Trò chuyện với Đại sứ Đỗ Xuân Đông về sự kiện lịch sử của cộng đồng người Việt tại Czech

PV: Chào Đại sứ! Xin ông cho biết ý nghĩa của việc cộng đồng người Czech gốc Việt vừa được Chính phủ Czech chính thức công nhận là dân tộc thiểu số (DTTS)?Đại sứ Đỗ Xuân Đông: Ngày 3/7/2013, Chính phủ Czech đã chính thức ra Quyết nghị số 530 về việc bổ nhiệm người Đại diện cho cộng đồng người Czech gốc Việt trong Hội đồng Chính phủ về DTTS và mở rộng thành viên các DTTS. Theo đó, cộng đồng người Czech, gốc Việt tại Czech là dân tộc thiểu số thứ 14 của Czech. Đây là một sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, mang tính lịch sử trong đời sống của cộng đồng người Việt Nam tại CH Czech. Nhờ đó, được cải thiện địa vị pháp lý, vào sân chơi và được hưởng quyền bình đẳng về trách nhiệm và quyền lợi như các dân tộc thiểu số khác ở CH Czech, có nhiều cơ hội tốt để thúc đẩy ngoại giao nhân dân, mở rộng quan hệ hợp tác, hữu nghị với 13 cộng đồng dân tộc thiểu số khác trên cơ sở tôn trọng, bình đẳng và cùng có lợi. Đồng thời, sự kiện này sẽ tạo điều kiện thuận hơn nữa cho cộng đồng hội nhập sâu rộng, thực hiện tốt quyền lợi và trách nhiệm của công dân đối với xã hội sở tại. Và giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa Việt tại CH Czech, góp phần tích cực trong việc làm phong phú thêm nền văn hóa sở tại. Nâng cao sự tin cậy, hiểu biết, giúp đỡ lẫn nhau và hình ảnh cộng đồng người Việt Nam trong cách nhìn của nhân dân sở tại. PV: Quá trình đề nghị Chính phủ Czech xem xét và công nhận vấn đề này diễn ra như thế nào, thưa ông?Đại sứ Đỗ Xuân Đông: Việc đề nghị Chính phủ Czech xem xét, công nhận cộng đồng người Czech gốc Việt Nam tại CH Czech trở thành một dân tộc thiểu số của Czech là một quá trình phấn đấu và vận động thường xuyên, liên tục của Đại sứ quán, Hội người Việt Nam và Hội người Czech gốc Việt. Quá trình đó được thực hiện theo một Lộ trình nghiêm ngặt, khoa học, công phu và tuân thủ theo trình tự 6 bước từ năm 2010 đến nay. Theo chỉ đạo của Đại sứ quán, Hội người Việt Nam tại CH Czech và Hội người Czech gốc Việt đã thành lập một Tiểu ban để tổ chức và thực hiện các công việc, gồm các nhân vật: ông Đinh Văn Hiển (Bí thư Thứ nhất, Chánh văn phòng ĐSQ), ông Hoàng Đình Thắng (Chủ tịch Hội người Việt Nam), ông Phạm Công Tú (Chủ tịch Hội người Czech gốc Việt) và ông Dương Việt Dũng (Ủy viên Hội người Việt Nam tại Czech, Quan sát viên của Hội tại Hội đồng DTTS của Chính phủ Czech).Qúa trình thực hiện như sau:- Bước một: Tổ chức nắm tình hình về nhu cầu của bà con cộng đồng, quan điểm các cơ quan chức năng sở tại và đánh giá tính khả thi của Đề án.- Bước hai: xây dựng Đề án, Kế hoạch và thành lập Tổ công tác.- Bước ba: Xúc tiến việc lập hồ sơ đề nghị Hội đồng DTTS.- Bước bốn: Tổ chức đàm phán, đối thoại, trao đổi với các cơ quan chức năng và vận động hành lang.- Bước năm: Tổ chức khảo sát thực tế về thực trạng năng lực hội nhập của cộng đồng người Việt.- Bước sáu: Hoàn thiện hồ sơ và phương án nhân sự về người đại diện trong Hội đồng dân tộc thiểu số Chính phủ Czech.Mỗi bước cũng như xuyên suốt lộ trình đều đặt ra mục đích, yêu cầu, nội dung, phương pháp thực hiện rất cụ thể, sát hợp với thực tiễn. Và đồng thời, bộc lộ rõ những khó khăn thách thức và thuận lợi nhất định.PV: Vậy, những thuận lợi của quá trình này là gì, thưa ông?