Từ phim Đất rừng Phương Nam: Khen chê cần công tâm

Nguyệt Anh (ghi)
Theo những người làm nghệ thuật và lý luận - phê bình, công chúng hãy cởi mở hơn khi đánh giá một tác phẩm.
Theo dõi Baoquocte.vn trên

Trước những ý kiến trái chiều xung quanh phim Đất rừng phương Nam, các nhà lý luận phê bình cho rằng, tác phẩm nghệ thuật khi được “trình làng” thu hút dư luận là tín hiệu tốt, cho thấy tác phẩm “có gì đó để nói”. Báo TG&VN chia sẻ ý kiến của hai chuyên gia về vấn đề này.

Thưởng thức nghệ thuật lành mạnh và văn minh

Nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã.
Nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã.

Nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã

Những tranh luận nghề nghiệp đối với tác phẩm hết sức quý giá đối với đội ngũ sáng tạo. Song, cách góp ý theo kiểu mạt sát, “chụp mũ” tác giả và tác phẩm là thái độ cảm thụ nghệ thuật không có thiện tâm, sự công bằng, khách quan và tinh thần khoa học.

Với trường hợp Đất rừng phương Nam phiên bản 2023, tôi nghĩ, nguyên nhân của những ồn ào vừa qua là vì có một bộ phận khán giả trong “cơn” lên đồng về tinh thần dân tộc đã nhìn, soi bộ phim với sự ám thị. Những suy luận từ các chi tiết rất nhỏ bị thổi phồng, dẫn dụ cộng đồng mạng đến những hiểu biết phiến diện. Thậm chí, có cả những người chưa từng xem phim đã “a dua” theo, tạo nên làn sóng phản ứng không đáng có đối với một tác phẩm nghệ thuật.

Nói chung, tôi cho rằng, việc thưởng thức hay phê phán một bộ phim nói riêng và tác phẩm nghệ thuật nói chung nên xuất phát từ thái độ công tâm, khoa học. Bạn có thể chê “nó”, nhưng hãy bắt đầu từ sự hiểu biết của người làm khoa học đúng nghĩa.

Lịch sử là đề tài hấp dẫn và đầy thách thức với người sáng tạo. Tuy nhiên, khái niệm “trung thành với lịch sử” khá mơ hồ. Bởi lẽ, nếu muốn có sự trung thành tuyệt đối, ta nên tìm đến sách sử hoặc phim tài liệu. Còn với các tác phẩm hư cấu, bao gồm cả văn học, sân khấu, điện ảnh, hội họa… thì đề tài lịch sử là mảnh đất cho trí tưởng tượng và những suy luận mang tính triết lý của các nhà sáng tác được bay bổng.

Rất nhiều tác giả văn học và sân khấu đã có tác phẩm dựa trên đề tài lịch sử. Với điện ảnh, do kinh phí cần thiết cho một tác phẩm ra đời quá lớn nên có sự thận trọng hơn. Nhưng như vậy cũng đủ thấy, lịch sử không phải là một “cái gông” đối với người sáng tác. Sự sáng tạo nên được dựa trên khả năng suy đoán và trí tưởng tượng phong phú của người sáng tác, miễn sao tinh thần thời đại mà họ khai thác không bị sai lệch.

Để những tác phẩm phóng tác, hư cấu về đề tài lịch sử có thêm cuộc sống mới trong xã hội hiện tại, tôi nghĩ có hai mặt của vấn đề. Về phía người sáng tác, khi bắt tay vào đề tài lịch sử hoặc có dính đến lịch sử, tác giả nên có sự tham khảo các chuyên gia lịch sử hoặc tư liệu lịch sử đã được in ấn chính thức. Song, như thế vẫn chưa đủ, thao tác “kiểm tra chéo” với các nguồn tư liệu và ý kiến của chuyên gia cũng cần thiết để từ những tư liệu ấy, ta có thể sáng tạo, hư cấu một cách khoáng hoạt và tự tin.

Về phía người xem, không nên xem phim hay đọc sách dưới góc nhìn ám thị của mình, vì không chắc những gì mình biết đã là đúng. Hãy thưởng thức nghệ thuật để đánh giá tính logic nội tại của chính tác phẩm, đặt “nó” trong tinh thần thời đại. Không đem những ám thị của ngày hôm nay đánh giá những giá trị lịch sử của hàng thế kỷ trước. Đó là thái độ thưởng thức nghệ thuật lành mạnh, công bằng và văn minh.

