Singapore: "Chiến binh thầm lặng" trong cuộc đua công nghệ sâu toàn cầu

Ngày 1/10 vừa qua, thành phố Thiên Tân ở phía đông bắc Trung Quốc đã khai trương dịch vụ xe công cộng không người lái đầu tiên cho chặng đường dài 20 km, kết nối 10 điểm dừng từ các khu dân cư, trường học, văn phòng chính phủ và các điểm tham quan du lịch.

Tuy nhiên, những chiếc xe này không phải do một công ty trong nước phát triển mà từ một công ty khởi nghiệp ít tên tuổi từ Singapore - Moovit. Đây là một công ty con thuộc Cơ quan Khoa học, Công nghệ và Nghiên cứu (A*STAR) nổi tiếng của chính phủ Singapore và là nhà cung cấp xe tự hành (AV) nước ngoài đầu tiên được cấp phép tại Trung Quốc.

Công nghệ sâu (còn gọi là công nghệ lõi - Deep tech) được phát triển dựa trên những nghiên cứu khoa học cơ bản, thường ở cấp độ phân tử, nguyên tử hoặc thậm chí là lượng tử, có tiềm năng cách mạng hóa nhiều ngành công nghiệp và xã hội, giải quyết những vấn đề phức tạp mà các công nghệ truyền thống không thể giải quyết được.

"Trung Quốc là thị trường lớn nhất và quan trọng nhất đối với các nhà cung cấp AV tại châu Á", CEO Derrick Loh của Moovit cho biết, mặc dù ông cũng nói thêm rằng cạnh tranh đang "cực khốc liệt" với các công ty các công nghệ lớn như Baidu, Pony AI và WeRide đang thử nghiệm và phát triển đội xe trên khắp các thành phố khác nhau.

Moovit là một trong những công ty công nghệ chuyên sâu đang phát triển mạnh mẽ tại thành phố này, trong hai năm qua đã trở thành một phần ngày càng quan trọng của bối cảnh đầu tư khởi nghiệp. Thường được gọi là "công nghệ sâu - deep tech", các công ty khởi nghiệp này ra đời từ nghiên cứu khoa học trong các lĩnh vực có khả năng hoạt động xã hội lớn như AV, chất bán dẫn, robot và dược phẩm.

Theo thống kế, vốn đầu tư cho deep tech ở Singapore đã tăng 31% vào năm 2023 so với năm trước, tăng từ 17% của năm 2022 lên 25% trong năm 2023 xét trên tổng vốn đầu tư vào công nghệ, cao hơn mức trung bình toàn cầu là 20%. Phần lớn các nhà đầu tư là người bản địa hoặc người Mỹ nhưng cũng có một số đến từ Đài Loan, Nhật Bản, Pháp và Malaysia.

Từ sản xuất chip đến robot, việc phát triển nhiều dự án tiên tiến hơn đang trở thành ưu tiên quốc gia ở Singapore. (Minh họa của Nikkei)

Sự tăng trưởng gần đây trong đầu tư deep tech đã giúp Singapore tăng vọt trong bảng xếp hạng hệ sinh thái nghiệp toàn cầu do Startup Genome, một công ty nghiên cứu có trụ sở tại Hoa Kỳ, thống kê từ vị trí thứ 18 năm 2022 lên vị trí thứ 7 trong năm 2024, vị trí cao nhất ở châu Á.

Theo các nhà đầu tư, lĩnh vực deep tech, vốn ít được quan tâm do vấn đề công nghệ và chuyên môn phức tạp hơn, đang trở nên quan trọng trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ-Trung và sự thay đổi cung cấp chuỗi ứng. Các chính phủ đang nắm bắt tiềm năng của nó, đáng chú ý nhất là bằng chứng với sự phát triển của vắc-xin mRNA có hiệu quả cao chống lại COVID-19.

Trong thập kỷ qua, Singapore đã phát triển thành một trong những cụm khởi nghiệp lớn nhất châu Á, nơi có khoảng 4.500 doanh nghiệp trẻ và hơn 400 công ty đầu tư mạo hiểm (VC), 40.000 nhà nghiên cứu, nhà khoa học và kỹ sư. Nền tảng nhân viên tài năng mạnh mẽ, vị trí thuận tiện, sự hỗ trợ của chính phủ và chính sách ưu đãi về thuế ở quốc gia đảo này đã góp phần vào sự phát triển của Singapore.

Edmond Wong, đối tác tại iGlobe Partners, cho biết: "Chúng tôi coi hệ sinh thái của Singapore như một trung tâm trung chuyển", đồng thời nhắc lại cách đất nước này phát triển thành một trung tâm hàng không và vận động chuyển.

Thời gian qua, các công ty khởi nghiệp deep tech huy động vốn rất khó khăn ngay cả khi thị trường nói chung đang sôi động. "Hoạt động huy động vốn ban đầu của chúng tôi rất tệ", Phạm Quang Cường, Tổng Giám đốc điều hành của Eureka Robotics, công ty mà ông đã tách ra vào năm 2018 từ nghiên cứu của mình tại Đại học Công nghệ Nanyang (NTU) của Singapore, cho biết.

