TS Trần Thành Nam: “Tính mạng của con quan trọng hơn tất cả!”

Thông tin về vụ việc em học sinh 11 tuổi ở Gia Lai tự tử chỉ vì không có bộ quần áo mới còn chưa được lực lượng chức năng xác nhận, nhưng những câu chuyện về ranh giới mong manh giữa sự sống và cái chết của trẻ nhỏ liệu có đủ sức cảnh tỉnh các phụ huynh?
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
ts tran thanh nam tinh mang cua con quan trong hon tat ca Bảo vệ trẻ trước các "cạm bẫy" từ Internet
ts tran thanh nam tinh mang cua con quan trong hon tat ca TS Giáo dục: Trẻ cần được “sống” và “học” song song!

Theo báo cáo kết quả học tập giai đoạn (2011–2015) do Bộ Y tế và Bộ Giáo dục & Đào tạo công bố mới đây, số liệu thống kê xu hướng tự tử học đường, cứ 5 em học sinh thì 1 em có ý định tự tử. Mỗi năm, Bệnh viện Nhi đồng 1 tiếp nhận 20 trường hợp trẻ em uống thuốc độc tự tử. Tại Việt Nam thì tự tử là nguyên nhân thứ 2 gây tử vong ở người trẻ tuổi, xếp sau nhóm nguyên nhân do tai nạn giao thông.

Câu hỏi được đặt ra là làm thế nào để giải quyết cùng con và tránh những hậu quả đáng tiếc? Hãy cùng lắng nghe ý kiến của một chuyên gia tâm lý – Tiến sĩ Trần Thành Nam - Giảng viên chuyên nghành Tâm lý học lâm sàng trẻ em và vị thành niên, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội.

ts tran thanh nam tinh mang cua con quan trong hon tat ca
Tiến sĩ Trần Thành Nam. (Ảnh nhân vật cung cấp)

Cứ 5 em học sinh thì 1 em có ý định tự tử. Tại Việt Nam thì đây là nguyên nhân thứ 2 gây tử vong ở người trẻ tuổi. Là một chuyên gia tâm lý, anh có suy nghĩ gì về những con số này?

Cá nhân tôi nghĩ đó là những con số đáng báo động, nhưng xã hội và chúng ta chưa có những thái độ đúng, những hành động phù hợp để giải quyết vấn đề này. Các nghiên cứu trong nước và trên thế giới đã chỉ ra nhóm tuổi có tỉ lệ tự tử cao nhất là từ 16 – 20 tuổi; nhóm có nguy cơ tự tử cao thứ hai từ 12-15 tuổi nhưng hiện đang có xu hướng trẻ hóa. Những trường hợp đã tự tử thành công được thống kê chỉ là con số nhỏ và những người nung nấu ý định này nhiều hơn từ 20-50 lần.

Thực tiễn đã chứng minh, có rất nhiều tồn tại trong công tác dự báo nguy cơ tự tử học đường cũng như công tác sàng lọc các vấn đề tổn thương sức khỏe tâm thần học đường. Tâm lý học đường chưa trở thành hệ thống, nhà tâm lý học học đường chưa có biên chế trong nhà trường. Mặt khác, nhận thức của giáo viên về các dấu hiệu, nguy cơ còn nhiều thiếu sót và sai lạc.

Dư luận về việc một học sinh 11 tuổi ở Gia Lai vì không có quần áo mới nên đã tự tử khiến không ít bậc phụ huynh hoang mang, lo lắng, thậm chí bị sốc nặng. Tiến sĩ có thể cho tâm lý của một đứa trẻ ở tầm tuổi đó diễn biến như thế nào? Các phụ huynh cần phải làm gì để nắm bắt, tháo gỡ và giúp con cân bằng tâm lý, thưa Tiến sĩ?​

Đây không phải là lần đầu chúng ta chứng kiến những câu chuyện đau lòng như vậy. Cá nhân tôi cảm thấy giận dữ vì có nhiều sự kiện tương tự xảy ra nhưng các bậc phụ huynh không rút ra được những bài học cần thiết. Tất nhiên, từ trường hợp mà bạn nêu có thể thấy có cả phần trách nhiệm của xã hội và của cá nhân học sinh, bên cạnh những điều cần lưu ý cho cha mẹ.

