Trung Quốc đã thu “phí xả thải” từ năm 1979 và đến năm 2015 đã thu được 17,3 tỷ NDT (2,5 tỷ USD) từ khoảng 280.000 doanh nghiệp. Tuy nhiên, theo báo cáo mới đây, chính quyền địa phương thường miễn giảm phí cho các công ty đóng góp lớn cho ngân sách và nhiều doanh nghiệp lợi dụng các kẽ hở pháp luật để trốn loại phí này. Vì vậy, các nhà lập pháp từ lâu đã đề xuất thay thế hệ thống thu phí xả thải bằng một luật mới.
Theo luật mới, các công ty phải đóng khoản thuế từ 350 - 11.200 NDT/tháng tùy theo mức độ ô nhiễm. Dự luật cũng đặt ra mức thuế mà các doanh nghiệp phải trả trên mỗi đơn vị ô nhiễm không khí là 1,2 NDT; 1,4 NDT trên mỗi đơn vị ô nhiễm nước và khoảng 5 - 1000 NDT mỗi tấn chất thải rắn. Khoản thu sẽ chuyển về ngân sách các địa phương và Chính phủ Trung ương sẽ phân bổ để chi trả cho công tác bảo vệ môi trường.
| Theo luật mới, các công ty phải đóng khoản thuế từ 350 - 11.200 NDT/tháng tùy theo mức độ ô nhiễm. (Nguồn: THX) |
Trước đây, Trung Quốc chưa từng áp dụng bất kỳ loại thuế môi trường nào. Tuy nhiên, các quan chức nhiều lần nhấn mạnh, chính sách mới không nhằm gia tăng gánh nặng thuế mà để khuyến khích các doanh nghiệp giảm thiểu khí thải, bởi càng phát thải nhiều, tiền thuế càng tăng lên và ngược lại.
Theo ông Tan Yunming, giáo sư Đại học Tài chính và Kinh tế Trung ương, luật sẽ khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới công nghệ và chuyển sang sản xuất sạch. Nguồn thu từ thuế này sẽ giúp tăng ngân sách Chính phủ cho công tác bảo vệ môi trường và tài trợ cho chương trình nghiên cứu và phát triển (R&D) về công nghệ xanh.
Giám đốc một nhà máy thép giấu tên ở miền Đông Trung Quốc nói: “Một số chính quyền địa phương hứa hẹn sẽ miễn phí phát thải để thu hút đầu tư. Khi luật mới được thực thi, thông lệ đó sẽ bị xóa bỏ, tạo điều kiện cho cạnh tranh công bằng hơn”. Những công ty “không thể tự thay đổi” sẽ bị loại trừ.
Theo chuyên gia Luo Jianhua, thuộc Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Trung Quốc, mức thuế mới sẽ không khiến doanh nghiệp tăng giá sản phẩm và đẩy gánh nặng sang người tiêu dùng. Ông lập luận, các nhà máy thép - nguồn phát thải khí ô nhiễm môi trường chính khó có khả năng tăng giá trong bối cảnh thị trường đang dư thừa nguồn cung. Bên cạnh đó, luật cũng sẽ không ảnh hưởng đến cuộc sống thường nhật bởi khí thải của phương tiện giao thông và khói bếp không bị quy định tại đây.
Tiền phí xả thải hiện được thu trực tiếp bởi các cơ quan bảo vệ môi trường. Trong khi đó, tiền thuế bảo vệ môi trường sẽ được các cơ quan thuế thu trực tiếp. Chang Jiwen, nhà nghiên cứu về chính sách tài nguyên và môi trường tại Trung tâm Nghiên cứu Phát triển của Hội đồng Nhà nước cho rằng: “Việc thực thi luật này sẽ đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa hai cơ quan”.
Chính phủ Trung Quốc đang rất nỗ lực trong việc giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường. Trong năm nay, bên cạnh luật thuế bảo vệ môi trường, Chính phủ Trung ương đã thành lập nhóm thanh tra để giám sát các biện pháp bảo vệ môi trường của chính quyền địa phương. Trong đợt điều tra đầu tiên, hơn 3.000 quan chức Chính phủ phải đứng ra chịu trách nhiệm vì “tỏ ra trì trệ” trong nỗ lực bảo vệ môi trường. Họ phải đối mặt với nhiều hình phạt, bao gồm cả cách chức.