Tư tưởng ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh - Cây cầu hữu nghị thúc đẩy sự hiểu biết giữa các dân tộc

PGS. TS. Trần Minh Trưởng
TGVN. Tư tưởng ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh được hình thành từ sự tiếp thu, kế thừa, phát triển tinh hoa văn hóa dân tộc và nhân loại, trở thành kim chỉ nam cho Đảng và Nhà nước ta hoạch định, chỉ đạo thực hiện đường lối chiến lược ngoại giao, góp phần quan trọng đưa cách mạng Việt Nam đến thắng lợi.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
tu tuong ngoai giao van hoa ho chi minh cay cau huu nghi thuc day su hieu biet giua cac dan toc Những thông điệp ngoại giao đầu tiên
tu tuong ngoai giao van hoa ho chi minh cay cau huu nghi thuc day su hieu biet giua cac dan toc Bác Hồ của chúng ta!
tu tuong ngoai giao van hoa ho chi minh cay cau huu nghi thuc day su hieu biet giua cac dan toc
Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp Đoàn Nghị sĩ Quốc hội Anh sang thăm Việt Nam ngày 4/5/1957. (Ảnh tư liệu)

Tư tưởng ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh dựa trên nền tảng văn hóa truyền thống dân tộc, được Người tích hợp, bổ sung, tiếp biến giá trị tinh hoa của văn hóa nhân loại, qua đó làm giàu thêm, phong phú thêm văn hóa Việt Nam. Đồng thời, bằng hoạt động ngoại giao văn hóa, Người phổ biến giá trị truyền thống tốt đẹp của Việt Nam đến với bạn bè quốc tế, làm cho các dân tộc trên thế giới thêm hiểu biết, cảm thông, ủng hộ và giúp đỡ nhân dân Việt Nam trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, cùng nhân dân Việt Nam xây dựng một thế giới hòa bình, hữu nghị, tiến bộ và phồn vinh.

Những giá trị phổ quát của nhân loại

Nếu nhìn từ góc độ ngoại giao là hoạt động văn hóa, thì về bản chất, ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh đại diện cho văn hóa của dân tộc Việt Nam trong sự giao lưu với văn hóa của các dân tộc khác. Với góc nhìn đó, nhà văn hóa kiệt xuất, nhà ngoại giao lỗi lạc Hồ Chí Minh đã thể hiện mục tiêu cách mạng và tiến bộ, bởi hàm chứa các giá trị văn hóa phổ quát của nhân loại.

Điều đó được thể hiện rõ trong bối cảnh chủ nghĩa đế quốc đang thống trị thế giới, một trong những giá trị văn hóa phổ quát của nhân loại, (nhất là đối với các dân tộc bị chủ nghĩa thực dân nô dịch) đó là giá trị giải phóng. Khát vọng được giải phóng khỏi mọi trói buộc, áp bức, độc lập cho mỗi dân tộc và tự do cho mỗi con người, là khát vọng luôn cháy bỏng đối với mỗi người dân mất nước. Tư tưởng ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh với mục tiêu: Đấu tranh cho quyền độc lập của mỗi dân tộc, bình đẳng cho mỗi con người, giải phóng con người khỏi sự nô dịch; xây dựng mối quan hệ hòa bình, hữu nghị giữa các dân tộc; tôn trọng sự khác biệt trong đa dạng giữa các nền văn hóa... thể hiện sự tiến bộ và phát triển. Điều đó đồng thời lý giải, tại sao tư tưởng ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh luôn được cộng đồng quốc tế tán đồng và ủng hộ.

Cùng với mục tiêu đấu tranh cho các giá trị văn hóa tốt đẹp của nhân loại, những hoạt động tích cực, tiến bộ và cụ thể, ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh đồng thời còn được thể hiện qua phong cách ứng xử ngoại giao dung dị và nhân ái, uyên bác và tinh tế của Người mang đậm truyền thống văn hóa ứng xử Việt Nam. Đó là tư tưởng ngoại giao hòa bình, hữu nghị, đề cao chính nghĩa, tôn trọng đạo lý, lẽ phải; tôn trọng quyền tự quyết của các dân tộc. Hồ Chí Minh chủ trương ủng hộ quan hệ ngoại giao giữa các nước phải dựa vào thông lệ và pháp lý quốc tế đã được Liên hợp quốc thừa nhận, để giải quyết các vấn đề mâu thuẫn, bất đồng.

