Một người tiêu dùng Myanmar mua rau tại chợ địa phương vào ngày 15/6. Mọi người đang dần quay lại với việc mua sắm nhưng vẫn tiếp tục lo ngại về tình trạng thiếu tiền mặt. (Nguồn: Nikkei Asia) |
Tình trạng thiếu hụt tiền mặt khó có thể giải quyết sớm vì ngân hàng trung ương không muốn tăng cung tiền mặt bởi lo ngại đồng tiền quốc gia - đồng Kyat sẽ bị mất giá và gây ra lạm phát. Điều này khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn bởi nhân viên và nhà cung cấp đều yêu cầu thanh toán bằng tiền mặt.
Ngân hàng KBZ, ngân hàng tư nhân lớn nhất ở Myanmar cho phép người dân rút tối đa 200.000 Kyat tiền mặt từ các cây rút tiền tự động (ATM) mỗi tuần. Do chỉ có thể rút tiền mặt được ở các cây ATM nên ngay từ sáng sớm, khoảng 100 người dân đã phải xếp hàng dài.
Ban đầu, sự đình trệ của các dịch vụ ngân hàng do các chủ ngân hàng tham gia vào phong trào bất tuân dân sự để phản đối cuộc đảo chính quân sự, dẫn đến tình trạng thiếu nhân lực tại các ngân hàng. Tình hình có ít dấu hiệu cải thiện, mặc dù các nhân viên ngân hàng đã trở lại làm việc kể từ giữa tháng 4.
Người tiêu dùng vẫn lo ngại rằng, tiền mặt, một khi đã gửi thì không thể rút ra được. Điều này dường như đã "tiếp thêm dầu" vào những nỗ lực rút tiền mặt không ngừng của người dân Myanmar.
Các công ty nước ngoài hoạt động tại Myanmar cho biết, họ không thể đối phó với nhu cầu ngày càng tăng của nhân viên tại quốc gia này trong việc trả lương bằng tiền mặt thay vì chuyển khoản ngân hàng. Ngày càng nhiều nhà cung cấp và các đối tác kinh doanh cũng đang yêu cầu thanh toán bằng tiền mặt.
Makro Myanmar, một nhà bán buôn lớn có trụ sở tại Thái Lan đã ngừng giao dịch bằng thẻ tín dụng trong tháng 6/2021 và hiện chỉ chấp nhận tiền mặt.
Về mặt lý thuyết, vấn đề có thể được giải quyết nếu ngân hàng trung ương in thêm tiền giấy và cung cấp cho các ngân hàng. Nhưng các chuyên gia tài chính tin rằng, ngân hàng sẽ từ chối làm như vậy vì lo ngại việc tăng lượng tiền mặt trong lưu thông sẽ làm giảm giá trị của đồng Kyat và gây ra lạm phát.
Tin liên quan |
Tình hình Myanmar: Hết tiền! |
Bên cạnh đó, dòng tiền gửi một chiều đã khiến các ngân hàng thương mại rơi vào thế bấp bênh.
Một nhân viên ngân hàng nước ngoài chia sẻ: “Càng cung cấp nhiều tiền mặt, càng có nhiều người rút tiền mặt và chuyển nó sang USD như một loại tiền tệ an toàn. Ngân hàng trung ương sợ điều kiện kinh doanh của các ngân hàng xấu đi và đồng Kyat mất giá".
Tính đến ngày 18/6, đồng Kyat được báo giá ở mức 1,595-1,605/USD tại các ngân hàng thương mại, giảm 17% so với tỷ giá hối đoái trước cuộc chính biến quân sự. Tỷ giá từng giảm xuống dưới 1.700 Kyat vào tháng 5/2021, khiến ngân hàng trung ương phải thực hiện các biện pháp can thiệp vào thị trường.
Báo cáo sự di chuyển của cộng đồng trong đại dịch Covid-19 của Google chỉ ra rằng, mức độ người dân Myanmar đến công cộng đã trở lại gần mức trước cuộc đảo chính quân sự. Ví dụ, tại các cửa hàng bán lẻ và cơ sở giải trí ở Yangon, khách hàng đã trở lại khoảng 50% so với mức trước đại dịch.
Tuy nhiên, tiêu dùng vẫn chậm chạp do thiếu tiền mặt và giá cả tăng cao, cùng với sự gia tăng tỷ lệ thất nghiệp do hoạt động của các công ty bị chậm lại.
Một người bán hàng rong cho hay: "Mọi người ra đường càng đông càng tốt. Tuy nhiên, không phải ai ra đường cũng mua rau bởi họ đã cắt giảm chi tiêu đến mức tối thiểu".
Một tiểu thương buôn gạo khác cũng cho rằng: "Tôi đã từng thanh toán tiền bằng hình thức chuyển khoản nhưng các công ty hiện từ chối bán hàng nếu tôi không thanh toán bằng tiền mặt".
Giá lương thực đã tăng từ đầu tháng 5/2021, ước tính từ 10-15%. Giá xăng nhập khẩu cũng tăng cao hơn kéo các chi phí phân phối sản phẩm tăng cao và do đó giá thịt gia cầm và thịt lợn cũng tăng theo.
Theo công ty nghiên cứu IHS Market của Anh, chỉ số nhà quản trị mua hàng trong lĩnh vực sản xuất đạt 39,7 vào tháng 5/2021, tăng từ mức 33,0 vào tháng 4/2021. Nhưng chỉ số quản lý thu mua (PMI) vẫn thấp hơn nhiều so với mức 50 - mức cho thấy các nhà sản xuất đã bắt đầu nhận ra sự cải thiện trong kinh doanh. Dòng vốn bị đình trệ đã khiến cho việc thu mua nguyên liệu và các nhu yếu phẩm khác cũng bị đình trệ.
Ngân hàng trung ương Myanmar đã nhấn mạnh sự an toàn của tiền gửi ngân hàng trong một nỗ lực để khuyến khích người dân tiếp tục gửi tiền.
Đầu tháng 5, ngân hàng cho phép mở "tài khoản đặc biệt", không giới hạn số lần rút tiền, với một số điều kiện nhất định. Nhưng người tiêu dùng vẫn xem những nỗ lực này đồng nghĩa với việc các ngân hàng thương mại vẫn đang vật lộn với tình trạng thiếu tiền mặt và các chủ tài khoản không muốn gửi tiền.
Do lòng tin của người dân vào các ngân hàng đã bị giảm sút sau cuộc chính biến nên tình trạng hỗn loạn dự kiến sẽ tiếp tục trong một thời gian.