Triển lãm "Con đường": Sắc thái mới của tranh dân gian

Hòa quyện truyền thống và hiện đại

BTC triển lãm giới thiệu tới công chúng 3 nhóm tranh chính: Tranh dân gian, tranh danh nhân Nguyễn Trãi và tranh Phật giáo. Tranh dân gian được ứng dụng, sáng tác với các màu sắc phong phú trên chất liệu sáng tác hoàn toàn mới là sơn mài khắc.

Đến với triển lãm, công chúng có thể thấy những bức tranh quen thuộc như “Thần Kê” của làng tranh Kim Hoàng, là một trong những tranh nổi tiếng đã được phục dựng, với ý nghĩa mang lại may mắn và có tác dụng trấn cửa xua đuổi ma quỷ. Bức tranh “Ngũ Hổ” - tranh Hàng Trống được người xưa ghép quy luật ngũ hành vào năm Ông Hổ, chính là mong ước gửi gắm con người nơi ngũ phương, trấn yểm khỏi những thế lực xấu.

Bảo Tàng Hà Nội và Latoa Indochine cũng kết hợp chuyển thể bức tranh chân dung Nguyễn Trãi sang chất liệu sơn mài khắc, kích thước 106 cm x 106cm đưa ra trưng bày. Đây là bức tranh chân dung Nguyễn Trãi của Bảo tàng Hà Nội được vẽ bột màu trên nền vải vào năm 1917, đề ký tên tác giả là: P.D.TUE, 1/1/1917. Bức tranh gốc có kích thước dài 220 cm, rộng 200 cm.

Ngoài ra, Bảo tàng Hà Nội và Latoa Indochine giới thiệu tới công chúng những bức tranh có cảm hứng từ Phật giáo như “Trúc Lâm Đại sỹ xuất sơn đồ”, “Hương Vân Đại Đầu Đà”.

Đáng chú ý, triển lãm có tác phẩm phóng tác “Trúc Lâm đại sĩ xuất sơn đồ” được vẽ từ thế kỷ XIV. Tác phẩm miêu tả sự kiện Phật hoàng Trần Nhân Tông tu hành đắc đạo, rời khỏi động Vũ Lâm trở về, vua Trần Anh Tông cùng các quan ra nghênh đón. "Trúc Lâm Đại sỹ xuất sơn đồ" được vẽ theo lối trường quyển gồm 2 trường đoạn. Trong tranh có 82 nhân vật, có đủ tăng sĩ, nho sĩ và đạo sĩ thể hiện rõ tư tưởng "Tam giáo đồng tôn" thời Trần.

Theo tác giả bức "Trúc Lâm đại sĩ xuất sơn đồ" Lương Minh Hòa: Mỗi tác phẩm trước hết được phác thảo trên máy tính, sau đó anh dùng công cụ khắc lõm từng chi tiết để tạo các nét đen như tranh dân gian truyền thống. Tiếp theo, nghệ sĩ lên màu sơn mài, thếp vàng, thếp bạc, mỗi màu là một lớp, sau mỗi lớp là một lần mài. Toàn bộ công đoạn cho một tác phẩm phải lên tới 15-20 bước và mất khoảng 3 tháng mới hoàn thiện.

Các bức tranh sơn mài với đề tài tranh dân gian đã giữ nguyên được các nét, hồn cốt của tranh dân gian nhưng tạo được cho tranh những sắc thái mới bằng các kỹ thuật chạm khắc, dát vàng, bạc. Những bức tranh sơn mài dát vàng, dát bạc tạo được các mảng màu đối lập và bắt sáng, làm cho các bức tranh dân gian mang một hình ảnh mới sang trọng và giá trị hơn.

Gìn giữ nét đẹp văn hoá

Các tác phẩm trưng bày tại triển lãm là những sáng tác của các nghệ sĩ Latoa Indochine sau một thời gian dài tìm hiểu, nghiên cứu và sáng tác, thử nghiệm về tranh dân gian, sơn mài với trăn trở làm sao để giữ gìn, lan toả được di sản văn hoá mà cha ông để lại, đồng thời nâng tầm giá trị tranh dân gian Việt Nam trên chất liệu sơn mài khắc.

Chủ tịch Latoa Indochine Phạm Ngọc Longcho biết: “Đây là hành trình Latoa Indochine đã ấp ủ từ lâu, một hành trình được xây dựng bởi những con người yêu, trân quý nét đẹp văn hoá dân tộc. Đồng thời, mong muốn giữ gìn giá trị văn hoá mỹ thuật, giá trị dân tộc, giá trị phong thuỷ ẩn chứa từng tác phẩm tranh dân gian xưa và nâng tầm lên một tầm cao mới trên chất liệu sơn mài khắc truyền thống. Bởi lẽ, không chỉ là một vật chất thông thường, hơn thế nữa, tranh dân gian còn là một trong những di sản văn hoá, lưu giữ và phản ánh sắc thái, phong tục, tập quán mỗi vùng miền trên dải đất hình chữ S”.

Đánh giá cao dự án, Nhà nghiên cứu, họa sĩ Phan Ngọc Khuê cho rằng, các dòng tranh dân gian được thể hiện trên chất liệu sơn mài ta nên ngoài việc giới thiệu với công chúng trong và ngoài nước về các dòng tranh dân gian còn giới thiệu được về kỹ thuật làm tranh sơn mài cổ truyền.

Những bức tranh sơn mài dát vàng, dát bạc tạo được các mảng màu đối lập và bắt sáng làm cho các bức tranh dân gian mang một hình ảnh mới sang trọng và giá trị hơn. Đây thực sự là một dự án bảo tồn và phát huy tranh dân gian có ý nghĩa, cần được nhân rộng, phát triển

Theo Giám đốc Bảo tàng Hà Nội Nguyễn Tiến Đà: Triển lãm là sự kiện rất ý nghĩa, góp phần quan trọng trong Dự án Bảo tồn tranh dân gian Việt Nam. Qua triển lãm, Ban tổ chức mong muốn đưa người xem “đi đến tận cùng của truyền thống” trở về những ngày của hội hoạ dân gian xưa để ngắm nhìn, cảm nhận và trân quý một nét đẹp vang bóng một thời. Rồi sau đó, cùng nhau gìn giữ, lan tỏa trên chặng đường phát triển mạnh mẽ của thời cuộc.

Triển lãm diễn ra đến ngày 31/12 tại Bảo tàng Hà Nội, đường Phạm Hùng, phường Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội.