Thủ tướng Abe sẽ kéo dài nhiệm kỳ Chủ tịch LDP?

Các cuộc thảo luận được tổ chức nhằm thay đổi các quy định liên quan đến việc không cho phép một đảng viên đảm nhận chức chủ tịch đảng quá hai nhiệm kỳ liên tiếp. Động thái này diễn ra trong bối cảnh nội bộ LDP đang tìm cách tạo điều kiện cho phép Thủ tướng Shinzo Abe tiếp tục đảm nhiệm chức vụ chủ tịch đảng sau khi kết thúc nhiệm kỳ thứ hai vào tháng 9/2018.

Nhìn lại lịch sử

Cơ quan phụ trách cải cách hệ thống chính trị của LDP, do Phó Chủ tịch LDP Masahiko Komura đứng đầu, đã khởi động các cuộc thảo luận về vấn đề này trong tuần trước và dự kiến sẽ kết thúc các cuộc thảo luận vào cuối năm nay.

Theo kế hoạch, các đề xuất thay đổi quy định nhiệm kỳ chủ tịch đảng sẽ được đưa ra tại Đại hội LDP được tổ chức vào năm 2017. Các cuộc thảo luận hiện nay tập trung vào hai chủ đề gồm cho phép Chủ tịch đảng tranh cử thêm nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp và bãi bỏ quy định về việc hạn chế số nhiệm kỳ mà một chủ tịch đảng được phép đảm nhận.

Quy định hiện nay cấm đảng viên LDP đảm nhận chủ tịch đảng quá hai nhiệm kỳ liên tiếp được thực thi từ năm 1980, sau khi cựu Thủ tướng Eisaku Sato cầm quyền liên tục trong 8 năm từ 1964-1972. Việc cầm quyền này của cựu Thủ tướng Sako đã làm nảy sinh những chỉ trích cho rằng thời gian lãnh đạo quá dài và gây ra những vấn đề liên quan đến việc tập trung quyền lực cho một lãnh đạo. Từ năm 2003, LDP chính thức giới thiệu quy định một nhiệm kỳ Chủ tịch đảng là ba năm.

Tuy nhiên, chỉ có hai Chủ tịch LDP hoàn thành được thời gian lãnh đạo đảng tối đa sáu năm là cựu Thủ tướng Yasuhiro Nakasone, từ năm 1982-1987, và cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi, từ năm 2001-2006, còn lại hầu hết là phải từ chức giữa chừng do những thất bại trong bầu cử hoặc từ chức để tìm cách tái cử.

Nhiệm kỳ thứ hai của cựu Thủ tướng Nakasone thậm chí còn được kéo dài thêm một năm như một ngoại lệ của đảng sau khi ông lãnh đạo LDP giành được chiến thắng ngoạn mục với chiến thắng kép cả ở Hạ viện lẫn Thượng viện trong năm 1986. Cựu Thủ tướng Koizumi, cũng ghi điểm với việc lãnh đạo LDP giành chiến thắng vượt trội trong cuộc bầu cử Hạ viện năm 2005, đã không đồng ý cho LDP kéo dài nhiệm kỳ thêm sau năm 2006.

Sau khi tiếp quản chức Chủ tịch LDP từ cựu Thủ tướng Koizumi, ông Abe đã làm thủ tướng Nhật Bản chỉ trong vòng 1 năm. Việc ông từ chức năm 2007 là sự khởi đầu của giai đoạn thay đổi "chóng mặt" các Thủ tướng tại Nhật Bản, với 6 Thủ tướng thay nhau tại vị cho đến năm 2012, trong đó có cả một Thủ tướng của đảng Dân chủ đối lập.

Sự ủng hộ vững vàng

Kể từ khi ông Abe quay trở lại chức chủ tịch LDP vào năm 2012, ông đã lãnh đạo LDP vượt qua 4 cuộc bầu cử. Năm 2015, ông tái cử chức chủ tịch đảng trong bối cảnh không có đối thủ. Với việc LDP hiện đang chiếm đa số cả ở Hạ viện lẫn Thượng viện, quyền lực của ông Abe trong LDP hiện tại được đánh giá là "vững như bàn thạch" và Chính quyền của ông Abe vẫn duy trì được tỷ lệ ủng hộ khá cao trong dân chúng trong năm cầm quyền thứ tư liên tiếp. Chính vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi LDP muốn ông Abe tiếp tục gánh vác vai trò chỉ huy đảng sau năm 2018.

Thực ra, việc thảo luận khả năng kéo dài nhiệm kỳ chủ tịch đảng được bắt đầu sau khi ông Toshihiro Nikai, được bổ nhiệm làm Tổng thư ký LDP hồi tháng 8/2016, là thành viên đầu tiên trong số các đảng viên cấp cao ủng hộ việc ông Abe kéo dài nhiệm kỳ sau chiến thắng của LDP trong cuộc bầu cử Thượng viện tháng 7/2016.

Các đảng viên lão thành của LDP tham gia cuộc thảo luận về thay đổi các quy định nhiệm kỳ phủ nhận ý kiến cho rằng họ chỉ đơn thuần muốn kéo dài thời gian lãnh đạo của ông Abe.

Theo họ, hầu hết các chính đảng lớn tại các quốc gia có nền dân chủ nghị viện tiến bộ đều không ấn định giới hạn nhiệm kỳ đối với các chủ tịch đảng và việc mở đường cho một chính quyền có thời gian cầm quyền dài hơn sẽ phục vụ các lợi ích ngoại giao của Nhật Bản. Những lập luận này đang gây ra sự chú ý vì dường như không có cơ sở nào để giải thích một cách phù hợp cho việc giới hạn nhiệm kỳ đối với các lãnh đạo đảng.

Một điểm quan trọng liên quan đến quy định chủ tịch đảng của LDP cần phải được giải quyết, đó là việc quy định nhiệm kỳ chủ tịch đảng thứ hai liên tiếp sẽ là nhiệm kỳ cuối. Khi ông Abe tái cử chủ tịch đảng cách đây một năm, quy định này nói rõ rằng đây là nhiệm kỳ cuối của ông Abe. Điều này có nghĩa ông Abe sẽ không được phép tranh cử sau năm 2018.

Các quy định của LDP về vấn đề này thực ra đã được sửa đổi một vài lần kể từ khi đảng này được thành lập vào năm 1955. Nhưng không giống như những lần điều chỉnh trong quá khứ, các cuộc thảo luận lần này có thể mở đường cho việc kéo dài nhiệm kỳ cho Thủ tướng Abe. LDP cần làm rõ rằng liệu sự thay đổi quy định này sẽ đem lại mặt tích cực hay tiêu cực cho đảng và liệu mong muốn của các thành viên có phải là chỉ đơn giản muốn giúp ông Abe kéo dài thời gian lãnh đạo đảng.

Nếu như mục tiêu thay đổi các quy định nhiệm kỳ trong LDP chỉ nhằm giúp ông Abe kéo dài thời gian lãnh đạo sau 2018 thì điều này có thể chứng tỏ một thực trạng LDP thiếu gương mặt đủ sức thay thế ông Abe hoặc thế hệ đảng viên tiếp theo chưa đủ để tiếp tục lãnh đạo đảng.

Vì đây là vấn đề quan trọng của nội bộ đảng nên hoàn toàn phụ thuộc vào quyết định của các đảng viên LDP. Trong bối cảnh LDP đang chiếm ưu thế vượt trội so với các chính đảng khác trên chính trường, các quy định của đảng về nhiệm kỳ chủ tịch đảng sẽ quyết định trực tiếp đến nhiệm kỳ thủ tướng chính phủ.