| Tân Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide. (Nguồn: CNBC) |
"Phép thử của Tổng thống Trump"
Nhà Trắng cho biết Tổng thống Mỹ Donald Trump bày tỏ mong muốn làm việc với tân Thủ tướng Nhật Bản Suga để thúc đẩy quan hệ song phương, mối quan hệ đã phát triển mạnh mẽ hơn trong nhiệm kỳ của ông Abe Shinzo, người vừa từ chức vì lý do sức khỏe.
Tuyên bố của Nhà Trắng có đoạn: “Tổng thống Donald J. Trump sẵn sàng tiếp tục theo đuổi tầm nhìn về một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở mà ông đã cùng cựu Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo đề ra, trong đó có cả việc tiếp tục củng cố mối liên minh Mỹ-Nhật và thúc đẩy các mục tiêu chung… Mối quan hệ giữa Mỹ và Nhật Bản chưa bao giờ mạnh mẽ đến thế và Tổng thống Trump mong muốn làm việc với Thủ tướng Suga để phát triển hơn nữa mối quan hệ này”.
Trong vài năm trở lại đây, mối quan hệ Mỹ-Nhật đã đứng trước nhiều phép thử mà chính quyền Tổng thống Trump đưa ra. Ông Trump luôn khẳng định mục tiêu “Nước Mỹ trước tiên”, vốn mang đậm màu sắc đơn phương và gây áp lực đòi hỏi các đồng minh - trong đó có Nhật Bản - phải chia sẻ nhiều hơn chi phí cho các lực lượng Mỹ đồn trú trên lãnh thổ. Cùng lúc đó, bối cảnh an ninh của Nhật Bản trở nên căng thẳng trước mối đe dọa hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên cũng như những động thái hung hăng của Trung Quốc ở biển Hoa Đông.
Một số chuyên gia người Mỹ chuyên nghiên cứu chính trường và các vấn đề an ninh của Nhật Bản đã nhắc đến lo ngại rằng liệu ông Suga, người từng đảm nhiệm cương vị Chánh Văn phòng Nội các dưới thời ông Abe trong gần 8 năm, có thể tạo dựng một chính phủ bền vững hay không?
Ông Suga sẽ phải tiếp tục thúc đẩy quan hệ cá nhân với Tổng thống Mỹ Donald Trump ít nhất là cho đến cuộc bầu cử vào ngày 3/11 tới. Người tiền nhiệm Abe Shinzo đã khá thành công trong mối quan hệ với ông Trump bằng cách thúc đẩy “ngoại giao sân golf” với nhà lãnh đạo phi truyền thống và nổi tiếng không giống ai của nước Mỹ.
Mong đợi của các láng giềng
Trong khi đó, các nước láng giềng của Nhật Bản đều bày tỏ mong muốn cải thiện quan hệ với Tokyo. Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã gửi thư chúc mừng tới ông Suga, đồng thời bày tỏ hy vọng về việc cải thiện quan hệ song phương.
Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cho biết Seoul sẽ tiếp tục hợp tác với tân Thủ tướng Nhật Bản và nội các mới nhằm thúc đẩy mối quan hệ, vốn đang đối mặt với nhiều nguy cơ chưa từng có từ khi được bình thường hóa vào năm 1965, sau khi Nhật Bản ban hành các lệnh hạn chế nhập khẩu để trả đũa việc một toàn án của Hàn Quốc yêu cầu Nhật Bản bồi thường cho những lao động bị ép buộc từ thời chiến.
Tờ Japan Times cho rằng, việc ông Suga cam kết sẽ kế thừa chính sách ngoại giao thời Abe sẽ là trở ngại không nhỏ cho mong muốn cải thiện quan hệ của Hàn Quốc.
Tại Nga, một trong những láng giềng thân thiết của Nhật Bản, Tổng thống Vladimir Putin cũng đã chúc mừng tân Thủ tướng Suga và bày tỏ niềm tin rằng “những ảnh hưởng và kinh nghiệm chính trị" sẽ giúp ông lãnh đạo Chính phủ.
Cuối tháng trước, sau khi công bố lý do từ chức vì các vấn đề sức khỏe, ông Abe đã có cuộc trao đổi trực tuyến với nhà lãnh đạo Nga Putin, trong đó khẳng định cam kết của cả 2 nước trong việc tiếp tục các cuộc đàm phán song phương hướng đến ký kết một hiệp ước hòa bình hậu chiến, tiến trình đã bị trì hoãn từ lâu do những tranh cãi lãnh thổ kéo dài hàng thập kỷ liên quan đến các hòn đảo ngoài khơi Hokkaido hiện do Nga kiểm soát.
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cũng gửi “lời chúc mừng nhiệt thành nhất” tới Thủ tướng Suga và bày tỏ hy vọng “đưa quan hệ đối tác chiến lược toàn cầu đặc biệt lên những tầm cao mới”.
Trong bức thư gửi nhà lãnh đạo mới của Nhật Bản, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long khẳng định, Nhật Bản tiếp tục là một đối tác quý giá của Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và ông hy vọng được sớm thúc đẩy “quan hệ đối tác toàn diện, đa chiều với Nhật Bản trong nhiều lĩnh vực, từ hợp tác kinh tế, ứng phó thiên tai cho tới kết nối và xây dựng nguồn lực”.
Còn với Trung Quốc, trong thư mừng, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định, Bắc Kinh và Tokyo nên “thúc đẩy việc xây dựng một mối quan hệ phù hợp trong thời đại mới”. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân nói với báo giới rằng, Bắc Kinh sẽ “thúc đẩy quan hệ” với Nhật Bản bằng cách “tăng cường trao đổi và hợp tác” trong nhiều lĩnh vực, trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Trung leo thang.