Người luôn căn dặn, mỗi cán bộ ngoại giao phải là một đại sứ văn hóa, phải vận dụng những giá trị văn hóa ngoại giao truyền thống Việt Nam, các giá trị văn hóa tiến bộ của nhân loại, chú ý tìm ra những điểm tương đồng, nêu cao nhân nghĩa và đạo lý trong quan hệ quốc tế, để thuyết phục, tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân thế giới, kết hợp được sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, phục vụ cách mạng.

Được nuôi dưỡng, giáo dục từ văn hóa truyền thống Việt Nam, được tiếp cận, học hỏi và chắt lọc tinh hoa văn hóa của nhiều nền văn minh trên thế giới, Hồ Chí Minh sớm tiếp thu, bồi đắp, nâng tầm và phát triển thành các giá trị mới cho phù hợp với hoàn cảnh và thời đại. Thể hiện trong quan hệ hợp tác quốc tế giữa các quốc gia, quan điểm của Người là “phải bình đẳng, tự nguyện và cùng có lợi”. Không thể có quan hệ hợp tác bền vững, nếu không bình đẳng, nếu chỉ có một bên có lợi. Mặt khác, Người luôn nhắc nhở, trong quan hệ hợp tác quốc tế, “kết hợp hài hòa giữa lý và tình”. Nhưng “lý hay tình” cần phải được xem xét, vấn đề có là “lẽ phải” hay không. Chính vì vậy, phong cách ngoại giao của Người thể hiện rõ sự tinh túy của văn hóa giao tiếp, văn hóa ứng xử Việt Nam.

tu tuong ngoai giao van hoa ho chi minh cay cau huu nghi thuc day su hieu biet giua cac dan toc
Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp nhân sĩ trí thức Mỹ phản đối chiến tranh ở Việt Nam ngày 17/1/1967. (Ảnh tư liệu)

Từ tiếp thu, chọn lọc và phát triển ngoại giao văn hóa, Hồ Chí Minh đã chỉ đạo xây dựng đường lối và hoạt động của ngoại giao Việt Nam mang đậm dấu ấn văn hóa dân tộc và tri thức, phong cách ngoại giao hiện đại. Ngoại giao Việt Nam có sự kết hợp hài hòa giữa lý và tình, văn hóa phương Đông và văn hóa phương Tây.

Đặc biệt, trên bàn đàm phán để đấu tranh cho công lý và lẽ phải, ngoại giao văn hóa trở thành phương tiện và là vũ khí sắc bén. Có thể thấy, sự thể hiện tư tưởng đó trong bài diễn văn đáp từ của Hồ Chí Minh tại tiệc chiêu đãi của Tổng thống Pháp Georges Bidault (năm 1946), Người nói: “Triết lý đạo Khổng và triết lý phương Tây đều tán dương một nguyên tắc đạo đức: Kỷ sở bất dục vật thi ư nhân” (Điều mình không muốn thì đừng làm cho người khác). Hòa bình là giá trị văn hóa phổ quát được thừa nhận của toàn nhân loại; hành động chiến tranh mà thực dân Pháp gây ra ở Việt Nam là hành động trái ngược với các giá trị văn hóa mà cả người Pháp và người Việt đều tôn thờ. Thông điệp của Hồ Chí Minh là: Hãy chấm dứt chiến tranh, hai dân tộc Việt - Pháp hãy xích lại gần nhau trên cây cầu hòa bình hữu nghị.

Có thể thấy, các giá trị hàm chứa “Công lý và Lẽ phải” được thể hiện trong tư tưởng ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh không phải là những vấn đề lý luận trừu tượng, sáo rỗng, mà được cụ thể bởi các giá trị văn hóa bất biến, (hằng số văn hóa), trong đó hòa bình, hữu nghị được đặt lên hàng đầu. Tuy nhiên, để có được một nền hòa bình thực sự và bền vững, không phải chỉ mong muốn là được. Các thế lực đế quốc không từ một thủ đoạn nào để đạt được dã tâm, bắt các dân tộc nhỏ yếu làm nô dịch. Vì vậy, theo Hồ Chí Minh, ngoại giao là một mặt trận, phải kiên trì đấu tranh, đấu tranh không khoan nhượng, kết hợp nhiều hình thức để đạt được kết quả.

Tư tưởng đi trước thời đại

Nhà ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh luôn lấy giá trị hòa bình, hữu nghị làm mục tiêu trong quan hệ với các dân tộc; luôn chủ trương dùng phương pháp thương lượng, đàm phán, đối thoại hòa bình để giải quyết các mâu thuẫn trong quan hệ quốc tế.

