| Tổng thống Haiti Jovenel Moise bị ám sát trong sáng sớm ngày 7/7 tại nhà riêng. (Nguồn: Reuters) |
Thủ tướng lâm thời Haiti Claude Joseph cho rằng, Tổng thống Jovenal Moise đã "bị ám sát một cách hèn hạ" nhưng những kẻ giết người "không thể giết chết tư tưởng của ông ấy", đồng thời cho biết thêm, thủ phạm là một nhóm tay súng người nước ngoài nói tiếng Anh và tiếng Tây Ban Nha.
Theo ông Joseph, phu nhân của cố Tổng thống Moise đã bị thương và hiện đang được chữa trị tại bệnh viện. Tạm thời ông Joseph sẽ điều hành đất nước.
Thủ tướng lâm thời Joseph đã kêu gọi người dân bình tĩnh, ban bố tình trạng thiết quân luật trên khắp cả nước kéo dài 2 tuần để truy nã thủ phạm, đồng thời công bố quyết định tổ chức cuộc họp hội đồng bộ trưởng bất thường để thảo luận về tình hình đất nước.
Nhà lãnh đạo cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế mở cuộc điều tra về vụ ám sát và Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) nhóm họp về tình hình tại Haiti trong thời gian sớm nhất có thể.
Thế giới kinh hoàng, Mỹ sẵn sàng giúp sức
Đại sứ Haiti tại Mỹ Bocchit Edmond cho biết, các sát thủ là những đối tượng lính đánh thuê “chuyên nghiệp”, mạo danh là các đặc vụ Mỹ và có thể đã rời khỏi quốc gia Caribbean này.
Tuyên bố nắm trong tay một đoạn video liên quan vụ ám sát, Đại sứ Edmond nói: “Đó là vụ tấn công được dàn xếp công phu và các thủ phạm là những đối tượng chuyên nghiệp".
Ông Edmondv cũng khẳng định, mặc dù các tay súng ám sát Tổng thống Jovenel Moise tự nhận là đặc vụ của Cơ quan Bài trừ ma túy Mỹ (DEA), song ông bác bỏ khả năng này, đồng thời kêu gọi Washington hỗ trợ an ninh.
Nười phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price đã bác bỏ thông tin DEA dính líu tới vụ ám sát, đồng thời kêu gọi Haiti xúc tiến các cuộc bầu cử đã được lên kế hoạch tổ chức vào cuối năm nay, bởi những cuộc bầu cử sẽ mang lại một con đường để đất nước Caribbean này tiến về phía trước sau vụ ám sát Tổng thống Moise.
Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho hay: “Chúng tôi cảm thấy bị sốc và đau buồn khi được thông báo về vụ ám sát kinh hoàng đối với Tổng thống Jovenel Moise và vụ tấn công đối với Đệ nhất Phu nhân Martine Moise của Haiti. Chúng tôi lên án hành động ghê tởm này”, đồng thời chúc bà Moise sớm bình phục.
Ông Biden nhấn mạnh: “Mỹ xin gửi lời chia buồn tới nhân dân Haiti và chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ bởi chúng tôi đang tiếp tục nỗ lực vì một đất nước Haiti an toàn và ổn định”.
Thủ tướng Anh Boris Johnson cũng đã lên án hành động ám sát Tổng thống Moise và kêu gọi quốc gia vùng Caribbe này bình tĩnh. Người đứng đầu chính phủ Anh cũng gửi lời chia buồn tới gia đình Tổng thống Moise và người dân Haiti.
Cùng ngày, Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian lên án “vụ ám sát hèn hạ” đối với Tổng thống Moise, đồng thời yêu cầu kiềm chế và bình tĩnh ở quốc gia Caribbean này sau biến cố trên.
Ngoại trưởng Le Drian nói: “Phải nỗ lực hết sức để làm sáng tỏ tội ác này… Tôi yêu cầu các nhân vật trên chính trường Haiti hành động một cách bình tĩnh và kiềm chế”.
Nhiều lãnh đạo các nước Mỹ Latinh đã bày tỏ thương tiếc và chia buồn tời nhân dân Haiti đồng thời cực lực lên án hành động “man rợ” này.
Tổng thống Mexico Andres Manuel Lopez Obrador gửi lời chia buồn sâu sắc tới nhân dân Haiti và gia đình Tổng thống Moise, cũng như phản đối mạnh mẽ những hành động bạo lực và hy vọng sự ổn định và hòa bình sẽ sớm đến với quốc gia vùng Caribbean.