Trách nhiệm của xã hội và cộng đồng ở đây xét theo góc rộng là vấn đề an sinh xã hội, việc thực hiện và bảo vệ các quyền lợi của trẻ tại địa phương làm giảm nhẹ các áp lực tài chính mà gia đình gặp phải. Liên quan đến cá nhân học sinh có thể thấy có những ảnh hưởng của nhu cầu lứa tuổi muốn được người khác chấp nhận và tán thưởng; là sự thiếu hụt kỹ năng nhất là kỹ năng đương đầu với áp lực và vượt qua thất bại để kiên định với mục tiêu cuộc sống của mình.

Tuy nhiên, trong một môi trường đầy áp lực và với tính cách dễ bị tổn thương của lứa tuổi. Đối với các em, sự xung đột của cha mẹ, bị bỏ mặc trong gia đình, không có sự đồng cảm hiểu biết lẫn nhau trong gia đình qua cách nhìn của các em đều có thể là giọt nước cuối cùng làm tràn ly dẫn đến những hành vi tiêu cực mà không có sự cân nhắc lợi hại.

Các phụ huynh có thể đã không biết rằng những đứa trẻ ở độ tuổi này rất coi trọng thể diện của mình với chúng bạn, thậm chí có thể ngang mới tính mạng; Phụ huynh cũng có thể không biết rằng khi gia đình có một người anh đã tự tử thì nguy cơ người em có hành động đó sẽ cao ở mức báo động cần giám sát chặt chẽ; Phụ huynh có thể đã không biết là họ cần phải giải thích để các em sẵn sàng cùng cha mẹ đối phó với những khó khăn trong cuộc sống… Khi không được giải thích, có thể, các em sẽ suy diễn rằng bố mẹ không coi trọng mình. 

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến trầm cảm và những hành xử tiêu cực của các em, nhất là khi các em cảm thấy cô độc, bế tắc khi không biết chia sẻ với ai. Nói đúng hơn đó là những cái chết vì “đói” tư vấn tâm lý. Theo Tiến sĩ, có phải các hoạt động tư vấn tâm lý học đường của ta chưa được quan tâm đúng mức?

Phải nói là cộng đồng chúng ta cũng còn nhiều ảo tưởng sai lầm về vấn đề tự tử. Nhiều người cho rằng, nói chuyện với người khác về cảm giác muốn tự tử của họ sẽ thúc đẩy họ tới tự tử thật. Nhưng việc hỏi về cảm giác đó khiến người nghe được giải tỏa, cảm thấy được quan tâm, lắng nghe, thúc đẩy họ trút bầu tâm sự, giảm bớt căng thẳng và cân nhắc hơn về việc này một cách nghiêm túc.

Nhiều người cũng cho rằng, tự tử là một hành động do kích động, không có kế hoạch nên không thể ngăn chặn được. Tuy nhiên, trên thực tế, hầu hết những cái chết do tự tử đều đã được nạn nhân suy nghĩ cẩn thận, có ý thức và lên kế hoạch một vài lần.

Nếu phụ huynh quan tâm đến con cái của mình có thể nhận ra sớm các dấu hiệu chán nản, bất cần, cụ thể nhất là qua lời nói như: "Con sẽ không còn làm phiền ai nữa đâu." hay "Chả có gì quan trọng cả!", "Thôi, mọi việc đều vô ích thôi!", hoặc "Con chả còn gặp ai nữa đâu mà nói...". Cha mẹ cũng có thể nhận diện qua các hành động như sắp xếp mọi vật dụng cá nhân theo thứ tự, nói sẽ cho người này món này, người khác món kia mà mình yêu quý, tự nhiên dọn dẹp phòng ốc sạch sẽ, hay làm cách hành động như để trả ơn bố mẹ. Một sai lầm mà các bậc phụ huynh và giáo viên thường mắc phải là cho rằng con trẻ tự tử một lần mà không thành công thì sẽ không tự tử nữa.

