| Ông David R.Stilwell, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á và Thái Bình Dương. (Nguồn: East-West Center) |
Trang web của Bộ Ngoại giao Mỹ State.gov ngày 16/10 đăng toàn văn bài điều trần của Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á và Thái Bình Dương David R.Stilwell trước Tiểu ban Đông Á, Thái Bình Dương và Chính sách An ninh mạng thuộc Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ.
Bài điều trần làm rõ chính sách của Mỹ tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và việc thực thi Đạo luật Sáng kiến Tái bảo đảm châu Á (ARIA) năm 2018. ARIA nhằm thúc đẩy tầm nhìn của Mỹ về một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở, đồng thời tái khẳng định cam kết lâu dài của Mỹ hỗ trợ các đồng minh và đối tác ngăn chặn các đối thủ trong khu vực.
Bài điều trần có đoạn nhấn mạnh vấn đề an ninh hàng hải ở Biển Đông như sau:
Các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông là mối đe dọa không chỉ đối với các quốc gia có yêu sách chủ quyền ở Biển Đông và các quốc gia Đông Nam Á, mà còn ảnh hưởng tới các quốc gia có giao dịch thương mại và tất cả những nước coi trọng tự do hàng hải và giải quyết tranh chấp một cách hòa bình.
Cách Bắc Kinh “bắt nạt” các nước láng giềng hiện nay “tuân thủ” đúng tuyên bố của Ngoại trưởng Trung Quốc tại Diễn đàn khu vực ASEAN 2010 rằng: “Trung Quốc là nước lớn và các nước khác là các nước nhỏ. Đó đơn giản là sự thật”. Quan điểm này có thể giúp Trung Quốc “biến sai thành đúng”, đe dọa chủ quyền, hòa bình và thịnh vượng ở khu vực năng động nhất thế giới này.
Yêu sách hàng hải của Trung Quốc ở Biển Đông, thể hiện qua “đường 9 đoạn”, đều bất hợp pháp và phi lý. Những tuyên bố này không có giá trị pháp lý, lịch sử hoặc địa lý, là sự đe dọa thực sự đối với các quốc gia khác. Với việc tái diễn các hàng động khẳng định chủ quyền “đường 9 đoạn”, Bắc Kinh đang cản trở các nước thành viên ASEAN tiếp cận nguồn tài nguyên năng lượng ước tính trị giá hơn 2,5 nghìn tỷ USD ở Biển Đông, đồng thời gây mất ổn định và đặt ra nguy cơ xung đột ở vùng biển này.
Chúng tôi vẫn hoài nghi về sự chân thành của Trung Quốc khi đàm phán về một bộ quy tắc ứng xử nhằm củng cố luật pháp quốc tế. Mặc dù “luôn miệng” cam kết ngoại giao hòa bình, thực tế cho thấy lãnh đạo Trung Quốc vẫn tiếp tục đe dọa và “bắt nạt” các nước khác thông qua hải quân, lực lượng chấp pháp và dân quân biển. Việc họ liên tục “quấy rối” hoạt động khoan thăm dò của Việt Nam quanh Bãi Tư Chính là một ví dụ điển hình.
Nếu Trung Quốc sử dụng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) để hợp pháp hóa hành vi nghiêm trọng và các yêu sách hàng hải bất hợp pháp của họ, cũng như để trốn tránh các cam kết mà Bắc Kinh đã ký theo luật quốc tế, COC sẽ có hại cho khu vực và cho tất cả những ai coi trọng tự do hàng hải.
Như ARIA nhấn mạnh, chính sách của Mỹ là đảm bảo quyền tự do hàng hải, hàng không và các mục đích hợp pháp khác trên biển. Chúng tôi làm việc với các đồng minh và đối tác ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương để tiến hành các hoạt động đào tạo và hoạt động hàng hải chung, nhằm duy trì sự tự do và cởi mở trong khu vực.
Hải quân Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản và Philippines đã có những “chuyến đi chung” qua Biển Đông vào tháng 5/2019. Dựa trên việc mở rộng Sáng kiến Thực thi Luật Hàng hải Đông Nam Á (SEAMLEI) năm 2018, chúng tôi đã tổ chức cuộc tập trận đầu tiên trên biển giữa Mỹ và ASEAN vào tháng 9/2019.
Năm 2019 là năm Mỹ có nhiều hoạt động tự do hàng hải ở Biển Đông nhất trong 25 năm qua. Điều đó chứng minh rằng, Mỹ sẽ tiếp tục triển khai máy bay và tàu thuyền hoạt động ở bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép.
Tại một cuộc họp ở New York vào ngày 23/ 9 vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đã ký bản cập nhật mới nhất cho bản ghi nhớ (MoU) năm 1990 về việc sử dụng các cơ sở của Mỹ tại Singapore.
Thỏa thuận này cho phép quân đội Mỹ tiếp tục tiếp cận các căn cứ không quân và hải quân Singapore và cung cấp hỗ trợ hậu cần cho nhân viên, máy bay và tàu quá cảnh. Việc MoU này được gia hạn thêm 15 năm phản ánh sự hỗ trợ liên tục của Singapore đối với sự hiện diện quân sự của Mỹ vốn đã mang lại hòa bình, ổn định và thịnh vượng của khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương trong suốt nhiều thập kỷ.