Do đó, tư tưởng ngoại giao văn hóa hòa bình và phương pháp thương lượng, đàm phán hòa bình của Hồ Chí Minh, trở thành giá trị văn hóa phổ biến để giải quyết tranh chấp, bất đồng giữa các quốc gia trên thế giới hiện nay. Trên ý nghĩa đó, tư tưởng ngoại giao hòa bình của Hồ Chí Minh đã đi trước thời đại. Bởi vì nói cho cùng, dù thế giới có thay đổi thế nào, thì nhu cầu về hoà bình, độc lập của các quốc gia, về quyền bình đẳng dân tộc, quyền con người của nhân dân trên thế giới vẫn không hề thay đổi. Tư tưởng ngoại giao văn hóa của Hồ Chí Minh hướng tới mục tiêu xây dựng một nền hòa bình, ổn định lâu dài trên thế giới, vì tiến bộ của nhân loại, đã trở thành xu thế vận động và phát triển của thời đại ngày nay.

Ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh đã kết hợp nhuần nhuyễn, hài hòa giữa tinh hoa văn hóa dân tộc và văn hóa nhân loại, trong đó các giá trị văn hóa phổ biến vừa là mục tiêu hướng tới, vừa là phương tiện, nguyên tắc, phương châm, phương pháp... được Hồ Chí Minh tiếp thu, kế thừa, vận dụng, phát triển sáng tạo trong thực tiễn cách mạng Việt Nam. Nét đặc sắc trong phong cách ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh là tinh thần độc lập suy nghĩ để tìm ra chân lý lẽ phải, là phương pháp, cách thức giải quyết, xử lý các vấn đề, xử lý tình huống một cách phù hợp nhất với điều kiện thực tiễn. Người luôn xuất phát từ thực tiễn lịch sử dân tộc và thời đại làm định hướng cho mục tiêu hoạt động, trong đó lợi ích quốc gia, dân tộc được đặt lên trên hết.

Tư tưởng ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh thể hiện bản lĩnh của Người: Không lệ thuộc, không bắt chước, tỏ rõ tính chủ động, luôn cập nhật những vấn đề mới, đề xuất mới, phù hợp với quy luật khách quan, xu thế vận động quốc tế và yêu cầu phát triển của cách mạng Việt Nam. Người luôn hướng tầm nhìn ra thế giới, không ngừng nâng cao trình độ văn hóa, làm giàu trí tuệ của mình bằng những kiến thức rất phong phú, sâu rộng, độc lập, tự chủ, sáng tạo.

Những đặc điểm trên hòa quyện với nhau, tạo nên tư tưởng ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh. Trong đó, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa danh nhân văn hóa Hồ Chí Minh và nhà ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh; một trường phái ngoại giao Hồ Chí Minh, là nền tảng hình thành và phát triển của nền ngoại giao Việt Nam hiện đại.

Ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh, do đó, đã trở thành kim chỉ nam cho đường lối và hoạt động đối ngoại của Đảng và chính sách ngoại giao của Nhà nước ta.

Trong bối cảnh hiện nay, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, vận dụng, phát triển sáng tạo tư tưởng ngoại giao văn hóa Hồ Chí Minh vào thực tiễn, trước hết cần phải giữ gìn bản sắc, giữ vững các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, lấy đó làm nền tảng để tham gia tiến trình hội nhập, làm phong phú thêm các giá trị văn hóa Việt Nam. Ngoại giao văn hóa phải được xác định làm nguồn lực quan trọng, để tạo nên “sức mạnh mềm” góp phần xứng đáng vào thành công của sự nghiệp cách mạng nước ta, đồng thời tăng cường và mở rộng hơn nữa quan hệ của Việt Nam với cộng đồng quốc tế; góp phần định hình xu thế quan hệ quốc tế hiện đại: Hòa bình - Hội nhập - Phát triển.

Hội thảo "di sản Hồ Chí Minh với ngoại giao văn hóa việt nam trong giai đoạn mới"

Diễn ra tại Nghệ An ngày 29/10, Hội thảo nhằm đánh giá ý nghĩa, tác động của các hình thức tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh ở nước ngoài trong việc thúc đẩy quan hệ giữa Việt Nam với nước sở tại. Qua đó, khẳng định những ghi nhận của thế giới về các giá trị tư tưởng, đạo đức, phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong thời đại ngày nay.

Hội thảo dự kiến sẽ có hơn 100 đại biểu trong nước và quốc tế tham dự, tập trung thảo luận ba chủ đề: Chủ tịch Hồ Chí Minh với nhân dân thế giới và nhân dân thế giới với Chủ tịch Hồ Chí Minh; Phát huy giá trị di sản Hồ Chí Minh thúc đẩy quan hệ Việt Nam và các nước; và Các hoạt động tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, phát huy di sản Hồ Chí Minh và hình ảnh đất nước.

