Ông John McCain hy vọng Mỹ tuần tra thường xuyên tại Biển Đông

Cuối tháng Mười, Chính quyền Tổng thống Barack Obama đã tổ chức một cuộc đối thoại dài về hoạt động thể hiện quyền tự do hàng hải trong phạm vi 12 hải lý xung quanh đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng tại Biển Đông. Là một trong những người ủng hộ hoạt động này, theo ông cách Chính quyền Obama xử lý vấn đề này như thế nào?

Trước hết, phải nói rằng, tôi không hài lòng với cách xử lý của Chính quyền ông Obama bởi vì việc thể hiện quyền tự do hàng hải tại vùng mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền bất hợp pháp cần được tiến hành thường xuyên.

Bộ trưởng Quốc phòng Ashton Carter đã từ chối xác nhận rằng tàu khu trục của Mỹ vi phạm vùng biển 12 hải lý quanh đảo nhân tạo Trung Quốc đang xây dựng tại Biển Đông. Tôi có đọc trên Thời báo New York và biết được lý do là vì Mỹ không muốn làm phật lòng Trung Quốc trong các cuộc đàm phán về biến đổi khí hậu tại Paris. Như vậy, tôi thấy ưu tiên hàng đầu của Mỹ không hẳn là sự tôn trọng luật pháp quốc tế.

Trong một bài phát biểu tại Đối thoại Shangri-la vào tháng Năm vừa qua, Bộ trưởng Carter đã yêu cầu Trung Quốc “tạm dừng” cải tạo đất tại Biển Đông, nhưng Trung Quốc vẫn làm ngơ và tiếp tục hoạt động của mình tại các vùng biển tranh chấp. Chính vì thế, sự tín nhiệm của Mỹ bị nghi ngờ. Ông nghĩ như thế nào về điều này?

Tôi thấy rằng, những tuyên bố của Tổng thống, các thành viên Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đều vô nghĩa. Nếu như chính quyền Mỹ không cương quyết với lập trường của mình thì không nên tuyên bố với thế giới. Những tuyên bố thiếu tính thực tế sẽ không mang lại lợi ích nào cả. Thậm chí, nó còn cho thấy rằng, Mỹ chưa sẵn sàng và chưa thể theo đuổi tới cùng những chính sách và tuyên bố của mình. Thế giới cũng nghi ngờ chính sách Xoay trục của Tổng thống Obama khi ông từng tuyên bố sẽ đưa nước Mỹ thoát khỏi các cuộc xung đột.

Ông nghĩ sắp tới Mỹ nên làm gì?

Mỹ nên thường xuyên thực hiện quyền tự do hàng hải ở những vùng nước mà họ muốn, trong khuôn khổ luật pháp quốc tế.

Ông hy vọng gì ở vai trò của Nhật Bản trong vấn đề này?

Tôi rất hài lòng khi nghe quyết định của Nhật Bản về việc nới lỏng Hiến pháp, tăng quyền cho lực lượng phòng vệ Nhật và giúp nước này đóng vai trò quan trọng hơn trong khu vực. Tôi tin chính sách này sẽ dẫn tới một sự hợp tác không ngừng chặt chẽ hơn nữa giữa Mỹ và Nhật Bản trong lĩnh vực quân sự cũng như các lĩnh vực khác.

Tôi không tin rằng sự trở lại của quân đội Nhật Bản là sự trở lại của chủ nghĩa quân phiệt. Việc chống chủ nghĩa quân phiệt vốn còn rất mạnh mẽ trong lòng nước Nhật. Tôi tin, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe sẽ chỉ sử dụng quân đội Nhật Bản, đặc biệt là lực lượng hải quân trong các hoạt động hợp tác vì hòa bình với bạn bè và đồng minh trong khu vực.

Ông có nghĩ rằng, Nhật Bản cũng nên đưa tàu quân sự tới vùng biển thuộc phạm vi 12 hải lý của các đảo nhân tạo mà Trung Quốc đang xây dựng?

Theo tôi, tất cả các quốc gia đều có quyền đi qua bất cứ vùng biển nào mà luật pháp quốc tế cho phép.

Vậy có phải là một ý tưởng tốt khi nhiều quốc gia, bao gồm của Nhật Bản cùng Mỹ tham gia vào hoạt động tự do hàng hải trên Biển Đông?

Đây thực sự là một ý tưởng tốt. Tôi muốn một số nước như Việt Nam, Philippines, Indonesia, Nhật Bản có những hành động như Mỹ. Chúng ta đều có quan điểm chung về việc đảm bảo tự do hàng hải ở Biển Đông, một trong những huyết mạch lưu thông hàng hải trên thế giới.

Ông có nghĩ rằng Trung Quốc sẽ lùi bước trước hoạt động của Mỹ và có thể là một số nước khác trong thời gian tới?

Tôi không nghĩ rằng Trung Quốc sẽ lùi bước. Nhưng tôi cho rằng, khi phải đối mặt với sự đồng tâm nhất trí của các nước khác, Trung Quốc sẽ không có động thái ngăn chặn nào.

Chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc cần phải như thế nào, thưa ông?

Đầu tiên, tôi nghĩ rằng, Mỹ cần chỉ ra rằng, nước Mỹ không có ý định gây hấn với Trung Quốc. Nước Mỹ mong muốn một quan hệ đối tác thân thiện. Nhưng đồng thời, chúng tôi cũng tin vào thông điệp của cố Tổng thống Ronald Reagan về “hòa bình thông qua sức mạnh”. Chúng tôi thực sự có một chính sách Xoay trục về châu Á. Chính sách này không chỉ được thể hiện bằng chỉ một, hai tàu chiến. Chúng tôi sẽ tăng cường quan hệ với các nước trong khu vực. Chúng tôi sẽ giúp Việt Nam, Philippines, Indonesia nâng cao năng lực hàng hải thông qua ASEAN. Từ đó, các thành viên ASEAN sẽ đoàn kết, thống nhất vào có tiếng nói nhất quán trước các vấn đề quốc tế, trong đó có vấn đề Biển Đông.

Thế còn về mối quan hệ Mỹ - Trung trong tương lai, thưa ông?

Tôi tương đối lạc quan về mối quan hệ song phương này. Hai nước đều là các cường quốc kinh tế. Nhưng, cách tốt nhất để quan hệ song phương bền vững là cộng đồng quốc tế cần phải chỉ cho Trung Quốc thấy rằng, có những chuẩn mực quốc tế mà Bắc Kinh cần tôn trọng, kể cả với vấn đề an ninh mạng hay vấn đề trên Biển Đông. Tôi nghĩ, cần phải có các chế tài đối với những hành vi sai trái trong khu vực.

Hằng Phạm (theo Asahi Shimbun)