Trong một dòng trạng thái trên mạng Twitter, Chủ tịch Cuba Miguel Diaz-Canel đã lên án vụ sát hại nhà lãnh đạo Haiti, đồng thời đưa ra lời kêu gọi hòa bình trước nguy cơ bùng nổ một cuộc khủng hoảng chính trị và bất ổn tại quốc gia láng giềng này.
Về phần mình, Tổng thống Colombia Ivan Duque mô tả vụ sát hại Tổng thống Moise là một hành động “hèn nhát và man rợ”.
Nhà lãnh đạo Colombia kêu gọi Tổ chức các nước châu Mỹ (OAS) cử một phái bộ khẩn cấp tới Haiti để bảo vệ trật tự dân chủ sau vụ ám sát này.
Trong khi đó, Tổng thống Chile Sebastian Piñera chia sẻ tình đoàn kết từ Chile tới nhân dân Haiti và gửi lời chia buồn tới gia đình cố Tổng thống Moise. Ông cũng kêu gọi “đoàn kết và hòa bình để củng cố nền dân chủ và tìm ra lối thoát cho cuộc khủng hoảng nghiêm trọng mà Haiti đang trải qua”
Các nhà lãnh đạo và giới chức Ecuador, Argentina, Peru, Bolivia, Honduras, Venezuela và nhiều nước khác trong khu vực Mỹ Latinh đồng thời đưa ra những phản ứng tương tự và kêu gọi nhanh chóng ¨xác định được thủ phậm gây ra tội ác và khiến chúng phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình¨.
EU cảnh báo vòng xoáy bạo lực, HĐBA LHQ chuẩn bị họp khẩn
Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Josep Borrell cho biết, ông bị "sốc" về vụ ám sát Tổng thống Haiti Jovenel Moise và cảnh báo điều này có thể gây mất ổn định hơn nữa cho quốc gia Caribe này.
Trên mạng xã hội Twitter, ông Borell nhấn mạnh: "Tội ác này có nguy cơ gây mất ổn định và vòng xoáy bạo lực. Phải tìm ra thủ phạm của vụ ám sát này và đưa ra công lý".
Trong khi đó, phát biểu trên kênh truyền hình FRANCE 24, cựu Đại sứ Pháp tại Haiti Didier Le Bret nhận định, tình hình chính trị tại Haiti không ổn định, có thể dẫn đến bạo lực quy mô lớn.
Từ New York, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres đã lên án vụ ám sát và yêu cầu trừng phạt các đối tượng phải chịu trách nhiệm gây ra vụ việc.
Người phát ngôn Stephane Dujarric của ông Guterres nêu rõ: “Tổng Thư ký LHQ kêu gọi mọi người Haiti bảo vệ trật tự Hiến pháp, duy trì khối thống nhất bất chấp hành động đáng ghê tởm này và phản đối mọi hành vi bạo lực. LHQ sẽ tiếp tục sát cánh với Chính phủ và nhân dân Haiti”.
Theo các nguồn tin ngoại giao, Hội đồng Bảo an LHQ sẽ tổ chức một cuộc họp khẩn trong ngày 8/7 theo đề nghị của Mỹ và Mexico, để bàn về tình hình Haiti sau vụ ám sát, khiến quốc gia Caribe này đối diện với nguy cơ rơi vào một cuộc khủng hoảng.
Haiti đang đối mặt với chia rẽ chính trị sâu sắc, khủng hoảng nhân đạo, tình trạng thiếu lương thực và đã có những lo ngại tình trạng hỗn loạn sẽ lan rộng. Bạo lực trên đường phố Haiti ngày càng tăng do tình trạng nghèo đói và bất ổn chính trị. Hàng nghìn người ở Port-au-Prince buộc phải di dời và làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Haiti.
Khi mới nhậm chức năm 2017, Tổng thống Moise từng bị phản đối dữ dội. Hồi đầu năm nay, ông Moise đã cáo buộc có một nhóm lên kế hoạch đảo chính muốn ám sát ông và khơi mào các cuộc biểu tình.
Cố Tổng thống Haiti sau đó đã ra lệnh bắt giữ 23 người, bao gồm 1 thẩm phán tòa án tối cao và một quan chức cảnh sát cấp cao.