Hoạt động tư vấn tâm lý học đường hiện nay mới chỉ xuất hiện ở hiếm hoi một số trường tư thục hay được thực hiện trong giới hạn thời gian của một dự án. Công tác đào tạo những chuyên gia tư vấn tâm lý học đường cũng còn hạn chế, chưa có chương trình đào tạo cấp bằng Thạc sĩ về chuyên ngành này. Hệ thống đánh giá và quy trình hỗ trợ cho những người có nguy cơ, ý tưởng tự sát cũng không được dạy cho những người làm trong hệ thống Tư vấn tâm lý học đường.

Ở độ tuổi học sinh, khi mà tâm sinh lý chưa phát triển thì các em cần có người thấu hiểu, cùng chia sẻ để giải tỏa những vấn đề của mình. Tuy nhiên, không phải lúc nào cha mẹ cũng hiểu con và có phải chính sự “lệch pha” này khiến nhiều chuyện đau lòng xảy ra, thưa Tiến sĩ?

Thiết nghĩ, nếu cha mẹ ý thức được rằng việc bỏ mặc không quan tâm đến con cái cũng tệ như việc lạm dụng, đánh đập con cái thì chắc sẽ hạn chế được nhiều chuyện đau lòng xảy ra.

Các bậc phụ huynh ở các vùng khó, vùng xa, những vùng có tỉ lệ nguy cơ cao cần được tuyên truyền tiếp cận nhiều hơn với kiến thức về quyền trẻ em; tuyên truyền những dấu hiệu của trầm cảm và tự sát của trẻ như thay đổi cách ăn uống và ngủ nghỉ; trốn tránh bạn bè, gia đình, bỏ những thói quen thường nhật; có hành động cục cằn, thô lỗ hoặc bỏ đi khỏi nhà; thay đổi cá tính một cách bất ngờ; thường xuyên chán nản, không tập trung được việc gì, từ chối không đi học…

Phụ huynh cũng đừng bỏ qua các dấu hiệu báo động tự tử như việc trẻ nói đùa sẽ chết, viết truyện hay viết thơ về cái chết, có những hành vi tự hủy hoại (như cắt tay, dùng tàn thuốc dí vào tay)… Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần giúp con biết cách tự đương đầu và vượt qua những khó khăn, áp lực và nhìn cuộc sống theo khía cạnh tích cực.

Những nền giáo dục phát triển đều rất quan tâm đến vấn đề tâm lý học đường. Ở các bậc Mầm non, Tiểu học, giáo viên được trang bị rất kỹ về kiến thức tâm lý giáo dục. Đến bậc THCS hay THPT, ở nhiều nước còn trang bị phòng tâm lý cho từng trường. Như ở Pháp, ở từng khu dân cư có những phòng tâm lý để cho học sinh và phụ huynh có những vướng mắc đến chia sẻ. Vậy theo anh, áp dụng những hình thức ấy vào Việt Nam có phải là việc khó?

Về vấn đề tư vấn tâm lý học đường, chúng ta cũng đã học tập được rất nhiều từ các mô hình có uy tín và hiệu quả trên thế giới. Dự án Trường học An Toàn – Thân Thiện – Bình Đẳng giữa Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội và Tổ chức Plan International Việt Nam được triển khai trên 20 trường THPT trên địa bàn Hà Nội là một ví dụ chứng minh chúng ta có thể áp dụng các mô hình tư vấn học đường trên thế giới vào Việt nam.

Đây là mô hình tư vấn 3 tầng với tầng 1 là Hoạt động phòng ngừa hỗ trợ tư vấn tâm lý, hướng đến tất cả học sinh trong nhà trường thông quan việc rèn luyện kỹ năng sống và năng lực ứng phó; Tầng thứ 2 tập trung can thiệp cho những học sinh có khó khăn tâm lý bằng các nhóm chuyên sâu hơn để giúp học sinh khám phá ra các điểm mạnh, điểm yếu của bản thân; Tầng thứ 3 là can thiệp chuyên sâu và chuyển dịch vụ (chỉ tập trung vào khoảng 5% học sinh có các vấn đề nặng và nghiêm trọng như đã có kế hoạch tự sát). Với những đối tượng này, nhà tâm lý học đường chỉ làm nhiệm vụ đảm bảo sự an toàn cho học sinh và giới thiệu chuyển các em tới các nhà tâm lý học lâm sàng hoặc bác sỹ tâm thần để điều trị chuyên sâu.