Đây là hoạt động kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc, 50 ngày mất và hướng tới 130 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh; góp phần vào việc tổng kết 10 năm thực hiện Đề án “Tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam, Nhà văn hóa kiệt xuất, ở nước ngoài”.

tu tuong ngoai giao van hoa ho chi minh cay cau huu nghi thuc day su hieu biet giua cac dan toc

50 năm thực hiện Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh: Sáng mãi niềm tin!

TGVN. Nhân Kỷ niệm 50 năm Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, triển lãm '50 năm thực hiện Di chúc Chủ tịch Hồ ...

tu tuong ngoai giao van hoa ho chi minh cay cau huu nghi thuc day su hieu biet giua cac dan toc

'Muôn vàn tình thương yêu' tưởng nhớ 50 năm Ngày Bác Hồ đi xa

Vào tối 21/8, chương trình cầu truyền hình - phát thanh trực tiếp với chủ đề “Muôn vàn tình thương yêu” sẽ được tổ chức ...

tu tuong ngoai giao van hoa ho chi minh cay cau huu nghi thuc day su hieu biet giua cac dan toc

Từ chuyến đi lịch sử của Bác Hồ đến Baku

TGVN. Tròn 60 năm, vào ngày 23/7/1959 đã diễn ra một sự kiện được coi là dấu mốc lịch sử trong quan hệ Việt Nam ...

Bài viết cùng chủ đề

Ngoại giao văn hóa

Xem nhiều

Đọc thêm

Dự báo bão số 8: Di chuyển theo hướng Tây Nam, sẽ suy giảm thành vùng áp thấp trên vùng biển phía Bắc quần đảo Hoàng Sa

Dự báo bão số 8: Di chuyển theo hướng Tây Nam, sẽ suy giảm thành vùng áp thấp trên vùng biển phía Bắc quần đảo Hoàng Sa

Hồi 7h ngày 14/11, vị trí tâm bão số 8 vào khoảng 21,0 độ vĩ Bắc; 114,1 độ kinh Đông, trên vùng biển phía Bắc của khu vực Bắc Biển ...
Tình hình Trung Đông: Israel hứng chịu ngày đẫm máu ở Lebanon, Mỹ úp mở tín hiệu sáng về vấn đề Gaza

Tình hình Trung Đông: Israel hứng chịu ngày đẫm máu ở Lebanon, Mỹ úp mở tín hiệu sáng về vấn đề Gaza

Tình hình Trung Đông vẫn nóng ran với các cuộc tấn công ăn miếng trả miếng ở Lebanon, trong khi chưa có được lệnh ngừng bắn cuối cùng ở Gaza.
Văn khấn rằm tháng 10 Âm lịch năm Giáp Thìn, bài cúng rằm gia tiên và thổ công chuẩn nhất

Văn khấn rằm tháng 10 Âm lịch năm Giáp Thìn, bài cúng rằm gia tiên và thổ công chuẩn nhất

Văn khấn rằm tháng 10 (15/10) Âm lịch năm Giáp Thìn 2024 với ước mong cho các thành viên trong gia đình luôn bình an, khỏe mạnh, nhiều may mắn.
Du lịch Hoà Bình: Tận hưởng cảnh sắc yên bình ở bản Ngòi Hoa

Du lịch Hoà Bình: Tận hưởng cảnh sắc yên bình ở bản Ngòi Hoa

Nằm bên vịnh Ngòi Hoa và những tán rừng nguyên sinh thăm thẳm, thiên nhiên còn 'trao tặng' bản Ngòi Hoa (Hoà Bình) bầu không khí mát dịu, trong lành.
Hé lộ trang phục dân tộc của Hoa hậu Kỳ Duyên tại bán kết Miss Universe 2024

Hé lộ trang phục dân tộc của Hoa hậu Kỳ Duyên tại bán kết Miss Universe 2024

'Ngọc Điệp Kỳ Nam' sẽ được Hoa hậu Kỳ Duyên trình diễn trong phần thi trang phục dân tộc (National Costume) ở bán kết Miss Universe 2024.
Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 15/11/2024, Lịch vạn niên ngày 15 tháng 11 năm 2024

Lịch âm hôm nay 2024: Xem lịch âm 15/11/2024, Lịch vạn niên ngày 15 tháng 11 năm 2024

Lịch âm 15/11. Lịch âm 15/11/2024? Âm lịch hôm nay 15/11. Lịch vạn niên 15/11/2024. Ngày hôm nay tốt hay xấu? Xem ngày giờ, hướng tốt xấu...
Thế giới sẽ thế nào khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Thế giới sẽ thế nào khi ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng

