Ông đánh giá như thế nào về kết quả Việt Nam đạt được trong quá trình thực hiện VDPF 2013?
Năm 2014, các cơ quan nhà nước Việt Nam cùng các đối tác phát triển đã thảo luận một chương trình hành động toàn diện để tập trung giải quyết những nhóm vấn đề, hành động chính sách mà Chính phủ, các đối tác phát triển và người dân hết sức quan tâm. Sau 11 tháng triển khai, cho đến nay, nhóm công tác dưới sự chủ trì của các bộ, ngành Việt Nam đã đạt được những việc đáng ghi nhận. Đây là năm đầu tiên chúng ta thực hiện cơ chế đối thoại chính sách mới ở mức cao giữa Chính phủ và các đối tác phát triển. Bước đầu cho thấy đây là cách tiếp cận hết sức đúng đắn và đã đạt được những vấn đề cấp thiết đang rất được quan tâm.
Ông có nói đây là năm đầu tiên thực hiện cơ chế mới, vậy trong bối cảnh nguồn vốn ODA đang có xu hướng giảm, chúng ta phải đối mặt với khó khăn gì?
Việt Nam đã bước vào ngưỡng của nước có thu nhập trung bình nên các đối tác phát triển đều có chiến lược sẽ cắt giảm những khoản hỗ trợ, những khoản vay ưu đãi cao. Do vậy, chi phí cho các chương trình, dự án vay sẽ có xu hướng tăng lên.
Điều này đặt ra vấn đề cấp bách là làm thế nào để duy trì được một chương trình đầu tư từ các nguồn lực này một cách hiệu quả nhất. Đảm bảo không bị các vấn đề này làm phá vỡ trần nợ công nhưng vẫn giữ được tốc độ tăng trưởng cũng như khả năng trả nợ trong tương lai. Với bối cảnh như vậy, việc xem xét chương trình hành động cũng như các dự án cụ thể đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ, gắn kết và thực tế giữa cơ quan nhà nước Việt Nam và các đối tác phát triển.
Xin ông cho biết định hướng trong việc sử dụng nguồn vốn ODA thời gian tới?
Có một số hướng mà các cơ quan của Chính phủ đang trao đổi với các nhà tài trợ. Thứ nhất, sẽ mở rộng các phương thức sử dụng nguồn vốn hỗ trợ kết hợp với các nguồn lực khác trong dân cư. Ví dụ, sẽ đẩy mạnh khu vực tư nhân trong đối tác công tư (PPP). Nghị định về PPP hiện nay đang được Chính phủ xem xét và sẽ sớm ban hành trong thời gian tới. Đó sẽ là một khung pháp lý hết sức quan trọng để chúng ta có thể sử dụng nguồn lực hỗ trợ ODA từ nước ngoài như một chất xúc tác, với một khối lượng không lớn, nhưng có thể huy động được nguồn lực lớn hơn nhiều từ các nhà đầu tư nước ngoài và các nhà đầu tư trong nước.
Hướng tiếp theo sẽ phải tập trung vào việc nâng cao hiệu quả của các khoản đầu tư, giảm sự phân tán cũng như các chương trình gần đây chưa đóng góp mạnh mẽ vào sự tăng trưởng chung của đất nước.
Trong 11 tháng năm 2014, chúng ta đã có được bao nhiêu dự án công tư?
Chúng tôi vẫn chưa có những con số thống kê cụ thể. Thời gian 11 tháng là quá trình để tạo ra động lực mới trong việc thu hút khu vực tư nhân, chứ không thể trong khoảng thời gian mấy tháng có thể hình thành dự án mới rồi đưa vào và triển khai có kết quả ngay.
Bản thân ông có lường trước được những khó khăn trong việc thu hút đầu tư tư nhân?
Vấn đề là làm như thế nào để tạo được động lực cho tư nhân cùng tham gia. Còn về chủ trương để thu hút khu vực tư nhân thì đã rất rõ ràng. Nếu muốn khu vực tư nhân tham gia vào các dịch vụ công thì phải chỉ ra lợi ích mà họ có thể tìm kiếm được trong quá trình tham gia, chứ không phải làm từ thiện hay không mang lại lợi ích gì cho họ. Nếu làm được như vậy thì chúng ta mới có được các dự án lớn, có những thành công tốt hơn trong việc huy động vốn trong thời gian tới.
Dư luận vẫn đang nóng với câu chuyện nợ công, nợ xấu và ở một góc độ nào đấy, dường như chúng ta vẫn chưa sử dụng hiệu quả nguồn vốn ODA?
Theo tôi, đánh giá về vấn đề này đòi hỏi phải có sự nghiên cứu một cách toàn diện và đầy đủ. Vì khi Việt Nam đang ở mức phát triển thấp thì sự quan tâm của các đối tác phát triển về sự hỗ trợ thường hướng đến mục tiêu xóa đói giảm nghèo, an sinh xã hội… Với các nhóm mục tiêu như vậy, rõ ràng sự đóng góp vào sự tăng trưởng kinh tế sẽ không bằng việc sử dụng vốn vay cho các công trình trọng điểm quốc gia. Giữa hai hướng này, trong thời gian tới, khi chi phí phải trả cho nguồn lực quan trọng này tăng thì phải hướng một cách quyết liệt hơn cho công tác nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn ODA.
Tôi cho rằng, sẽ còn rất nhiều việc phải làm trong việc vay nợ nước ngoài, nhưng quan trọng hơn cả là phải chú trọng đến các biện pháp hiệu quả để từ các nguồn vay đó có thể tạo ra năng lực sản xuất cho quốc gia, tạo ra khả năng trả nợ trong tương lai. Điều đó mới quan trọng, còn nếu vay ít hay nhiều mà không đóng góp được cho việc trả nợ thì đó mới là điều đáng suy nghĩ.
Việt Nguyễn (thực hiện)