Xin cảm ơn Tiến sĩ!

ts tran thanh nam tinh mang cua con quan trong hon tat ca MC Thảo Vân: “Hãy dành cho con ít nhất 5 phút mỗi ngày”

Đồng hành cùng con, được đối thoại với con mỗi ngày là con đường ngắn nhất để giúp cha mẹ hiểu chính con cái mình ...

ts tran thanh nam tinh mang cua con quan trong hon tat ca Những “cái bẫy ngọt ngào”

“Mỗi khi yêu cầu con đi tắm, thay vì ép buộc, ra lệnh, các mẹ hãy nói rằng: Con như một cái cây nên mẹ ...

ts tran thanh nam tinh mang cua con quan trong hon tat ca Khóa chân con ở lớp học hè?

Cứ hè đến là trẻ lại “rồng rắn” đi học. Từ những lớp luyện chữ, ngoại ngữ cho đến các khóa học kỹ năng cấp ...

Yến Nguyệt

Xem nhiều

Đọc thêm

Thủ tướng: Phát huy không gian sáng tạo, nâng cao chất lượng dạy và học

Thủ tướng: Phát huy không gian sáng tạo, nâng cao chất lượng dạy và học

Chiều 2/11, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Chủ tịch Ủy ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo chủ trì Phiên họp ...
Khai trương trụ sở Học viện Đào tạo & Tư vấn MindTalk Talent: Nơi phát triển trí tuệ Việt - Dấu ấn 7 năm thành lập

Khai trương trụ sở Học viện Đào tạo & Tư vấn MindTalk Talent: Nơi phát triển trí tuệ Việt - Dấu ấn 7 năm thành lập

Ngày 1/11/ 2024, Học viện Đào tạo & Tư vấn MindTalk Talent chính thức khai trương trụ sở mới tại 86/42 Phổ Quang, Phường 2, Quận Tân Bình, TP. HCM. ...
Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Nga lên tiếng về việc Ukraine thử nghiệm thành công tên lửa mới

Người đứng đầu cơ quan lập pháp Crimea Vladimir Konstantinov ngày 2/11 cáo buộc phương Tây đang bí mật cung cấp vũ khí tầm xa cho Ukraine bằng nhiều chiêu ...
Doanh nhân Mai Phương: Đam mê, tâm huyết cùng Đông trùng hạ thảo

Doanh nhân Mai Phương: Đam mê, tâm huyết cùng Đông trùng hạ thảo

Thời điểm đại dịch Covid -19 bùng phát từ năm 2020 cũng là doanh nhân Nguyễn Thị Mai Phương nhận ra tiềm năng to lớn của thị trường các sản ...
Nguy cơ nạn đói đang gia tăng, Nam Sudan cần hơn 400 triệu USD

Nguy cơ nạn đói đang gia tăng, Nam Sudan cần hơn 400 triệu USD

Liên hợp quốc kêu gọi khẩn cấp quyên góp 404 triệu USD nhằm hỗ trợ các hoạt động viện trợ nhân đạo tại Nam Sudan trong năm tới trong bối ...
Ông Nghiêm Xuân Thành giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa

Ông Nghiêm Xuân Thành giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa

Chiều 2/11, tại thành phố Nha Trang, Tỉnh ủy Khánh Hòa tổ chức hội nghị công bố quyết định của Bộ Chính trị về công tác cán bộ.
Khám phá bí mật đằng sau Hello Kitty: Từ biểu tượng đến siêu sao toàn cầu

Khám phá bí mật đằng sau Hello Kitty: Từ biểu tượng đến siêu sao toàn cầu

Nhân vật Hello Kitty, do công ty Nhật Bản Sanrio sở hữu, đã trở thành một biểu tượng văn hóa toàn cầu. Kể từ khi ra đời đã tạo ra tổng doanh thu ước tính ...
Quy định quan trọng từ năm 2025: Người dùng CMND, CCCD cần biết

