnh, Nga kêu gọi IAEA giám sát Kiev trong lĩnh vực hạt nhân

Ukraine báo động tấn công tên lửa tại nhiều tỉnh, Nga kêu gọi IAEA giám sát Kiev trong lĩnh vực hạt nhân

Rạng sáng ngày 22/11, nhiều tỉnh của Ukraine đã đồng loạt phát báo động phòng không kéo dài nhiều giờ liên quan đến khả năng bị tấn công bằng tên lửa đạn đạo.
Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Bị IAEA ra nghị quyết 'sửa lưng', Iran lấy hạt nhân ra dọa

Iran tuyên bố sẽ khởi động một loạt máy ly tâm mới và tiên tiến để đáp trả việc IAEA ra nghị quyết yêu cầu Tehran cải thiện hợp tác.
Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Báo động từ HĐBA LHQ: 70% dân số Syria cần viện trợ nhân đạo

Phó đặc phái viên LHQ Najat Rochdi cho biết 2024 'sẽ là năm đẫm máu nhất' tại Syria trong vòng 4 năm qua.
Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Mỹ cho phép Ukraine tấn công sâu vào lãnh thổ Nga: ‘Đèn xanh’ nháy chậm?

Việc Ukraine sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ tấn công quân sự trên đất Nga có thể chuyển xung đột sang giai đoạn quyết liệt hơn.
Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Hội nghị thượng đỉnh G20: Cam kết, xu thế và động lực

Trong bối cảnh địa chính trị phân hóa sâu sắc, xung đột leo thang và biến đổi khí hậu, Thượng đỉnh G20 rất được trông đợi.
Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Chuyến thăm đa mục đích của Tổng thống Indonesia

Tân Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kéo dài nhiều ngày với quy mô lớn.
Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị thượng đỉnh bất thường các nước Arab và Hồi giáo: Nỗ lực ngăn xung đột lan rộng

Hội nghị đã thể hiện rõ ý chí và cam kết của nhiều quốc gia trong việc ủng hộ người Palestine và tìm kiếm các giải pháp lâu dài.
Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Thế giới sẽ phải thích ứng với một nước Mỹ rất khác

Những thay đổi dưới thời Trump 2.0 sẽ tác động nhiều mặt tới nước Mỹ và thế giới.
Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Malaysia-Trung Quốc: Thắt chặt tình thân

Chuyến thăm Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia phản ánh mong muốn tăng cường quan hệ song phương toàn diện, đặc biệt là kinh tế và thương mại.
Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Hợp tác Mekong - Mỹ sẽ ra sao khi Tổng thống đắc cử Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Sự trở lại của Tổng thống đắc cử Donald Trump mang nhiều hàm ý cho nước Mỹ và thế giới. Châu Á – Thái Bình Dương trong đó có tiểu vùng Mekong cũng không nằm ...
‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

‘Cú nổ’ chấn động lịch sử, từ bạn hóa thù giữa Mỹ và Iran

Quan hệ giữa Mỹ và Iran, từng là đồng minh thân cận thời đầu Chiến tranh Lạnh, đã biến thành đối đầu kéo dài hàng thập kỷ.
Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Ông Donald Trump: Hành trình ‘vượt ngàn chông gai’, đeo đuổi khát vọng trở lại Nhà Trắng

Cuộc đua vào Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Kamala Harris của đảng Dân chủ và Donald Trump của đảng Cộng hòa sẽ 'ngã ngũ' trong ngày 5/11 (giờ Mỹ).
Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Nhà Trắng và những điều đặc biệt về các Tổng thống Mỹ

Còn 2 ngày nữa Nhà Trắng sẽ xác định được chủ nhân mới thay thế đương kim Tổng thống Joe Biden. Đó sẽ là ứng viên đảng Dân chủ Kamala Harris hoặc chủ cũ, ông ...
Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Điều đặc biệt của bầu cử Mỹ

Các cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ luôn mang nhiều yếu tố bất ngờ, kịch tính, thậm chí có khả năng thay đổi cục diện vào phút chót.
Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Bầu cử Mỹ 2024: Quyền lực và giới hạn của Tổng thống Mỹ

Theo Hiến pháp Mỹ, ứng cử viên Tổng thống phải nhiều hơn 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trên 14 năm, được sinh ra tại Mỹ và là công dân Mỹ.
Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Một Iran 'rất khác' sẽ khiến ông Trump phải đau đầu!

Rất có thể chính sách 'gây áp lực tối đa' của Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ không còn tác dụng với Iran khi ở thời điểm hiện nay.
Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Ông Donald Trump 'tái xuất': Cục diện Nam bán cầu có đảo chiều?

Sự trở lại của ông Donald Trump không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong chính trị Mỹ mà còn hứa hẹn ảnh hưởng sâu rộng đến khu vực Nam bán cầu.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Phiên bản di động