Đại sứ Đỗ Xuân Đông: ĐSQ Việt Nam tại CH Czech luôn quan tâm ủng hộ, giúp đỡ và theo dõi chỉ đạo chặt chẽ, sát sao, tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc của quá trình này với sự tâm huyết và nỗ lực. ĐSQ phối hợp với các Hội người Việt tại đây tổ chức nhiều phong trào nhằm xây dựng hình ảnh đẹp về con người, đất nước Việt Nam và cộng đồng người Việt Nam tại Czech. Đặc biệt phải kể đến Hội thảo “Cộng đồng người Việt Nam tại CH Czech nói không với ma túy” đã nhận được sự ủng hộ của các cấp chính quyền và nhân dân sở tại.Hội người Việt Nam tại Czech có tinh thần quyết tâm cao, đoàn kết, thống nhất và đồng thuận về nhận thức và hành động theo hướng tích cực, chủ động đẩy nhanh lộ trình phấn đấu trở thành DTTS. Bà con cộng đồng người Việt Nam nói chung và người Czech gốc Việt nói riêng luôn bày tỏ sự chung sức, đồng lòng, ủng hộ và hưởng ứng tích cực Đề án này.Tổ công tác giúp ĐSQ, Hội người Việt Nam tại Czech, Hội người Czech gốc Việt chủ trì tổ chức xúc tiến Dự án gồm những cán bộ nhiệt huyết, trách nhiệm, có năng lực, năng động, chủ động sáng tạo và giàu kinh nghiệm thực tiễn công tác. Đại diện ĐSQ và các Hội đã có nhiều cuộc làm việc với Hội đồng chính phủ về các dân tộc thiểu số và các cơ quan ban ngành chức năng của CH Czech để đối thoại, bàn bạc, cung cấp thông tin và thống nhất phương án giải quyết các vấn đề đặt ra, nhằm xây dựng, củng cố lòng tin, tạo ra sự đồng thuận, chủ động thúc đẩy tiến độ Đề án theo đúng kế hoạch đã định. Chúng tôi đã vận động, thuyết phục nhiều chính trị gia cấp cao, học giả, cơ quan ban ngành và nhân dân sở tại quan tâm, ủng hộ giúp đỡ nhiệt tình, hiệu quả. Ban thư ký Hội đồng Dân tộc Thiểu số và Bộ Nội vụ Czech phối hợp chặt chẽ với phía Việt Nam để giải quyết nhiều công việc cụ thể theo qui định của pháp luật và theo sự chỉ đạo của cấp trên. Đáng chú ý là phối hợp rất tốt trong việc đi nghiên cứu, khảo sát tại 10 địa phương, là những nơi có nhiều người Việt Nam sinh sống, làm ăn để tìm hiểu về tình hình an sinh xã hội, phân tích, đánh giá khách quan về thực trạng năng lực hội nhập của cộng đồng người Việt Nam tại một số địa phương của CH Czech: Teplice, Brno, Karlovy vary, Ustí nad Labem, Liberec, Tabor, Cheb, Chomutov, Plzen, České Budejovice. Những kết quả trên đã giúp cho Hội đồng dân tộc thiểu, Bộ Nội vụ CH Czech có căn cứ quan trọng để tham mưu cho chính phủ Czech xem xét, công nhận cộng đồng người Czech, gốc việt chính thức là DTTS tại phiên họp cuối cùng của Chính phủ liên minh ba đảng cầm quyền. PV: Những khó khăn gặp phải trong quá trình này là gì, thưa ông?Đại sứ Đỗ Xuân Đông: Đây là một công việc mới mẻ, chưa có tiền lệ, không có sự kế thừa của Hội người Việt Nam tại CH Czech. Do đó, phải thực hiện tốt phương châm vừa làm, vừa tìm tòi, học hỏi kinh nghiệm, nâng cao năng lực công tác, xử lý đúng đắn, hiệu quả những vấn đề đặt ra trong suốt lộ trình vận động các cấp chính quyền và nhân dân sở tại quan tâm, ủng hộ, giúp đỡ. Hội người Việt Nam tại Czech và cộng đồng người Czech gốc Việt chưa có một Tiểu ban công tác chuyên trách và chưa có quĩ tài chính dành cho hội nhập nói chung và cho lộ trình phấn đấu trở thành DTTS nói riêng. Một bộ phận nhỏ trong cộng đồng người Việt Nam có hành vi vi phạm pháp luật về buôn bán ma túy, chất gây nghiện, nhất là việc trồng cây cần sa, làm ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh người Việt trong cách cách nhìn và đánh giá của chính quyền và