Cần cởi mở trong tiếp nhận nghệ thuật

Nhà nghiên cứu phim, TS. Đào Lê Na.
Nhà nghiên cứu phim, TS. Đào Lê Na.

Nhà nghiên cứu phim, TS. Đào Lê Na (Trưởng Bộ môn Nghệ thuật học, Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh)

Các nhà làm phim có quyền sáng tạo bất cứ thứ gì, nhưng nghiên cứu phim luôn cho thấy điện ảnh có sức mạnh tạo ra ký ức cộng đồng. Phim ra sau lấy cảm hứng về chất liệu từ hai nguồn có trước (Đất rừng phương Nam của nhà văn Đoàn Giỏi và phim Đất phương Nam của đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn) được nhiều người yêu thích và đi cùng tuổi thơ của họ, gắn với ký ức cộng đồng, chắc chắn sẽ gây ra những tranh luận trái chiều cũng là điều dễ hiểu.

Việc tiếp nhận một tác phẩm nghệ thuật đến từ chất liệu lịch sử luôn là vấn đề nhạy cảm và dễ tranh cãi. Do đó, khán giả cần cởi mở trong việc tiếp nhận nghệ thuật. Chúng ta cởi mở để hiểu rằng, phim ảnh là tác phẩm hư cấu của các nhà làm phim, xem cách nhìn của nhà làm phim về một sự kiện lịch sử hoặc một thời điểm lịch sử nào đó và cần tỉnh táo tiếp nhận.

Có nghĩa, khi nhà làm phim hư cấu lịch sử thì cần xem việc hư cấu có tạo nên thông điệp chung muốn đưa tới hay không. Chúng ta cởi mở nhưng không nên vô tư tiếp nhận. Tôi nghĩ, khán giả hiện nay chỉ phản ứng khi tinh thần của bộ phim khác với ký ức của họ về vùng đất, con người hoặc sự kiện lịch sử đó mà thôi.

Nói như thế không phải phim lịch sử có thể thoải mái hư cấu mà cần có sự cố vấn từ các chuyên gia lịch sử. Sự cố vấn này là một kênh tham khảo để nhà làm phim quyết định nên khai thác yếu tố nào và lược bỏ yếu tố nào, nên thay đổi tên gọi về vùng đất, con người, sự kiện nào đó hay giữ nguyên.

Tôi cho rằng, nhà làm phim nên thoải mái sáng tạo với chất liệu lịch sử, miễn sao sự sáng tạo của họ phù hợp với ký ức tập thể về sự kiện đó hoặc đưa ra một góc nhìn mới giàu tính nhân văn, chắc chắn bộ phim sẽ thuyết phục được khán giả.

Với tôi, việc tranh luận luôn cần thiết cho sự phát triển. Trong lịch sử, có nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật gây tranh cãi, thậm chí bị phản đối nhưng sau đó đã trở thành những tác phẩm mang tính biểu tượng trong lịch sử nghệ thuật. Điều tôi lo ngại là có những tranh luận khá gay gắt không chỉ nhắm đến bộ phim mà còn nhắm đến người làm phim, người tranh luận hoặc kêu gọi tẩy chay phim, sử dụng những ngôn từ không phù hợp…

Những tranh luận như vậy sẽ khiến người nghe khó tiếp thu. Bên cạnh đó, khi việc tranh luận đang “nóng” thì những ý kiến đưa ra dù khách quan thế nào cũng khó tránh khỏi bị suy diễn hoặc bị từ chối lắng nghe.

Khán giả có quyền có góc nhìn riêng của họ trong việc tiếp nhận tác phẩm. Tuy nhiên, mỗi nhận định chúng ta đưa ra cũng cần có những phân tích thỏa đáng dù khen hay chê. Sự tranh luận nên văn minh và mang tính xây dựng là cần thiết. Đồng thời, nhà làm phim cần cởi mở để lắng nghe phản hồi từ phía khán giả.

Phim Đất rừng phương Nam dậy sóng...

Phim Đất rừng phương Nam dậy sóng...

Cục trưởng Cục Điện ảnh khẳng định Đất rừng phương Nam không phải phim Nhà nước đặt hàng.

Đất rừng phương Nam: Người miền Tây nhiệt tình, hỗ trợ đóng vai quần chúng

Đất rừng phương Nam: Người miền Tây nhiệt tình, hỗ trợ đóng vai quần chúng

Quá trình quay ở miền Tây, phim Đất rừng phương Nam tuyển chọn người dân địa phương đóng quần chúng, trong đó có nhiều người ...