Quy định quan trọng từ năm 2025: Người dùng CMND, CCCD cần biết

Bài viết dưới đây sẽ cung cấp nội dung quy định quan trọng từ năm 2025 mà người dùng CMND, CCCD cần biết.
Một hòn đảo ở Bắc Cực hoàn toàn biến mất do băng tan chảy

Một hòn đảo ở Bắc Cực hoàn toàn biến mất do băng tan chảy

Ngày 31/10, Hiệp hội địa lý LB Nga thông báo hòn đảo Mesyatsev biến mất khỏi quần đảo Franz Josef của Nga ở Bắc Cực.
Đầu tháng 11, núi Phú Sĩ không có tuyết sau 130 năm

Đầu tháng 11, núi Phú Sĩ không có tuyết sau 130 năm

Lần đầu tiên sau 130 năm, núi Phú Sĩ - biểu tượng của Nhật Bản - không có tuyết tới đầu tháng 11 do biến đổi khí hậu.
Khung cảnh ngổn ngang sau trận lũ quét kinh hoàng ở Tây Ban Nha

Khung cảnh ngổn ngang sau trận lũ quét kinh hoàng ở Tây Ban Nha

Trận lũ quét mới đây ở vùng Valencia (Tây Ban Nha) đã khiến 158 người thiệt mạng, ô tô dồn thành đống ngổn ngang trên đường phố ngập ngụa bùn đất.
Bác sĩ trẻ Đỗ Trung Kiên trở thành Tiktoker, viết sách dạy tiếng Anh cho sinh viên Y khoa

Bác sĩ trẻ Đỗ Trung Kiên trở thành Tiktoker, viết sách dạy tiếng Anh cho sinh viên Y khoa

Đam mê dịch thuật, bác sĩ Đỗ Trung Kiên (27 tuổi, sinh sống tại Hà Nội) đã quyết định lập kênh TikTok nhằm phổ cập tiếng Anh cho các sinh viên Y khoa.
8 lợi ích sức khỏe khi uống trà matcha hằng ngày

8 lợi ích sức khỏe khi uống trà matcha hằng ngày

Tiêu thụ trà matcha mỗi ngày giúp não bộ tỉnh táo, giảm căng thẳng, kiểm soát cân nặng và đường huyết, hỗ trợ sức khỏe đường ruột và giảm cân.
Chuyên gia tư vấn về nguyên nhân và biện pháp giảm nguy cơ thiếu máu lên não

Chuyên gia tư vấn về nguyên nhân và biện pháp giảm nguy cơ thiếu máu lên não

Thiếu máu lên não là tình trạng máu lên não không đủ, khiến tế bào não không được nuôi dưỡng, là một dấu hiệu cảnh báo nhồi máu não.
Những loại vitamin là 'cứu tinh' của da khô, lão hóa nhanh

Những loại vitamin là 'cứu tinh' của da khô, lão hóa nhanh

Thiếu hụt vitamin C hay E ảnh hưởng đến khả năng giữ ẩm, bảo vệ tế bào da khỏi tổn thương do môi trường, khiến da khô, lão hóa nhanh.
Lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược

Lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược

Để đáp ứng nhu cầu cấp thiết và phù hợp với sự thay đổi của bối cảnh kinh tế - xã hội thì việc xây dựng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số ...
Hơn 2.000 người tham gia đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam

Hơn 2.000 người tham gia đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam

Ngày 20/10, hơn 2.000 người đã tham dự sự kiện '5.000 bước chân hạnh phúc - Ngày hội đi bộ vì bệnh nhân ung thư Việt Nam 2024'.
Đau cổ vai gáy ngày càng trẻ hoá

Đau cổ vai gáy ngày càng trẻ hoá

Đau cổ vai gáy là tình trạng cơ vùng vai gáy co cứng gây đau, kèm theo các hạn chế vận động khi quay cổ hoặc quay đầu.
Phiên bản di động