nhân dân sở tại. Tại CH Czech chưa có một cộng đồng người Czech, gốc châu Á nào đã được sở tại công nhận là DTTS, vì vậy chưa tạo ra tiền lệ tốt cho cộng đồng người Việt Nam. Do khác nhau về phong tục tập quán, văn hóa và đặc biệt là rào cản ngôn ngữ đã, đang làm hạn chế đến quá trình hội nhập của cộng đồng người Việt Nam. Một khó khăn nữa chính là sự khác biệt trong nhận thức giữa Việt Nam, CH Czech và cộng đồng người Czech gốc Việt về nhu cầu và mục đích đề nghị Chính phủ Czech xem xét, cộng nhận là DTTS. Phía Việt nam luôn khẳng định mục đích nhất quán là phải được đối xử bình đẳng như các DTTS khác. Phía CH Czech quan ngại rằng, cộng đồng người Czech gốc Việt phấn đấu trở thành DTTS để nhằm mục đích yêu cầu vật chất và được hưởng lợi các chính sách xã hội. Quá trình vận động để có được quyết định cuối cùng của Chính phủ Czech về việc công nhận DTTS mang tính nhân văn sâu sắc, nhưng để ra được một quyết định công nhận lại mang tính chính trị. Việc quyết định để bảo đảm đúng luật, hài hòa về lợi ích, đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi khách quan cho từng bên và tránh được những sức ép, phản ứng tiêu cực của báo chí, dư luận xã hội sở tại là một công việc khó khăn cho Chính phủ Czech.PV: Xin ông cho biết về những quyền lợi và trách nhiệm của cộng đồng người Czech gốc Việt với vai trò là là DTTS của CH Czech?Đại sứ Đỗ Xuân Đông: Sau khi cộng đồng người Czech gốc Việt chính thức được công nhận là DTTS, được đối xử không phân biệt và hưởng quyền bình đẳng như các DTTS khác của CH Czech. Sự hợp tác, cạnh tranh lành mạnh và thực hiện các quyền bình đẳng về quyền lợi và trách nhiệm của các dân tộc thiểu số được điều chỉnh bằng pháp luật. Theo Luật về dân tộc thiểu số 273/2001 của Chính phủ Czech qui định những quyền lợi thiết thực của các DTTS, trong đó có cộng đồng người Czech gốc Việt, đó là : - Quyền được bàn và giải quyết các vấn đề liên quan đến dân tộc thiểu số, - Quyền được sử dụng các tên và ký hiệu đa ngôn ngữ.- Quyền được sử dụng tên và họ trong ngôn ngữ của tiếng Việt.- Quyền được sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp với công sở và tòa án.- Quyền được học hành trong ngôn ngữ tiếng Việt.- Quyền được giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt.- Quyền được phát hành và thu nhận thông tin bằng ngôn ngữ Việt.Những quyền lợi trên sẽ góp phần nâng vị thế, làm tăng sự tin cậy và hiểu biết, giúp đỡ lẫn nhau. Tạo điều kiên thuận lợi cho quá trình hội nhập ngày càng sâu rộng vào xã hội Czech và giữ gìn bản sắc văn hóa Việt Nam của cộng đồng người Việt Nam tại CH Czech.Ngày nay, cộng đồng người Czech gốc Việt chính thức trở thành thành viên 14 các DTTS của CH Czech, được hưởng quyền lợi và thực hiện nghiêm chỉnh nghĩa vụ, trách nhiệm đối với xã hội sở tại. Quyền lợi nghĩa vụ và trách nhiệm là những vấn đề luôn được gắn kết chặt chẽ với nhau, bổ sung, hỗ trợ nhau trong mỗi cộng đồng DTTS, trong đó có cộng đồng người Czech gốc Việt. Nhận thức rõ yêu cầu này, cộng đồng người Czech gốc Việt và cộng đồng người Việt Nam tại Czech tiếp tục đoàn kết nội bộ, phấn đấu phát triển toàn diện và từng bước hoàn thiện về mọi mặt, chủ động hội nhập vào xã hội sở tại, phát huy vai trò cầu nối quan trọng cho quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa hai quốc gia Việt Nam và CH Czech không ngừng phát triển. Xin cảm ơn ông!Khánh Nguyễn (thực hiện)