Liên hoan phim 2023: Nhà bà Nữ và Đất rừng phương Nam cùng được chọn để tranh giải Bông sen vàng

Liên hoan phim 2023: Nhà bà Nữ và Đất rừng phương Nam cùng được chọn để tranh giải Bông sen vàng

Ngày 27/10, Cục Điện ảnh công bố danh sách 16 phim điện ảnh được chọn dự thi tại Liên hoan phim Việt Nam 2023.

Từ chuyện Đất rừng phương Nam: Khen chê nên xuất phát từ thái độ công tâm

Từ chuyện Đất rừng phương Nam: Khen chê nên xuất phát từ thái độ công tâm

Từ 'lùm xùm' phim Đất rừng phương Nam, theo nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã, việc thưởng thức hay phê phán một bộ phim nói ...

Từ chuyện Đất rừng phương Nam: Cần công tâm, cởi mở hơn trong tiếp nhận nghệ thuật

Từ chuyện Đất rừng phương Nam: Cần công tâm, cởi mở hơn trong tiếp nhận nghệ thuật

Trước những ý kiến trái chiều về phim Đất rừng phương Nam, TS. Đào Lê Na* cho rằng, khán giả cần cởi mở trong việc ...

Xem nhiều

Đọc thêm

Ủy ban pháp lý Đại hội đồng Liên hợp quốc đồng thuận thông qua Nghị quyết về Hợp đồng tự động do Việt Nam điều phối

Ủy ban pháp lý Đại hội đồng Liên hợp quốc đồng thuận thông qua Nghị quyết về Hợp đồng tự động do Việt Nam điều phối

Việc Việt Nam điều phối thành công quá trình xây dựng dự thảo Nghị quyết và được thông qua bằng đồng thuận phán ánh tính kịp thời của Nghị quyết...
6 cách sửa lỗi iPhone bị trắng màn hình đơn giản

6 cách sửa lỗi iPhone bị trắng màn hình đơn giản

Lỗi màn hình iPhone bị trắng hoặc đen trắng là vấn đề phổ biến, gây lo lắng cho nhiều người. Dưới đây là các phương pháp giúp bạn xử lý ...
Giá xăng dầu hôm nay 25/11: Xung đột Nga-Ukraine 'khuấy động' thị trường, giá dầu chứng kiến tuần tăng vọt hơn 5%

Giá xăng dầu hôm nay 25/11: Xung đột Nga-Ukraine 'khuấy động' thị trường, giá dầu chứng kiến tuần tăng vọt hơn 5%

Giá xăng dầu hôm nay 25/11, tuần trước, nguy cơ leo thang xung đột Nga-Ukraine là tâm điểm khiến các nhà đầu tư lo lắng khiến giá dầu tăng vọt ...
Hướng dẫn đăng ký kiểm tra phục hồi điểm giấy phép lái xe từ năm 2025

Hướng dẫn đăng ký kiểm tra phục hồi điểm giấy phép lái xe từ năm 2025

Từ năm 2025, người có giấy phép lái xe bị trừ hết 12 điểm thì phải tham gia kiểm tra phục hồi điểm giấy phép lái xe nếu muốn tiếp ...
HLV Ruben Amorim than khó sau trận ra mắt thất vọng ở MU

HLV Ruben Amorim than khó sau trận ra mắt thất vọng ở MU

HLV Ruben Amorim thừa nhận Ngoại hạng Anh là giải đấu rất khó khăn sau khi MU bị Ipswich Town cầm hòa với tỷ số 1-1.
Cơ hội nghìn năm có một để Mỹ và châu Âu 'đánh thức' Dòng chảy phương Bắc 2, Nga cũng muốn điều này?

Cơ hội nghìn năm có một để Mỹ và châu Âu 'đánh thức' Dòng chảy phương Bắc 2, Nga cũng muốn điều này?