Trở lại Nhà Trắng một cách mạnh mẽ, áp đảo, Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ 'đối đãi' với thế giới như thế nào trong nhiệm kỳ 2.0 vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.
Tuần lễ cấp cao APEC 2024: Thúc đẩy nguyên tắc đa phương

Tuần lễ cấp cao APEC 2024: Thúc đẩy nguyên tắc đa phương

Không chỉ thúc đẩy hợp tác khu vực, Tuần lễ cấp cao APEC từ 10 đến 16/11 tại Peru còn là cơ hội để thúc đẩy các nguyên tắc đa phương.
Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel-Iran: Trả đũa trong tính toán

Israel tiến hành tập kích đường không vào nhiều mục tiêu ở Iran. Đợt tấn công trả đũa của Israel có những điểm đáng chú ý và đặt ra nhiều vấn đề.
Phần Lan-Trung Quốc: Van giảm áp

Phần Lan-Trung Quốc: Van giảm áp

Không chỉ thúc đẩy quan hệ song phương, chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Phần Lan còn góp phần ổn định quan hệ Trung Quốc EU...
Bán đảo Triều Tiên nóng ran, căng thẳng leo thang, 'gọi tên' bờ vực chiến tranh

Bán đảo Triều Tiên nóng ran, căng thẳng leo thang, 'gọi tên' bờ vực chiến tranh

Bán đảo Triều Tiên bất ngờ trở nên nóng bỏng nhất trong 70 năm qua, đến mức nhiều chuyên gia nhận định tình thế bên miệng hố chiến tranh...
Hội nghị thượng đỉnh BRICS và công cụ nâng tầm tự chủ

Hội nghị thượng đỉnh BRICS và công cụ nâng tầm tự chủ

Tăng cường quyền tự chủ và chủ quyền tài chính, giảm phụ thuộc vào hệ thống do phương Tây chi phối là một trong những trọng tâm của Hội nghị BRICS...
Nhận định về những 'gạch đầu dòng' việc cần làm của ông Donald Trump trong 24h đầu tiên khi bước vào Nhà Trắng

Nhận định về những 'gạch đầu dòng' việc cần làm của ông Donald Trump trong 24h đầu tiên khi bước vào Nhà Trắng

Trong quá trình tranh cử, ông Donald Trump đã nhiều lần nhắc đến những kế hoạch hành động trong ngày đầu tiên nhậm chức Tổng thống Mỹ.
Báo Mexico đề cao mối quan hệ truyền thống của Việt Nam với các nước Mỹ Latinh

Báo Mexico đề cao mối quan hệ truyền thống của Việt Nam với các nước Mỹ Latinh

Nhân chuyến thăm của Chủ tịch nước Lương Cường tới Chile và Peru, báo Mexico ngày 9/11 đăng bài viết 'Việt Nam tăng cường quan hệ với Mỹ Latinh'.
Học giả Trung Quốc đánh giá cao lời kêu gọi về chống lãng phí của Tổng Bí thư Tô Lâm

Học giả Trung Quốc đánh giá cao lời kêu gọi về chống lãng phí của Tổng Bí thư Tô Lâm

Bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra rất kịp thời, thể hiện lập trường kiên định của ban lãnh đạo mới Việt Nam về phòng chống tham nhũng, lãng phí.
Tổng thống Putin làm điều chưa từng có tại Valdai và loạt tuyên bố: Trật tự mới, thế giới cần Nga, lòng tham địa chính trị...

Tổng thống Putin làm điều chưa từng có tại Valdai và loạt tuyên bố: Trật tự mới, thế giới cần Nga, lòng tham địa chính trị...

Tổng thống Nga cho rằng, thế giới đã bước vào giai đoạn dài biến động và thay đổi mà cuối cùng sẽ dẫn đến một trật tự thế giới đa cực.
Hiệp định Paris liệu có lâm nguy vì kết quả bầu cử Mỹ?

Hiệp định Paris liệu có lâm nguy vì kết quả bầu cử Mỹ?

Bầu cử Mỹ khép lại với những lo ngại từ giới chuyên gia rằng Washington có thể suy giảm cam kết trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu.
Chủ tịch Tập Cận Bình nhắn nhủ gì tới ông Trump trong thông điệp chúc mừng?

Chủ tịch Tập Cận Bình nhắn nhủ gì tới ông Trump trong thông điệp chúc mừng?

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gửi thông điệp chúc mừng tới Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump, khẳng định hai bên nên hợp tác, thay vì đối đầu.
Phiên bản di động