Mới đây, Paul Rogers, giáo sư nghiên cứu về hòa bình của Đại học Bradford (Mỹ) đã có bài viết về thỏa thuận ngừng bắn ở Syria, đăng trên tờ The Conversation. TG&VN xin giới thiệu cùng bạn đọc.
Nếu thỏa thuận ngừng bắn tạm thời kéo dài được 10 ngày như dự định thì nó sẽ tạo cơ hội cho chính quyền Damascus tạm thời dừng các chiến dịch đẫm máu và đầy ác mộng.
| Những người đàn ông sơ tán trẻ nhỏ ra khỏi một khu vực bị không kích. (Nguồn: AFP) |
Với Nga, có vẻ như Tổng thống Vladimir Putin quyết tâm chứng tỏ rằng, nước Nga vẫn là một cường quốc, đặc biệt là sau những gì mà các nhà lãnh đạo phương Tây đối xử với quốc gia này sau khi Liên Xô sụp đổ. Mặc dù các hành động quân sự ở Ukraine, đặc biệt là bán đảo Crimea đã khiến Nga rất tiêu tốn vào thời điểm giá dầu và khí đốt thấp, và việc trừng phạt của phương Tây gây ra những tổn thất thực sự nhưng đối với rất nhiều người Nga, tâm lý chứng minh về sức mạnh cường quốc của nước này là có thật.
Nếu chế độ của Tổng thống Assad cảm thấy an toàn với sự ủng hộ của Nga, họ cũng có thêm sự bảo đảm rằng Washington và chính phủ các nước phương Tây khác ít có lợi ích trong việc hạ bệ ông Assad. Ưu tiên trong ít nhất hai năm nay của phương Tây là "nghiền nát” nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, với những cuộc không kích vô cùng ác liệt của liên minh do Mỹ dẫn đầu.
“Cuộc chơi dài ngày”
Cường độ của các cuộc không kích thực sự không phải ai cũng hiểu rõ nếu không theo dõi chặt chẽ.
Chỉ trong mùa Hè năm 2016, Lầu Năm Góc cho rằng 45.000 người ủng hộ IS đã bị giết chết. Dự án minh bạch Airwars đã thống kê có khoảng 15.000 cuộc không kích cho đến nay, với hơn 52.000 tên lửa và quả bom được thả xuống. Các thống kê cho thấy tối thiểu có khoảng 1.592 dân thường thương vong, nhưng họ cũng tin rằng con số thực tế còn cao hơn nhiều.
Nhưng nếu chế độ hiện thời ở Syria đang rất tự tin và người Mỹ và các đối tác của họ quá tập trung vào việc đánh bại IS, tại sao lại có thỏa thuận ngừng bắn mới nhất này?
Đối với Washington và các đồng minh, việc đình chiến ở Syria cho phép tập trung nguồn lực của mình để chống lại IS và nhận được sự ủng hộ nhiệt tình. Mặc dù vậy, Nga là một vấn đề khác.
Putin và chính phủ của ông muốn đảm bảo rằng một chế độ thân thiện tồn tại ở Damascus và đổi lại sẽ cung cấp hỗ trợ cho việc mở rộng ảnh hưởng của Nga trong khu vực. Trung Đông cho đến nay vẫn chủ yếu là lãnh địa của Mỹ và các đồng minh châu Âu của Mỹ; và bằng cách thách thức họ, Putin có thể giành được vị thế ảnh hưởng mà ông muốn. GDP của Nga có thể chỉ bằng một phần nhỏ của Mỹ hay của Trung Quốc, nhưng điều đó không cản trở ông Putin trở thành một diễn viên chính trên sân khấu thế giới.
Đối với Nga, một lệnh ngừng bắn cũng là cơ hội quan trọng nhằm giảm chi phí chiến tranh. Nó cũng làm giảm khả năng Nga sẽ phải hút vào một cuộc chiến lâu dài ở Trung Đông, tránh “vết xe đổ” như chiến dịch năm 1980 tại Afghanistan.
Lạc quan và bi quan
Một câu hỏi khác là lý do tại sao Nga hiện nay quyết định tham gia trực tiếp trong các chiến dịch không kích chống lại IS thay vì tập trung hỗ trợ các lực lượng dân quân của Tổng thống Assad.
Câu trả lời có thể là những người chống khủng bố trong nước của Nga đang rất lo lắng về sự gia tăng sự cực đoan trong số 16 triệu người Hồi giáo sống ở Nga. Nhiều người trong số này sống tách biệt với xã hội. Giúp đỡ triệt hạ IS trước khi nó thu hút nhiều hơn sự ủng hộ của những người Hồi giáo ở Nga, đặc biệt là ở vùng Caucasus, do đó có thể có ý nghĩa về mặt chính trị.
| Tổng thống Bashar al-Assad đi bộ ở ngoại ô Damascus một vài giờ sau lệnh ngừng bắn. (Nguồn:CNN) |
Nhưng trong ngắn hạn, lệnh ngừng bắn mới nhất này kéo dài bao lâu? Dựa trên những bằng chứng gần đây thì không có khả năng kéo dài. Không chỉ các nhóm phiến quân như IS và Jabhat Fatah al-Sham mà những nhóm phiến quân khác cũng rất đáng ngờ sẽ vi phạm thỏa thuận ngừng bắn, thậm chí bao gồm cả một số nhóm mà trước đây đã nhận được sự ủng hộ của phương Tây.
Tuy vậy, chúng ta vẫn luôn có hy vọng và ít nhất, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov vẫn có mối quan hệ tốt. Nhưng dù sao, một lệnh ngừng bắn tạm thời sẽ cho phép viện trợ để có được vào đến khu vực bị ảnh hưởng tồi tệ nhất. Và ít nhất sẽ có một số địa phương có thể sẽ kéo dài được không khí yên bình khi thỏa thuận đình chiến toàn quốc bị sụp đổ.
Về lâu dài, chúng ta phải thừa nhận rằng, đây là một trong những cuộc xung đột phức tạp nhất mà thế giới đã chứng kiến trong nhiều thế hệ.
Đối với cả hai phía, cuộc chiến ở Syria trở thành một cuộc chiến tranh ủy nhiệm hai lớp: một mặt, Hezbollah và Iran được Nga hậu thuẫn để hỗ trợ Assad, và mặt khác, các quốc gia vùng Vịnh Ả rập được phương Tây hỗ trợ để tài trợ và trang bị các lực lượng nổi dậy khác. Trong khi đó, thái độ của Thổ Nhĩ Kỳ đối với IS, người Kurd, và thậm chí cả Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) thì “thay đổi chóng mặt”. Mặt khác, cuộc chiến ở Iraq, với các liên kết với cuộc chiếnSyria, vẫn đang tiếp diễn... Tất cả những điều đó dự báo tương lai u ám cho cuộc chiến ở Syria.
Trong khi đó, hàng trăm nghìn dân thường Syria đang bị thương và thiệt mạng trong khi hàng triệu người vẫn đang chạy trốn khỏi đất nước qua các tuyến đường nguy hiểm chết người. Một lệnh ngừng bắn được thực thi nhưng khó có thể thấy được những triển vọng lạc quan lâu dài.