Trung Quốc là đồng minh quan trọng hàng đầu của Triều Tiên, cũng là nguồn viện trợ kinh tế quan trọng đối với nước này. Tháng 4/2016, Trung Quốc đã thông báo cấm nhập khẩu than đá của Triều Tiên để tuân thủ những chế tài của LHQ. Tuy nhiên, Bắc Kinh vẫn cho phép trường hợp ngoại lệ nếu những chuyến hàng này vì “phúc lợi của nhân dân” và không liên quan tới chương trình hạt nhân và tên lửa, như một cách để duy trì quan hệ và ràng buộc Triều Tiên.
Vì vậy, quyết định dừng toàn bộ việc nhập than đá từ nay đến cuối năm 2017 của Trung Quốc khiến dư luận hết sức chú ý. Với biện pháp trừng phạt kinh tế này, Triều Tiên có thể sẽ gặp khó khăn không nhỏ. Than đá là một trong những nguồn xuất khẩu thu ngoại tệ lớn nhất cho nền kinh tế Triều Tiên, trung bình thu về khoảng 1 tỷ USD mỗi năm. Năm ngoái, với 22,5 triệu tấn, Triều Tiên tiếp tục là nhà cung cấp than đá lớn thứ tư của Trung Quốc.
| Xe dỡ than tại một cảng ở Sơn Đông, Trung Quốc. (Nguồn: AAP) |
Đặc biệt, quyết định của Trung Quốc được đưa ra sau hai sự kiện liên quan đến Triều Tiên gần đây. Một là vụ thử tên lửa đạn đạo của Triều Tiên diễn ra ngày 12/2 ngay trong lúc tân Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe ở thăm Mỹ. Sự kiện thứ hai là vụ ông Kim Jong-nam, anh cùng cha khác mẹ với lãnh đạo Kim Jong-un, được cho là bị ám sát ở sân bay Malaysia trong khi đang chuẩn bị trở về Macau, nơi ông sống nhiều năm nay.
Những vụ việc này đang gây căng thẳng đối với tình hình bán đảo Triều Tiên nói riêng và an ninh khu vực nói chung. Mỹ cũng tỏ ra lo ngại và muốn tìm cách ổn định tình hình, trong lúc nước này chuẩn bị tập trận chung với Hàn Quốc và muốn triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa THAAD một cách suôn sẻ.
Mới đây, trong cuộc gặp với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị bên lề Hội nghị G20 tại Bonn (Đức), Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson kêu gọi đối tác Trung Quốc giúp kiềm chế Triều Tiên. Vì vậy, với quyết định ngưng nhập than đá, Trung Quốc muốn đáp ứng một phần yêu cầu từ phía Mỹ trong chính sách với Triều Tiên.
Bên cạnh việc định hình và xây dựng quan hệ ổn định với chính quyền mới ở Mỹ, động thái của Trung Quốc cũng nhằm khẳng định khả năng ảnh hưởng lên Triều Tiên, giúp Bắc Kinh có lợi thế nhất định trong việc giải quyết các vấn đề song phương và đa phương khác trong quan hệ với Washington.
Quan hệ Trung Quốc - Triều Tiên căng thẳng từ khi Bắc Kinh bày tỏ quan ngại về các vụ thử hạt nhân, phóng tên lửa của Bình Nhưỡng. Về phía Triều Tiên, kể từ khi lên nắm quyền, nhà lãnh đạo Kim Jong-un cũng chưa từng thăm chính thức Trung Quốc. Với diễn biến mới kể trên, tình hình an ninh trên bán đảo Triều Tiên và khu vực đang đứng trước nhiều thách thức.