Doanh nhân Stephen P. Lynch đề nghị các quan chức Mỹ cho phép đấu thầu đường ống dẫn khí Dòng chảy phương Bắc 2 của Nga.
Đoàn khảo cổ học Ai Cập - Đức khai quật thành công một ngôi đền cổ

Đoàn khảo cổ học Ai Cập - Đức khai quật thành công một ngôi đền cổ

Phái đoàn khảo cổ học công bố phát hiện về một ngôi đền cổ, niên đại từ thời Ptolemaic gần đền thờ lớn Aribis ở tỉnh Sohag, miền Nam Ai Cập.
Hai người phụ nữ cao và thấp nhất thế giới gặp nhau lần đầu

Hai người phụ nữ cao và thấp nhất thế giới gặp nhau lần đầu

Người phụ nữ thấp nhất thế giới Jyoti Amge lần đầu gặp gỡ và thưởng thức bữa trà chiều với Rumeysa Gelgi - cô gái giữ kỷ lục cao nhất thế giới.
Tác phẩm nghệ thuật quả chuối dán tường được bán đấu giá 6,2 triệu USD

Tác phẩm nghệ thuật quả chuối dán tường được bán đấu giá 6,2 triệu USD

6,2 triệu USD là mức giá mới được trả cho tác phẩm nghệ thuật gây tranh cãi, một quả chuối tươi dán lên tường bằng băng dính bạc.
Bức tranh nghệ thuật trường phái siêu thực có giá hơn 121 triệu USD

Bức tranh nghệ thuật trường phái siêu thực có giá hơn 121 triệu USD

Hơn 121 triệu USD là mức giá được trả cho 'Empire of Light', một bức tranh nghệ thuật thuộc trường phái siêu thực của Rene Magritte (1898-1967).
Người mẫu xinh đẹp và chú mèo cưng cùng có vết bớt trên mặt thu hút cộng đồng mạng

Người mẫu xinh đẹp và chú mèo cưng cùng có vết bớt trên mặt thu hút cộng đồng mạng

Blogger người Trung Quốc Hal Mire có 341.000 người theo dõi, gây chú ý khi kể câu chuyện của mình và chú mèo cùng có vết bớt trên mặt.
Người phụ nữ gây lo lắng khi đặt mục tiêu sinh đủ 12 con theo các con giáp

Người phụ nữ gây lo lắng khi đặt mục tiêu sinh đủ 12 con theo các con giáp

Cô Tian Dongxia, bà mẹ 9 con, cho biết cô muốn sinh đủ 12 con giáp và đang lên kế hoạch để sinh con thứ 10.
Chương trình 'Vũ điệu thời gian': Sức mạnh nghệ thuật kết nối các dân tộc

Chương trình 'Vũ điệu thời gian': Sức mạnh nghệ thuật kết nối các dân tộc

Chương trình 'Vũ điệu thời gian' là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của nghệ thuật trong kết nối các dân tộc.
Độc đạo tập cuối: Hồng trở về tìm Diễm

Độc đạo tập cuối: Hồng trở về tìm Diễm

Độc đạo tập cuối, Hồng quyết chiến với ông trùm Quân "già" và trở về tìm mẹ con Diễm như đã hứa...
Dàn người đẹp, nghệ sĩ chúc mừng Hoa hậu Thùy Tiên và đoàn phim 'Linh miêu: Quỷ nhập tràng'

Dàn người đẹp, nghệ sĩ chúc mừng Hoa hậu Thùy Tiên và đoàn phim 'Linh miêu: Quỷ nhập tràng'

Siêu mẫu Minh Tú, ca sĩ Hòa Minzy cùng dàn Hoa hậu, Á hậu chúc mừng Thùy Tiên ra mắt vai diễn phim 'Linh miêu: Quỷ nhập tràng'.
Độc đạo tập 35: Diễm bất ngờ thổ lộ tình cảm với Hồng, ông trùm 'ra đòn'

Độc đạo tập 35: Diễm bất ngờ thổ lộ tình cảm với Hồng, ông trùm 'ra đòn'

Độc đạo tập 35, Diễm thổ lộ tình cảm với Hồng, ông trùm ép Hồng chuyển hàng lần cuối để cứu em trai...
Độc đạo tập 34: Quân 'già' bắt cóc em trai Hồng, mẹ con Diễm rời bản Mây

Độc đạo tập 34: Quân 'già' bắt cóc em trai Hồng, mẹ con Diễm rời bản Mây

Độc đạo tập 34, Hồng hốt hoảng khi biết ông trùm bắt cóc em trai, Diễm sắp rời bản Mây...
Tùng Dương ra mắt hai ca khúc tự sáng tác trong album mới

Tùng Dương ra mắt hai ca khúc tự sáng tác trong album mới

Tùng Dương giới thiệu album mới nhất mang tên “Multiverse - Đa vũ trụ” với 12 bài hát thể hiện triết lý sống của anh khi bước sang một ngưỡng mới của cuộc đời.
Phiên bản di động