Ông Cường cho biết ông đã nói chuyện với hơn 100 nhà đầu tư địa phương nhưng không có kết quả. Cuối cùng, ông đã tìm đến các nhà đầu tư nước ngoài như University of Tokyo Edge Capital (UTEC), một trong những nhà đầu tư mạo hiểm công nghệ deep tech hàng đầu của Nhật Bản. Ngày nay, công ty khởi nghiệp này có một số nhà sản xuất lớn nhất của Nhật Bản như Toyota Motor là khách hàng của mình.

Kiran Mysore, hiệu trưởng tại UTEC, cho biết tình hình đang tăng dần thay đổi, một phần là mạng lưới VC đang gặp khó khăn. Ông nói: “Các công ty deep tech đang theo đuổi các vấn đề xanh”. "Những thay đổi về lãi suất hoặc suy nghĩ của nền kinh tế sẽ không ảnh hưởng đến các công thức xã hội lớn mà các công ty này đang giải quyết".

Theo NTUitive, bộ phận đổi mới và doanh nghiệp của NTU, trường đại học này đã phân tách ra hơn 70 công ty khởi nghiệp trong thập kỷ qua. Tổng giá trị của các công ty trong danh mục đầu tư của trường, dựa trên vòng gọi vốn gần nhất, đã tăng lên 1,27 tỷ SGD (960 triệu USD) tính đến tháng 3, tăng 94 lần như vậy chỉ 13,5 triệu SGD năm 2013. Trường đại học này, nơi đã tạo ra khoảng 10 công ty khởi nghiệp mỗi năm, hiện đang tìm cách tăng gấp đôi con số đó trong những năm tới.

Trong khi Singapore có hình ảnh mạnh mẽ như một trung tâm tài chính, quốc gia này không xa lạ với các nhà sản xuất, sử dụng khoảng 20% tập sản phẩm nội địa. Đặc biệt, Singapore là một phần không thể thiếu của sản phẩm cung ứng chuỗi trong nhiều thập kỷ và hiện sử dụng khoảng 10% tổng số chip được sản xuất trên toàn thế giới.

Năm ngoái, thỏa thuận đầu tư công nghệ sâu lớn nhất tại Singapore là 139 triệu USD do công ty bán dẫn địa phương Silicon Box huy động, như một phần của vòng gọi vốn 200 triệu USD. Tháng 3 vừa qua, công ty - tập trung vào bao bì tiên tiến - đã công bố kế hoạch thành lập một nhà máy sản xuất chip trị giá 3,2 tỷ euro (3,45 tỷ USD) tại Italy, sau khi mở xưởng đúc trị giá 2 tỷ USD tại Singapore vào năm ngoái.

Ngày 21/10, Phó Thủ tướng Singapore Heng Swee Keat, người chủ trì Quỹ nghiên cứu quốc gia trực thuộc Văn phòng Thủ tướng, đã thông báo A*STAR sẽ tham gia hợp tác để đẩy nhanh quá trình thương mại hóa deep tech. Quan hệ đối tác mới nhất này phù hợp với ngân sách nghiên cứu và phát triển lớn nhất trong lịch sử của chính phủ Singapore, cam kết đầu tư 1% GDP đến năm 2025, tổng cộng khoảng 25 tỷ SGD.

"Công nghệ deep tech có tiềm năng chuyển đổi các ngành công nghiệp và giải quyết các thách thức chung trên toàn cầu như biến đổi khí hậu và sức khỏe cộng đồng", ông Heng cho biết trong một bài đăng trên mạng xã hội sau khi tham dự lễ khai trương văn phòng mới của Xora Innovation, chi nhánh công nghệ sâu của Temasek được thành lập vào năm 2019. "Nhưng đây là một lĩnh vực khó khăn đòi hỏi những bên tham gia khác nhau trong lĩnh vực nghiên cứu, đổi mới và doanh nghiệp phải hợp tác với nhau".

Theo bà Irene Cheong, trợ lý giám đốc điều hành tại bộ phận đổi mới và doanh nghiệp của A*STAR, chính phủ Singapore đã đổi mới các nỗ lực của mình, tìm cách vượt ra ngoài việc thu hút các tập đoàn lớn và các cơ sở nghiên cứu của họ. Bà cho biết "Điểm khác biệt đôi chút là tập trung vào việc tạo ra các dự án kinh doanh".

Ngày 3/10, A*STAR đã hợp tác với Flagship Pioneering, nhà đầu tư công nghệ sinh học Hoa Kỳ đứng sau công ty sản xuất vaccine COVID-19 Moderna. Với mục tiêu đầu tư chung lên tới 100 triệu SGD trong năm năm, các viện nghiên cứu của A*STAR sẽ giúp các công ty danh mục đầu tư của Flagship cùng nhau phát triển một số công nghệ sinh học mới nhất như liệu pháp tế bào và gen ở nước ngoài.

Yukihiro Maru, Giám đốc điều hành tại UntroD, một công ty đầu tư mạo hiểm deep tech của Nhật Bản có mặt tại Singapore, cho biết quốc gia Đông Nam Á này đang bước vào giai đoạn mới với tư cách là một cụm khởi nghiệp công nghệ cao.

"Singapore đã trở thành một trung tâm tài chính và CNTT toàn cầu thành công. Nhưng nếu không có cơ sở sản xuất công nghệ cao, chúng ta sẽ không thấy nơi này phát triển thành một hệ sinh thái như Thung lũng Silicon", ông nói. "Chỉ riêng tài chính không thể làm được điều này".